Ο Στάνλεϊ Κιούμπρικ (Stanley Kubrick, 26 Ιουλίου 1928 — 7 Μαρτίου 1999) ήταν Αμερικανός σκηνοθέτης και παραγωγός ταινιών.
Γεννήθηκε στο Μπρονξ, Νέα Υόρκη. Από μικρή ηλικία ο Κούμπρικ άρχισε να ασχολείται με τη φωτογραφία και μόλις στα 17 του χρόνια βρήκε δουλειά ως βοηθός φωτογράφου. Μαζί με το φίλο του Αλεξάντερ Σίνγκερ, αποφάσισαν να ασχοληθούν με τον κινηματογράφο. Έτσι, το 1951 δημιούργησε την πρώτη του ταινία, ένα ντοκιμαντέρ με τίτλο Day of the Fight, η οποία χρηματοδοτήθηκε αποκλειστικά από τις οικονομίες των δύο φίλων. Ακολούθησαν τα Flying Padre (1951), The Seafarers (1952) και το Fear and Desire (1953), το οποίο γυρίστηκε στην Καλιφόρνια.
Με τις δύο επόμενες ταινίες τεκμηρίωσης, Το Φιλί του Δολοφόνου (Killer's Kiss) και Το Χρήμα της Οργής (The Killing), έγινε γνωστό το όνομα του Κούμπρικ στο Χόλιγουντ. Το 1957 σκηνοθετεί τον Κερκ Ντάγκλας στην αντιπολεμική ταινία Σταυροί στο Μέτωπο(Paths of Glory), το οποίο βασίστηκε στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Χάμφρεϊ Κομπ. Από εκεί και έπειτα ο Κούμπρικ θα δημιουργεί ταινίες από βιβλία, τα οποία θα προσαρμόζει κάθε φορά στις δικές του ιδέες και με τη δική του κινηματογραφική οπτική γωνία.
Η καλλιτεχνική εδραίωση
Το 1960 ο Κερκ Ντάγκλας, ως παραγωγός, κάλεσε τον Κούμπρικ να καθίσει στην καρέκλα του σκηνοθέτη για την επική ταινία Σπάρτακος (Spartacus), αφού είχε διώξει προηγουμένως τον Άντονυ Μαν. Στην ταινία συμμετείχαν επίσης μερικά από τα μεγαθήρια της υποκριτικής, όπως ο Λόρενς Ολίβιε, ο Τσαρλς Λότον, ο Πίτερ Ουστίνοφ, ο Χέρμπερτ Λομ και ο Τόνι Κέρτις. Επικές ήταν και οι διαμάχες του Κούμπρικ με τον διευθυντή φωτογραφίας Ράσελ Μέττι, διότι λέγεται ότι δεν τον εμπιστευόταν και δεν τον άφηνε να κάνει τη δουλειά του, δουλειά που αναλάμβανε ο ίδιος ο Κούμπρικ. Παραδόξως ο Μέττι βραβεύτηκε με το Όσκαρ Καλύτερης Φωτογραφίας για τη δουλειά του.
Στη συνέχεια, ο Κούμπρικ σκόπευε να ασχοληθεί με τη σκηνοθεσία της ταινίας Η Εκδίκηση Είναι Δική μου (One-Eyed Jacks, 1961), αλλά οι διαπραγματεύσεις δεν ευόδωσαν. Η ταινία σκηνοθετήθηκε τελικά από τον Μάρλον Μπράντο, ο οποίος και έπαιξε σε αυτήν.
Απογοητευμένος από τους μεγαλοπαραγωγούς του Χόλιγουντ, ο Κιούμπρικ πήρε την απόφαση να φύγει από τις Ηνωμένες Πολιτείες και να μετακομίσει στο Λονδίνο. Η πρώτη ταινία που γύρισε εκεί ήταν η Λολίτα (Lolita, 1962), βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ, ο οποίος επιμελήθηκε και το σενάριο της ταινίας. Στην ταινία συμμετείχε ο Πίτερ Σέλερς.
Ο Κούμπρικ έδειξε περαιτέρω ενδιαφέρον για τον Σέλερς και τον κάλεσε να συμμετάσχει σε μια κωμικοτραγική ταινία με θέμα τον πυρηνικό όλεθρο. Αν και αρχικά η ταινία προοριζόταν να γυριστεί ως δράμα, ο Κούμπρικ συνειδητοποίησε ότι οι ιδέες του λειτουργούσαν καλύτερα μέσα από μια κωμική οπτική. Το αποτέλεσμα ήταν το S.O.S. Πεντάγωνο Καλεί Μόσχα (Dr. Strangelove or: How I Learned to Stop Worrying and Love the Bomb, 1964), η τεράστια εμπορική επιτυχία της οποίας έδωσαε στον Κούμπρικ την οικονομική και καλλιτεχνική ανεξαρτησία για να ασχοληθεί με ο,τιδήποτε ήθελε.
Τα αριστουργήματα
Το 1964, ο Κιούμπρικ συναντήθηκε για πρώτη φορά με τον Άρθουρ Κλαρκ, θέλοντας να συνεργαστούν στη συγγραφή ενός σεναρίου επιστημονικής φαντασίας. Το αποτέλεσμα ήταν η ταινία 2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος (2001: A Space Odyssey, 1968), η οποία θεωρείται από πολλούς η καλύτερη του είδους. Το 1971 οι ανυποψίαστοι θεατές σοκαρίστηκαν με τη φαινομενικά αναίτια βία στο Το Κουρδιστό Πορτοκάλι (A Clockwork Orange). Ένα χρόνο μετά την επίσημη κυκλοφορία της αποφασίστηκε η απαγόρευση της προβολής της στην Αγγλία. Ο Κούμπρικ, απογοητευμένος από αυτή την προσπάθεια λογοκρισίας, απαγόρεψε ο ίδιος την προβολή της ταινίας του στην Αγγλία μέχρι το θάνατό του, δηλαδή σχεδόν για 27 χρόνια. Η ενασχόληση του Κούμπρικ με διαφορετικά κινηματογραφικά είδη συνεχίζεται και έτσι το 1975 υπογράφει το Μπάρρυ Λύντον (Barry Lyndon), μια επική ιστορία που λαμβάνει χώρα κατά τους Ναπολεόντειους Πολέμους.
Στη συνέχεια διασκευάζει το ομώνυμο μυθιστόρημα του Στίβεν Κινγκ στην ταινία τρόμου Η Λάμψη (The Shining, 1980). Η πολύ καλή ερμηνεία του Τζακ Νίκολσον συνέβαλε στην εμπορική επιτυχία της ταινίας. Αντιθέτως η διασκευή αυτή δεν ενθουσίασε τον συγγραφέα της, ο οποίος το 1997 την διασκεύασε ξανά ως παραγωγός, με τη μορφή τηλεταινίας διάρκειας 4 ωρών. Με καθυστέρηση επτά ετών, το 1987 ο Κούμπρικ παρουσιάζει τη νέα του δουλειά, το Full Metal Jacket, βασισμένο στο μυθιστόρημα του Γκουστάβ Χάσφορντ και με θέμα τον Πόλεμο του Βιετνάμ. Η τελευταία του ταινία ήταν τα Μάτια Ερμητικά Κλειστά (Eyes Wide Shut), στην οποία πρωταγωνιστούσε το ζεύγος Τομ Κρουζ και Νικόλ Κίντμαν. Τα γυρίσματα διήρκεσαν σχεδόν δύο χρόνια, κάτω από υπερβολική ασφάλεια και μυστικότητα.
Ο Κούμπρικ πάντως παρέμεινε ιδεολογικά και πολιτικά ανένταχτος, καυτηριάζοντας μέσα από τα έργα του τον Συντηρητισμό (Μπάρι Λίντον), τον Ναζισμό (Σταυροί στο μέτωπο), τον Φασισμό (Κουρδιστό πορτοκάλι), τον Σοσιαλισμό (SOS Πεντάγωνο καλεί Μόσχα) και τον Καπιταλισμό (Η λάμψη). Οι πολιτικές του πεποιθήσεις έχουν παραμείνει μυστήριο.
Το τέλος
Λίγο προτού βγει η ταινία στις αίθουσες, ο Στάνλεϊ Κούμπρικ πέθανε στον ύπνο του από καρδιακή ανακοπή, στις 7 Μαρτίου 1999. Είχε τρία παιδιά από τον τρίτο του γάμο με την Κριστιάν Κούμπρικ, με την οποία ήταν νυμφευμένος από το 1958.
Φιλμογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι ταινίες τις οποίες σκηνοθέτησε ο Κούμπρικ είναι οι παρακάτω. Ο αγγλικός τίτλος αναγράφεται σε παρενθέσεις, αν υπάρχει ο ελληνικός:
Flying Padre (1951)
Day of the Fight (1951)
Fear and Desire (1953)
The Seafarers (1953)
Το Φιλί του Δολοφόνου (Killer's Kiss, 1955)
Το Χρήμα της Οργής (The Killing, 1956)
Σταυροί στο Μέτωπο (Paths of Glory, 1957)
Σπάρτακος (Spartacus, 1960)
Λολίτα (Lolita, 1962)
S.O.S Πεντάγωνο Καλεί Μόσχα (Dr. Strangelove or: How I Learned to Stop Worrying and Love the Bomb, 1964)
2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος (2001: A Space Odyssey, 1968)
Το Κουρδιστό Πορτοκάλι (A Clockwork Orange, 1971)
Μπάρι Λίντον (Barry Lyndon, 1975)
Η Λάμψη (The Shining, 1980)
Full Metal Jacket (1987)
Μάτια Ερμητικά Κλειστά (Eyes Wide Shut, 1999)
Το Κουρδιστό Πορτοκάλι -A Clockwork Orange, 1971
Το Κουρδιστό Πορτοκάλι (πρωτότυπος τίτλος: A Clockwork Orange) είναι μια δυστοπική ταινία εγκλήματος του 1971, σκηνοθετημένη από τον Στάνλεϊ Κιούμπρικ. Η ταινία είναι βασισμένη πάνω στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Άντονι Μπέρτζες. Θεματολογικά, πρόκειται για μια σπουδή πάνω στη βία, τόσο των συμμοριών όσο και του κράτους και του σωφρονιστικού συστήματος. Θεωρήθηκε εξτρεμιστική για την εποχή της και απαγορεύτηκε σε αρκετές χώρες. Ο ίδιος ο Κιούμπρικ, ενοχλημένος από την απαγόρευση, ζήτησε η ταινία του να μην προβληθεί στην Αγγλία παρά μόνο μετά το θάνατό του.
Πλοκή
Στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον μια ομάδα νεαρών προβαίνει σε βιαιότητες: βανδαλισμούς, κλοπές, βιασμούς χωρίς λόγο ενώ δείχνει να το διασκεδάζει πολύ. Μετά από ένα ατυχές συμβάν, ο Άλεξ βρίσκεται στη φυλακή όπου διαλέγει να ακολουθήσει ένα νέο σωφρονιστικό πρόγραμμα που επινόησε η κυβέρνηση. Στην ουσία πρόκειται για ένα παβλοφικό πείραμα με πειραματόζωο τον ίδιο.
Η ταινία πραγματεύεται το διχαστικό ερώτημα το οποίο ετίθετο κατά τη δεκαετία του 60 με την ιδιαίτερη έξαρση της βίας, σχετικά με την αντιμετώπιση της. Μέσα από μια άκρως σουρεαλιστική διάσταση ο Κιούμπρικ θέτει στο κοινό της εποχής το ερώτημα αν αξίζει να θυσιαστεί το αγαθό της ελευθερίας της έκφρασης ακόμα και αν αυτή επιδρά στην έννομη τάξη ή τελικά η ανθρωπότητα πρέπει να οδηγηθεί στην ανάγκη εξάλειψης της βίας ακόμα και αν αυτή επιφέρει δραματικές επιπτώσεις στον άνθρωπο. Η σουρεαλιστική διάθεση μάλιστα του σκηνοθέτη τον οδηγεί κατά τη διάρκεια της ταινίας να χρησιμοποιήσει σχήματα τραγικής ειρωνείας αλλά και να επιδείξει τις τάσεις ρεβανσισμού από τα κατάλοιπα της βίας όπως αυτή προκαλείται από τις αλυσιδωτές αντιδράσεις μια κοινωνίας, η οποία αδυνατεί να υπερβεί την έννοια της «ψυχολογίας των μαζών» όπως αυτή περιγράφεται από τις φροϋδικές αντιλήψεις.
Διανομή ρόλων
Μάλκολμ ΜακΝτάουελ στον ρόλο του Άλεξ Ντελάρτζ
Πάτρικ Μαγκί στον ρόλο του Φράνκ Αλεξάντερ
Μάικλ Μπέιτς στον ρόλο του αστυφύλακα Μπάρνς
Γουόρεν Κλαρκ στον ρόλο του Ντιμ
Τζέιμς Μάρκους στον ρόλο του Τζόρτζι
Όμπρει Μόρις στον ρόλο του κυρίου Δελτοειδή
Αντριέν Κόρι στον ρόλο της κύριας Αλεξάντερ
Καρλ Ντούερινγκ στον ρόλο του Δρ.Μπρόντσκι
Παραγωγή
Το 1969 ο Κιούμπρικ μετά την επιτυχία της ταινίας του 2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος δανείστηκε ένα βιβλίο από τον σεναριογράφο της ταινίας του S.O.S Πεντάγωνο Καλεί Μόσχα, που ονομάζεται Το Κουρδιστό Πορτοκάλι και αποφάσισε να φτιάξει την ταινία.Το σενάριο,την παραγωγή και την σκηνοθεσία την ανέλαβε ο ίδιος ο Κιούμπρικ. Τα γυρίσματα ξεκίνησαν το 1970 και τελείωσαν το 1971.
Βραβεία
Η ταινία κέρδισε 4 υποψηφιότητες για Όσκαρ συμπεριλαμβανόμενου Καλύτερης ταινίας και 3 υποψηφιότητες για την Χρυσή Σφαίρα το 1972. Την ίδια χρονιά στην τελετή των Όσκαρ ο σκηνοθέτης της ταινίας Ο Άνθρωπος από την Γαλλία Γουίλιαμ Φρίντκιν στην οποία κέρδισε το Όσκαρ Καλύτερου Σκηνοθέτη τονίζει ότι ο Κιούμπρικ είναι ο καλύτερος σκηνοθέτης που υπήρξε ποτέ,όχι μόνο αυτή την χρονιά,αλλά και άλλες χρονιές. Η ταινία κέρδισε επίσης 2 βραβεία της Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου της Νέας Υόρκης ,Καλύτερης Ταινίας και Καλύτερου Σκηνοθέτη. Επίσης η ταινία θεωρείται ένα από τα καλύτερα αριστουργήματα που υπήρξαν ποτέ.
Καταλληλότητα
Στην Αμερική το 1972 η ταινία έλαβε μια καταλληλότητα Χ που σημαίνει ότι είναι κατάλληλη μόνο για ενηλίκους. Τότε ο Κιούμπρικ αντικατέστησε 30 δευτερόλεπτα βίας από την ταινία και έτσι έλαβε μια R καταλληλότητα που σημαίνει ότι είναι κατάλληλη για παιδιά πάνω των 17 ετών.https://el.wikipedia.org/
Δείτε περισσότερα https://homouniversalisgr.blogspot.com/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου