Η Μαριέττα Γιαννοπούλου-Μινώτου (1900–1962) ήταν Ελληνίδα λογοτέχνιδα, ιστοριοδίφης και λαογράφος. Ήταν μία από τις σημαντικότερες προσωπικότητες του πνευματικού κόσμου των Επτανήσων και χρησιμοποίησε το ψευδώνυμο Επτανήσια αλλά και Χειραφετημένη, όντας εκπρόσωπος του φεμινιστικού κινήματος.
Γεννήθηκε στις 6 Οκτωβρίου 1900 στη Ζάκυνθο. Δεν απέκτησε πανεπιστημιακή μόρφωση, αλλά παρακολούθησε πληθώρα κατ' οίκον ιδιωτικών μαθημάτων. Το 1921 ίδρυσε το περιοδικό Εύα Νικήτρια στο οποίο έδωσε τον λόγο σε Ελληνίδες που αγωνιζόταν για το δικαίωμα της ψήφου στις εκλογές, ως όργανο του Παραρτήματος του Λυκείου Ελληνίδων. Το περιοδικό έκλεισε το 1923 λόγω οικονομικών προβλημάτων, έχοντας ωστόσο προκαλέσει ποικίλες αντιδράσεις. Παράλληλα, το 1921 συμμετείχε στο πρώτο γυναικείο συνέδριο που πραγματοποιήθηκε στην Ελλάδα Μέσα από τις φεμινιστικές δράσεις της και τα περιοδικά της συνέβαλε στη διαμόρφωση του φεμινιστικού κινήματος στην Ελλάδα.
Αν και η καταγωγή της ήταν αριστοκρατική, δεν απομακρύνθηκε από τον λαό. Ενδιαφέρθηκε για την διάσωση και καταγραφή τραγουδιών και παραμυθιών από τη Ζάκυνθο, αλλά και ομιλιών που χρησιμοποιούνταν στο ζακυνθινό θέατρο. Μελέτησε γενικότερα τον πολιτισμό των Επτανήσων και έγραψε βιογραφίες για τον Ανδρέα Κάλβο, τον Διονύσιο Σολωμό και την Ισαβέλλα Θεοτόκη. Ακόμη, έγραψε μία μυθιστορηματική βιογραφία για την Πάπισσα Ιωάννα, αλλά και συλλογές διηγημάτων με θέμα το νησί όπου καταγόταν. Το 1927 διηύθυνε το περιοδικό Ιόνιος ανθολογία με πληθώρα σημαντικών κειμένων, που εξέδιδε ο άνδρας της ιστορικός Σπύρος Μινώτος, με τον οποίο είχε παντρευτεί το 1925. Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο εξέδωσε το περιοδικό Επτανησιακά Γράμματα, ενώ έγραφε άρθρα σε διάφορα λογοτεχνικά περιοδικά της εποχής. Ήταν ένθερμη υποστηρίκτρια του Δημοτικισμού. Το 1932 πρότεινε τη θέσπιση της εβδομάδας βιβλίου στην Αθήνα, η οποία διαρκεί μέχρι και τον 21ό αιώνα.
Μετακόμισε στην Αθήνα το 1931, μαζί με την έδρα του περιοδικού Ιόνιος Ανθολογία. Τότε γέννησε και τον γιο της, Διονύσιο-Άγγελο τον οποίο βάφτισε ο Άγγελος Σικελιανός, ο οποίος του αφιέρωσε το ποίημα του «Το Βρέφος». Το ζευγάρι βρέθηκε σε διάσταση και το 1936 πήρε διαζύγιο. Ωστόσο η Γιαννοπούλου συνέχισε να εργάζεται ατομικά για την εξερεύνηση ιστορικών στοιχείων από τα Επτάνησα. Το 1951 έγινε μέλος της Ενωσης Διανοουμένων Γυναικών Ελλάδας. Έναν χρόνο αργότερα έχασε τη μητέρα της, ενώ και οι Σεισμοί του Ιονίου το 1953 που είχαν ως αποτέλεσμα την καταστροφή του σπιτιού, της βιβλιοθήκης και του αρχείου της, της προκάλεσαν έντονη μελαγχολία. Το 1956 διαγνώστηκε με καρκίνο, και στις 27 Απριλίου 1962 πέθανε στην Αθήνα
ΔΗΜ. Σ. ΠΕΛΕΚΑΣΗ: Προσωπογραφία της Μαριέττας Γιαννοπούλου – Μινώτου σε παιδική ηλικία.
Ο θαυμάσιος αυτός πίνακας (ελαιογραφία) καταστράφηκε από τους σεισμούς του 1953 στη Ζάκυνθο. Η φωτογραφία προέρχεται από το Αρχείο του αείμνηστου ζακυνθινού ζωγράφου και αγιογράφου και πρωτοδημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “ΖΑΚΥΝΘΟΣ”, στις 15 Δεκεμβρίου 1964
Αποσπάσματα από το αφιέρωμα του Ριζοσπάστη :
ΕΛΙΣΑΒΕΤ ΜΟΥΤΖΑΝ - ΜΑΡΤΙΝΕΓΚΟΥ -- ΜΑΡΙΕΤΤΑ ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ - ΜΙΝΩΤΟΥ : Δύο πρωτοπόρες
.................................
Τεράστια η πνευματική προσφορά σε όγκο και σε ποιότητα της Μαριέττας Γιαννοπούλου - Μινώτου, όχι μόνο για τον επτανησιακό, αλλά πλατύτερα για τον νεοελληνικό πολιτισμό. Οχι μόνο τίμησε την τραγική συμπατριώτισσά της, αλλά πρόβαλε με την πένα, το λόγο και τις εκδόσεις την επτανησιακή λογοτεχνία και τέχνη, καθώς και το λαϊκό πολιτισμό του νησιού της. Σπουδαία λαογράφος, πεζογράφος, ιστοριοδίφης, μεταφράστρια και εκδότρια, πήρε μέρος στο γυναικείο κίνημα της εποχής τηςκαι ανέδειξε στα ιστορικά της κείμενα το ρόλο του επαναστατικού λαϊκού στοιχείου. Ομως, παρόλο που τιμήθηκε από διάσημους ποιητές όσο ζούσε - της αφιέρωσαν ποιήματά τους ανάμεσα σε άλλους ο Παλαμάς, ο Μαλακάσης, ο Σημηριώτης - σε συνέχεια η προσφορά και το έργο της ξεχάστηκαν - ή μάλλον αγνοήθηκαν. Για πρώτη φορά, σαράντα χρόνια μετά το θάνατό της, κυκλοφόρησε πρόσφατα ένα ολοκληρωμένο αφιέρωμα στη μνήμη της από τα «Επτανησιακά φύλλα» που εκδίδει ο ακούραστος Ζακυνθινός ερευνητής και λογοτέχνης Διονύσης Σέρρας: Τετρακόσιες σελίδες με έρευνα σε πλήθος αρχεία, φωτογραφίες, σπάνια κείμενα και αναφορές στο έργο της από σημαντικές πνευματικές προσωπικότητες. Συμπαραστάτες σ' αυτή την απόδοση χρέους προς τη σπουδαία Ζακύνθια ιστορικό και συγγραφέα, ο γιος τής Μαριέττας, αρχαιολόγος και φιλόλογος Διονύσης - Αγγελος Μινώτος και η σύζυγός του, ιστορικός και πρώην επιμελήτρια του Ιστορικού Εθνολογικού Μουσείου Μαρία Λαδά - Μινώτου...
Επαναστατημένη σκέψη
Οι γονείς της Μαριέττας δεν την εμπόδισαν να μορφωθεί όσο ήθελε, όπως έκαναν οι γονείς της Μαρτινέγκου. Αντίθετα, από τα δέκα της χρόνια είχε κοντά της σαν δάσκαλο τον Κερκυραίο λόγιο και ιστοριοδίφη Σπύρο Δε-Βιαζη που της δίδαξε ιταλική, αγγλική και γαλλική φιλολογία και τη στήριξε σε συνέχεια στην αντίθεσή της με το ζακυνθινό κοινωνικό κατεστημένο. Με δική του προτροπή στέλνει το 1910 το πρώτο της κείμενο στη «Διάπλαση των Παίδων» που το δημοσιεύει. Το 1917 πεθαίνει ο πατέρας της Ευστάθιος Γιαννόπουλος. Το 1921 η Μαριέττα εκδίδει το φεμινιστικό περιοδικό «Εύα Νικήτρια» στη Ζάκυνθο, σαν όργανο του Παραρτήματος Λυκείου Ελληνίδων. Το διευθύνει μέχρι το 1923 που κλείνει, για οικονομικούς λόγους, έχοντας προκαλέσει πολλές αντιδράσεις. «Ηταν, έγραφε η ίδια, η καλύτερη ανάμνηση, γιατί ήταν το πρώτο ξέσπασμα της επαναστατημένης σκέψης μου στο στενό περιβάλλον της επαρχίας με τους αρτηριοσκληρωτικούς διανοούμενους, που κάθε άλλο παρά καλόβλεπαν την πετυχημένη εμφάνισή μου στη λογοτεχνία». Κι αυτό ήταν φυσικό: «Οταν μια εικοσάχρονη, γύρω στα 1920 ασχολείται με την "ποιητική τέχνην του Οράτιου", με τις "Γυναίκες εις την Ιταλικήν Αναγέννησιν" και εκδίδει το περιοδικό "Εύα Νικήτρια" αντιμετωπίζεται, ακόμα και από την πολιτισμένη κοινωνία της Ζακύνθου, σαν φέρελπις μεν νέα, αλλά και σαν... επαναστάτρια» παρατηρεί στο αφιέρωμα των «Επτανησιακών φύλλων» ο λογοτέχνης και ιστορικός Νικίας Λούντζης.
Πραγματικά, πολλοί θα ήθελαν τη νέα γυναίκα να περιορίζεται στα οικιακά της καθήκοντα, ή στην πιο... ακραία περίπτωση να «λάμπει» σαν καλλιεργημένη οικοδέσποινα έχοντας κάποιο πνευματικό σαλόνι και εμπνέοντας άντρες διανοούμενους. Και βέβαια η νεαρή γυναίκα θα μπορούσε να περιοριστεί σε μια ανέμελη, άνετη ζωή. Ομως εκείνη προτίμησε να δημιουργήσει δικό της έργο, να προσφέρει στο κοινωνικό σύνολο. Και εργάστηκε σκληρά σ' όλη της τη ζωή, πληρώνοντας το τίμημα...
Κοντά στο λαό
Παρά τις συντηρητικές καταβολές της η Μαριέττα Γιαννοπούλου - Μινώτου στάθηκε, με το λόγο και τα δημοσιεύματά της, κοντά στο λαό. Δεν περιορίστηκε στα κεκτημένα της τάξης της ούτε χρησιμοποίησε το φύλο της σαν άλλοθι. Φανατική οπαδός της δημοτικής σε δύσκολες εποχές διατραγωδεί στις επιστολές της προς τον Ψυχάρη την πολεμική που της έκαναν. Γύρισε βουνά και κάμπους αποθησαυρίζοντας τραγούδια, παραμύθια, παροιμίες - από αγρότισσες - που χωρίς τη δική της συμβολή σήμερα θα είχαν χαθεί. Συνέτεινε στη διάδοση και ανάπτυξη του επτανησιακού πολιτισμού που φοβόταν - από τότε - ότι κινδύνευε να νεκρώσει. Γράφοντας για την Αγγλοκρατία στα Επτάνησα αναδεικνύει την αντιλαϊκή και απάνθρωπη στάση των αριστοκρατών, των «καταχθόνιων» που ήταν πουλημένοι στους ξένους και προσπαθούσαν να καταπνίξουν την επαναστατική διάθεση των συμπατριωτών τους, για να μη σηκώσουν κεφάλι ενάντια στη δική τους κυριαρχία. Στο «Ρεμπελιό των Ποπολάρων» - η πρώτη κοινωνική επανάσταση που έγινε στην Ελλάδα - καταγγέλλει την καταπίεση του λαού από το αρχοντολόι, που κατέληξε σε επανάσταση το 1628. Οι χωρικοί δανείζονταν για να ξεπληρώσουν υπέρογκα ποσά στους άρχοντες ή σάπιζαν στη φυλακή...
Για τον Ιάκωβο Λεοπάρντι, για τον οποίο έγραψε πολλά έργα, αναφέρει: «Είναι ο μεγάλος ποιητής του παγκόσμιου πόνου, ο μεγάλος σοσιαλιστής».
«Ο Φόσκολος, γράφει, απογοητεύεται για την εποχή του που παρασημοφορεί τραγουδιστές ευνούχους, είναι πεσιμιστής γιατί ο κόσμος δεν είναι γίγαντας, όπως τον θέλει η ελληνική φαντασία του... ένας πεσιμισμός αλλιώτικος, όχι σαν τον αρρωστημένο εκείνων, που κλαίνε αδιάκοπα για τη ζωή και ζητούν αδιάλλαχτα ως μόνη λύση το θάνατο...».
Αφοσιώνεται στη μελέτη για τον Κάλβο και το Σολωμό και τονίζει ότι η μάνα του τελευταίου λαϊκής καταγωγής, «με τα ελληνικά της νανουρίσματα και τα δημοτικά που του έλεγε, του φύτεψε τις ρίζες της γλώσσας του λαού από τα πρώτα βήματα της ζωής του». Για τον Σολωμό γράφει και θεατρικό έργο που επρόκειτο να γίνει σενάριο για τον κινηματογράφο αλλά τελικά ματαιώθηκε. (Το 1963 μετά το θάνατό της θα εκδοθεί από το γιο της)
Υμνος στη γυναίκα
Στα γραπτά της θα υμνήσει τη γυναικεία εργασία που τότε πολλοί την κατέκριναν, δίνοντας έμφαση στη βιοποριστική δουλιά των απλών γυναικών. Στα κείμενά της προβάλλει την ιστορία των γυναικών, κάνει ομιλίες για τη μητέρα του Φόσκολου, την Ελισάβετ Μουτζάν Μαρτινέγκου. Το 1951 δημοσιεύει στο περιοδικό «Αλκυονίδες» εργασία της για τη Μαρτινέγκου. (Το 1956 θα ακολουθήσει ο λογοτέχνης και μελετητής Κ.(Κονίδης) Πορφύρης, από τους πρωτεργάτες της προοδευτικής, αριστερής «Επιθεώρησης Τέχνης» που με έξοδά του θα εκδώσει για δεύτερη φορά μετά από 75 χρόνια την αυτοβιογραφία της Μαρτινέγκου, με δική του εισαγωγή, σχόλια και ιστορικές σημειώσεις). Η Μαριέττα Γιαννοπούλου - Μινώτου γράφει βιβλίο για την «Ισαβέλλα Θεοτόκη - η μεγάλη εμπνεύστρια» (1959). (Η Κερκυραία λόγια έκανε το σπίτι της ορμητήριο κατά των Αυστριακών κατακτητών).
Υπογράφει σαν «Επτανήσια» και «Χειραφετημένη» και παίρνει μέρος με κείμενό της στο πρώτο γυναικείο συνέδριο που έγινε το 1921 στην Ελλάδα, ενώ το 1929 παρακολουθεί το συνέδριο για την ειρήνη και το 1930 τις δεύτερες Δελφικές γιορτές. Μετά από πρότασή της οργανώνεται στην Αθήνα, το 1930, στην Ενωση Συντακτών η πρώτη εβδομάδα ελληνικού βιβλίου.
Σ' όλη της τη ζωή αγωνίστηκε με συνέπεια για τα δικαιώματα των γυναικών. Αντίστοιχη η απήχηση και στα έργα της. Μερικοί ενδεικτικοί τίτλοι: «Οι χωρικές μας» (1921), «Ο Βαλαωρίτης φεμινιστής» (1925), «Κριτική για την επαναστάτρια» του Ι. Κοντού (1954), «Οι γυναίκες της Κύπρου σαν ηρωίδες» (1955) κ.ά.
Πάνω από σαράντα χρόνια πνευματική διαδρομή, άγνωστη στη νέα γενιά, αλλά και στο γυναικείο κίνημα του οποίου υπήρξε πρωτοπόρος. Ευτυχώς η συνονόματη ερευνήτρια εγγονή της έχει αρχίσει την καταγραφή και παρουσίαση του αρχείου της. Χρειάζεται όμως, όπως τονίζει και ο Διον. Σέρρας, να εκδοθούν τα έργα της, να συγκεντρωθούν τα διάσπαρτα δημοσιεύματά της, να γίνει ανατύπωση του προοδευτικού περιοδικού «Εύα Νικήτρια», να εκδοθούν τα ζακυνθινά παραμύθια της, να παρουσιαστεί το άπαιχτο θεατρικό της έργο «Διονύσιος Σολωμός», να δοθεί το όνομά της σε ένα δρόμο της Ζακύνθου και να μελετηθεί -επιτέλους - το σύνολο του έργου της, ακόμα και η προσφορά της στο γυναικείο κίνημα...
Πηγές: «Περίπλους», τεύχος 51, αφιέρωμα στην Ελισάβετ Μουτζάν - Μαρτινέγκου. «Επτανησιακά φύλλα»: Αφιέρωμα στη Μαριέττα Γιαννοπούλου - Μινώτού, τόμος ΚΒ, 3-4.
Αλίκη ΞΕΝΟΥ-ΒΕΝΑΡΔΟΥ
Διαβάστε περισσότερα :https://www.rizospastis.gr/
ΒΙΒΛΙΑ
Η αυθεντική ιστορία της Πάπισσας Ιωάννας
Μια γυναίκα που μεταμφιέστηκε σε άνδρα, έκρυψε την πραγματική της ταυτότητα και κατέλαβε τον παπικό θρόνο. Η θρυλική ιστορία της πάπισσας Ιωάννας έχει προσελκύσει για περισσότερο από οκτώ αιώνες τώρα το ενδιαφέρον θεολόγων, ιστορικών, λογοτεχνών, φιλολόγων και καλλιτεχνών από όλο τον κόσμο. Για το ελληνικό κοινό είναι κατεξοχήν συνυφασμένη με το εμβληματικό έργο του Ροΐδη(1866). Δεν είναι όμως το μόνο. Το 1931 η δραστήρια επτανήσια Μαριέττα Γιαννοπούλου- Μινώτου δημοσιεύει σε συνέχειες στο αθηναϊκό λογοτεχνικό περιοδικό Εβδομάς τη δική της εκδοχή της ιστορίας, την οποία συστήνει μάλιστα στο κοινό ως την αυθεντική. Έκτοτε το κείμενο της παραμένει στην αφάνεια.
Ποια είναι η αυθεντική ιστορία της πάπισσας Ιωάννας σύμφωνα με τη Μινώτου; Πώς φωτίζει τα κίνητρα και τις πράξεις της αινιγματικής ηρωίδας μια συγγραφέας που στα εικοσιένα της εξέδωσε το πρώτο φεμινιστικό περιοδικό της Ζακύνθου; Ογδόντα χρόνια από την πρώτη της κυκλοφορία, έρχεται και πάλι στο φως η άγνωστη αυτή μυθιστορηματική βιογραφία, η οποία ρίχνει μια διαφορετική ματιά στο διαβόητο μύθο της πάπισσας.
Η εισαγωγή της Πέρσας Αποστολή διερευνά τους όρους της πρώτης δημοσίευσης του κειμένου, τη σχέση του με τη διεθνή και εγχώρια «οικογένεια» της Πάπισσας, και τους αφηγηματικούς τρόπους με τους οποίους η συγγραφέας μεταπλάθει και ανασημασιοδοτεί την αμφιλεγόμενη μορφή της ηρωίδας.
δείτε περισσότερα https://homouniversalisgr.blogspot.com/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου