Ο Ελία Καζάν (Καισάρεια, 7 Σεπτεμβρίου 1909 - Νέα Υόρκη, 28 Σεπτεμβρίου 2003) ήταν Έλληνας σκηνοθέτης του θεάτρου και του κινηματογράφου με καριέρα στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής.
Το κανονικό του όνομα ήταν Ηλίας Καζαντζόγλου. Ήταν ο σκηνοθέτης που ανέδειξε τον Μάρλον Μπράντο και τον Γουόρεν Μπίτι. Συνέβαλε στην καθιέρωση της προσέγγισης του ηθοποιού με βάση τη μέθοδο, που είχε αναπτύξει ο Κωνσταντίν Στανισλάβσκι. Οδήγησε 21 ηθοποιούς στις υποψηφιότητες των Όσκαρ. Ξεκίνησε την καριέρα του ως ηθοποιός στο θέατρο Group Theatre όπου παρέμεινε στη περίοδο 1932-1939. Το 1934 εγγράφεται στο Κομμουνιστικό Κόμμα Αμερικής, στο οποίο παραμένει για περίπου 1,5 χρόνο. Το 1942 μεταπήδησε στη σκηνοθεσία παρουσιάζοντας τη πρώτη του παράσταση "Με τα δόντια" του Θόρντον Γουάιλντερ. Έκτοτε άρχισε ν΄ ανεβάζει με αυξανόμενη επιτυχία έργα διάσημων αμερικανών συγγραφέων. Εν τω μεταξύ το 1945 άρχισε να «γυρίζει» κινηματογραφικές ταινίες όπου και έγινε διάσημος στο Broadway, σκηνοθετώντας, ανάμεσα σε άλλα, τα έργα «Ένα δέντρο μεγαλώνει στο Μπρούκλιν» (1945), «Το μεγάλο κατηγορώ» (1946), «Συμφωνία Κυρίων» (1947), «Λεωφορείον ο πόθος» (1951), «Βίβα Ζαπάτα» (1952), «Το λιμάνι της αγωνίας» (1954), «Ένα πρόσωπο στο πλήθος» (1957), «Λάσπη στ' αστέρια» (1960), «ο Θάνατος του Εμποράκου», «Ανατολικά της Εδέμ»,το «Αμέρικα, Αμέρικα» και «Λυσσασμένη Γάτα». Τιμήθηκε με δύο βραβεία Όσκαρ σκηνοθεσίας για τα έργα Συμφωνία Κυρίων και Το Λιμάνι της Αγωνίας, ενώ ήταν τρεις φορές υποψήφιος για τα έργα Λεωφορείο ο πόθος, Ανατολικά της Εδέμ και Αμέρικα, Αμέρικα, αντίστοιχα. Το 1999 η Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου του απένειμε Τιμητικό Όσκαρ για το σύνολο του έργου του.
Ο Ηλίας Καζάν μαζί με τον Ρόμπερτ Λιούις και την Τσέριλ Κρόφορντ ίδρυσαν το περίφημο Actors studio,μια λέσχη επαγγελματιών ηθοποιών στην οποία καλλιτεχνικός διευθυντής και δάσκαλος υπήρξε ο Λι Στράζμπεργκ.
Το όνομα του Ελία Καζάν έχει συνδεθεί με τον σκηνοθέτη που ανέδειξε τον Μάρλον Μπράντο και τον Γουόρεν Μπίτι, με τον καλλιτέχνη που σκηνοθετούσε με βάση τη διδασκαλία του Στανισλάφσκι. Με καταγωγή από την Ανατολία, γεννημένος στην Κωνσταντινούπολη στις 7 Σεπτεμβρίου του 1909, μετανάστευσε με την οικογένειά του στις ΗΠΑ και έγινε σκηνοθέτης, παραγωγός, συγγραφέας και ηθοποιός.
Ο Καζάν κατακρίθηκε για τη συνεργασία του το 1952 με την Επιτροπή Αντιαμερικανικών Δραστηριοτήτων, μέσω της οποίας κατέδωσε στις αρχές συναδέλφους του ως κομμουνιστές (βλ. Μαύρη Λίστα του Χόλυγουντ). Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι όταν είχε καταδώσει τον Αριστερό σκηνοθέτη Ζυλ Ντασέν ως Κομμουνιστή, με αποτέλεσμα ο τελευταίος να καταφύγει τελικά στην Ευρώπη.
Φιλμογραφία
Ένα δέντρο μεγαλώνει στο Μπρούκλιν / Χαμένα νιάτα (A tree grows in Brooklyn, 1945)
θάλασσα από γρασίδι / Η παραστρατημένη μητέρα (The Sea of Grass, 1947)
Το μεγάλο κατηγορώ (Boomerang!, 1947)
Συμφωνία Κυρίων (Gentleman's Agreement, 1947)
Πίνκι, η μιγάς (Pinky, 1949)
Πανικός στους δρόμους (Panic in the streets, 1950)
Λεωφορείον ο Πόθος (A streetcar named desire, 1951)
Βίβα Ζαπάτα (Viva Zapata!, 1952)
Δραπέτες του τρόμου (Man on a tightrope, 1953)
Το λιμάνι της αγωνίας (On the waterfront, 1954)
Ανατολικά της Εδέμ (East of Eden, 1955)
Η Φωνή του Πόθου (Baby Doll, 1956)
Μια μορφή μέσα στο πλήθος (A face in the crowd, 1957)
Λάσπη στ' αστέρια (Wild river, 1960)
Πυρετός στο Αίμα (Splendor in the grass, 1961)
Αμέρικα, Αμέρικα (America, America, 1963)
Ο συμβιβασμός (The arrangement, 1969)
Οι επισκέπτες (The visitors, 1972)
Ο τελευταίος των μεγιστάνων (The last tycoon, 1976)
ΤΑΙΝΙΕΣ - ΕΠΙΛΟΓΗ
Ένα δέντρο μεγαλώνει στο Μπρούκλιν
Η ταινία Ένα δέντρο μεγαλώνει στο Μπρούκλιν (αγγλ. A Tree Grows in Brooklyn), γνωστή και ως Χαμένα νιάτα, είναι δράμα παραγωγής 1945, σε σκηνοθεσία Ελία Καζάν. Η ταινία αποτελεί κινηματογραφική διασκευή του ομώνυμου μυθιστορήματος που έγραψε το 1943 η Μπέτι Σμιθ. Πρωταγωνιστές της ταινίας είναι οι Ντόροθι ΜακΓκουάιαρ, Τζόαν Μπλόντελ, Τζέιμς Νταν, Λόιντ Νόλαν και στο ρόλο της Φράνσι η μικρή Πέγκι Αν Γκάρνερ. Η ταινία έλαβε δυο βραβεία Όσκαρ, μεταξύ των οποίων και Όσκαρ Β' Ανδρικού Ρόλου για τον Τζέιμς Νταν.
Το 2010 η ταινία επελέγη από τη Βιβλιοθήκη του Αμερικάνικου Κογκρέσου ως τμήμα του Εθνικού Μητρώου Κινηματογράφου ως πολιτιστικά, ιστορικά και αισθητικά σημαντική
Η ταινία που σηματοδότησε το σκηνοθετικό ντεμπούτο του Ελία Καζάν στον κινηματογράφο βασίζεται στο μυθιστόρημα της Μπέτι Σμιθ Ένα δέντρο μεγαλώνει στο Μπρούκλιν. Η μεταφορά του μυθιστορήματος της Σμιθ, αποτελούσε φιλόδοξο εγχείρημα για πολλές κινηματογραφικές εταιρίες κι ο Ντάρυλ Ζάνουκ της 20th Century Fox πλήρωσε 55.000 δολάρια για να κατοχυρώσει τα δικαιώματα του έργου. Έχοντας πλέον τα δικαιώματα για τη μεταφορά της ταινίας στη μεγάλη οθόνη ανέθεσε τη σκηνοθεσία στον μέχρι τότε θεατρικό σκηνοθέτη και μέλλοντα συνιδρυτή του Actor's Studio Ηλία Καζάν. Η διανομή των ρόλων αποτέλεσε δύσκολο εγχείρημα τόσο για τον παραγωγό όσο και για τον σκηνοθέτη καθώς υπήρξαν πολλοί ηθοποιοί που ενδιαφέρονταν να συμμετάσχουν στην ταινία. Μερικά από τα ονόματα που αναφέρθηκαν για τους πρωταγωνιστικούς ρόλους ήταν εκείνα των Τζιν Τίρνεϊ, Μαίρη Άντερσον και Τζίνι Κρέιν για το ρόλο της Κέιτι και Φιλ Ρέγκαν και Φρεντ ΜακΜάρεϊ για τον ρόλο του Τζόνι. Οι ρόλοι τελικά κατέληξαν στην Τζιν Τίρνεϊ και τον Τζέιμς Νταν, αλλά η Τίρνεϊ έμεινε έγκυος και τη θέση της πήρε η Ντόροθι ΜακΓκουάιαρ που ξανασυνεργάστηκε με τον Καζάν το 1947 στο βραβευμένο με Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας Συμφωνία Κυρίων (Gentleman's Agreement). Υπεύθυνος για τους διαλόγους της ταινίας ήταν ο σκηνοθέτης Νίκολας Ρέι, ενώ ο Άλφρεντ Νιούμαν επιμελήθηκε την μουσική της επένδυση. Αφού ξεκίνησαν τα γυρίσματα οι υπεύθυνοι της 20th Century Fox έμειναν ευχαριστημένοι από τα πρώτα δείγματα της ταινίας και πρότειναν στον Καζάν να ξαναγυρίσουν ολόκληρη την ταινία με χρώμα, αλλά ο σκηνοθέτης αρνήθηκε.
Η ταινία πραγματεύεται τα τελευταία κεφάλαια του βιβλίου, με επίκεντρο την πορεία της μικρής Φράνσι προς την ωριμότητα.
Βραβεία
Η ταινία έκανε τεράστια επιτυχία και προτάθηκε για δυο βραβεία Όσκαρ καταφέρνοντας να αποσπάσει το Όσκαρ Β' Ανδρικού Ρόλου για την ερμηνεία του Τζέιμς Νταν στο ρόλο του καλόκαρδου μεθύστακα Τζόνι. Η ερμηνεία της μικρής Πέγκι Αν Γκάρνερ έλαβε τιμητικό βραβείο Οσκαρ για την καλύτερη ερμηνεία από νεαρή ηθοποιό.
Βραβεία Ακαδημίας Κινηματογράφου (Όσκαρ)
Βράβευση:
Β' Ανδρικού Ρόλου – Τζέιμς Νταν
Ερμηνείας από νεαρή ηθοποιό - Πέγκι Αν Γκάρνερ (Τιμητικό)
Υποψηφιότητα:
Διασκευασμένου Σεναρίου – Φρανκ Ντέιβις & Τες Σλέσιντζερ
Υπόθεση
Στις αρχές του 20ού αιώνα, στη φτωχική συνοικία του Μπρούκλιν, η δεκατριάχρονη Φράνσι (Πέγκι Ανν Γκάρνερ), κόρη του ιρλανδικής καταγωγής Τζόνι Νόλαν (Τζέιμς Νταν) και της Κέιτι Νόλαν (Ντόροθι ΜακΓκουάιαρ), ονειρεύεται να τελειώσει το σχολείο και να γίνει συγγραφέας, αλλά η οικονομική κατάσταση της οικογένειάς της καθιστά δύσβατη την πορεία της προς τη μόρφωση και την ολοκλήρωση. Ο πατέρας της, που εργάζεται ως σερβιτόρος, ακτινοβολεί καλοσύνη όπου κι αν βρεθεί, η ζωή όμως δεν πραγματοποίησε τα όνειρά του και τον έκανε αλκοολικό. Η μητέρα της παντρεύτηκε τον Τζόνι γεμάτη ελπίδα για ένα λαμπρό μέλλον και έχει καταλήξει να καθαρίζει σκάλες για να συντηρήσει την οικογένειά της. Η πάροδος του χρόνου έχει σκληρύνει την Κέιτι, η οποία φέρεται με αυστηρότητα στα παιδιά της σε αντίθεση με τους μαλακούς τρόπους του καλόκαρδου Τζόνι. Όταν η Κέιτι ανακοινώνει στον Τζόνι ότι πρόκειται να αποκτήσει και τρίτο παιδί η υλοποίηση των ονείρων της Κέιτι συναντά εμπόδια καθώς θα πρέπει να σταματήσει το σχολείο για να δουλέψει και να βοηθήσει στη συντήρηση του σπιτιού. Έτσι ο Τζόνι κάνει την ύστατη προσπάθεια για να βοηθήσει το σπίτι του και να βοηθήσει την κόρη του να τελειώσει το σχολείο.
δείτε περισσότερα https://homouniversalisgr.blogspot.com/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου