Μήτσος Αλεξανδρόπουλος (26 Μαΐου 1924 – 19 Μαΐου 2008)

 

Ο Μήτσος Αλεξανδρόπουλος γεννήθηκε στην Αμαλιάδα. Παρακολούθησε μαθήματα στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση και τα χρόνια του εμφυλίου κατέφυγε ως πολιτικός πρόσφυγας στη Ρουμανία και τη Σοβιετική Ένωση. Από τη Ρουμανία πρωτοεμφανίστηκε στο χώρο της λογοτεχνίας δημοσιεύοντας κείμενα στα ελληνικά και τα ρώσικα, μπήκε στον κύκλο των ελλήνων λογοτεχνών που ζούσαν στην ίδια χώρα (Τάκης Αδάμος, Κώστας Μπέσης, Έλλη Αλεξίου, Απόστολος Σπήλιος κ.α.) και έγινε γνωστός και στον ελλαδικό χώρο. Το 1959 η Έλλη Αλεξίου συμπεριέλαβε το διήγημα του Αλεξανδρόπουλου "Η νύχτα των Θεοφανίων" στην ανθολογία πεζογραφίας της ελληνικής Εθνικής Αντίστασης, που επιμελήθηκε με ανάθεση της Ακαδημίας του Βερολίνου. Στη Σοβιετική Ένωση ο Αλεξανδρόπουλος σπούδασε στο Λογοτεχνικό Ινστιτούτο Μόσχας και στράφηκε με ενδιαφέρον στη συντήρηση αγιογραφιών και στη μελέτη της ρωσικής λογοτεχνίας και λαϊκής παράδοσης. Εκεί παντρεύτηκε τη μελετήτρια της ελληνικής λογοτεχνίας Σόνια Ιλίνσκαγια. Μαζί της γύρισε στην Ελλάδα το 1975 και εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Τιμήθηκε με το πρώτο βραβείο στο διαγωνισμό αντιστασιακού διηγήματος της "Επιθεώρησης Τέχνης" (1963 για τους "Κορυσχάδες"), με τα διεθνή λογοτεχνικά βραβεία Τολστόι (1978) και Γκόρκι (1979), για τις μελέτες και μεταφράσεις του από τη ρωσική λογοτεχνία, με το πρώτο βραβείο μυθιστορηματικής βιογραφίας (1981, για "Το ψωμί και το βιβλίο: ο Γκόρκι"), το βραβείο Τουμανιάν (1985 για το "Οι Αρμένηδες: ταξίδι στη χώρα τους και την ιστορία τους"), το μετάλλιο Πούσκιν (2007) και το Μεγάλο Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας για το σύνολο του έργου του (2001). Πέθανε στην Αθήνα τη Δευτέρα 19 Μαΐου 2008, μετά από μάχη με τον καρκίνο. 
Ο Μήτσος Αλεξανδρόπουλος τοποθετείται στους έλληνες συγγραφείς της μεταπολεμικής περιόδου. Η γραφή του κινείται στα πλαίσια του ποιητικού ρεαλισμού με στοιχεία πολιτικού και κοινωνικού προβληματισμού και επιρροές από τη ρωσική λογοτεχνία του δεύτερου μισού του δεκάτου ενάτου αιώνα και από ευρωπαίους συγγραφείς του μεσοπολέμου όπως ο Φραντς Κάφκα και ο Τζέημς Τζόυς. Σημαντικό μέρος του έργου του αποτελούν επίσης οι λογοτεχνικές μεταφράσεις και οι βιογραφίες του για ρώσους συγγραφείς όπως οι Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, Άντον Τσέχωφ, Μαξίμ Γκόρκι, Νικολάι Γκόγκολ, Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι, Όσιπ Μάντελσταμ, κ.ά. Με αφορμή τον θάνατό του, η Εταιρεία Συγγραφέων εξέδωσε ανακοίνωση, στην οποία αναφέρεται στον "ακαταπόνητο άνθρωπο των γραμμάτων, που εισέφερε σημαντικά σε όλα τα επιμέρους είδη της πεζογραφίας με διηγήματα, μυθιστορήματα, βιογραφίες, και για μισό περίπου αιώνα αποτέλεσε έναν μοναδικό κόμβο μεταξύ της σύγχρονης ελληνικής και της ρωσικής λογοτεχνίας...".
(Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.)

Τίτλοι στη βάση Βιβλιονέτ
 
(2019) Νύχτες και αυγές, Εκδόσεις Γκοβόστη
(2011) Ο Μαγιακόφσκι, Εκδόσεις Γκοβόστη
(2008) Όσιπ Μαντελστάμ, Ελληνικά Γράμματα
(2008) Σκηνές από το βίο του Μάξιμου του Γραικού, Alter - Ego ΜΜΕ Α.Ε.
(2007) Ο Τολστόι, Ελληνικά Γράμματα
(2006) Πέντε Ρώσοι κλασικοί, Ελληνικά Γράμματα
(2004) Το ψωμί και το βιβλίο. Ο Γκόρκι, Ελληνικά Γράμματα
(2003) Στο όριο, Ελληνικά Γράμματα
(2002) Σκηνές από το βίο του Μάξιμου του Γραικού, Ελληνικά Γράμματα
(2000) Η γραμμή της ζωής, Ελληνικά Γράμματα
(2000) Η πολιτεία, Ελληνικά Γράμματα
(2000) Ο Μαγιακόφσκι, Ελληνικά Γράμματα
(2000) Τα βουνά, Ελληνικά Γράμματα
(2000) Το κόκκινο σπίτι, Ελληνικά Γράμματα
(1999) Επιστροφές, Ελληνικά Γράμματα
(1988) Τα θαύματα έρχονται στην ώρα τους, Σύγχρονη Εποχή
(1986) Η ένατη πληγή, Κέδρος
(1984) Ο μεγάλος αμαρτωλός, Κέδρος
(1982) Σκηνές από το βίο του Μάξιμου του Γραικού, Σύγχρονη Εποχή
(1981) Περισσότερη ελευθερία, Σύγχρονη Εποχή
(1980) Μικρό όργανο για τον επαναπατρισμό, Κέδρος
(1978) Η ρωσική λογοτεχνία, Κέδρος
(1978) Η ρωσική λογοτεχνία, Κέδρος
(1977) Η ρωσική λογοτεχνία, Κέδρος
(1975) Αντίσταση - δημοκρατία, Κέδρος

Συμμετοχή σε συλλογικά έργα
 
(2009) Ανθολογία ελληνικού διηγήματος του 20ού αιώνα, Εκδόσεις Καστανιώτη

Μεταφράσεις
 
(2012) Kazakevitš, Emmanuil, 1913-1962, Το γαλάζιο τετράδιο. Εχθροί, Σύγχρονη Εποχή
(2009) Chekhov, Anton Pavlovich, 1860-1904, Πόσο αργεί να ξημερώσει..., Ελληνικά Γράμματα
(2005) Chekhov, Anton Pavlovich, 1860-1904, Ανιαρή ιστορία, Ελληνικά Γράμματα
(2004) Puskin, Aleksandr Sergeevic, 1799-1837, Άλλη, καλύτερη, ζητώ ελευθερία..., Ποταμός
(1999) Ισκεντέρης, Νέστορας, Η πολιορκία και η άλωση της Πόλης από τους Τούρκους το 1453, Κέδρος
(1996) Άγνωστος, Αφήγηση της εκστρατείας του Ίγκορ, Κέδρος
(1996) Αββακούμ, Μοναχός Αγιορείτης, Ο βίος του Πρωτόπαπα Αββακούμ, Κέδρος
(1995) Dostojevskij, Fedor Michajlovic, 1821-1881, Μπομπόκ, Κέδρος
(1994) Chekhov, Anton Pavlovich, 1860-1904, Εχθροί, Κέδρος
(1994) Gogol, Nikolaj Vasilievic, 1809-1852, Η μύτη, Κέδρος
(1991) Puskin, Aleksandr Sergeevic, 1799-1837, Η Ντάμα Πίκα, Σύγχρονη Εποχή
(1991) Puskin, Aleksandr Sergeevic, 1799-1837, Μικρές τραγωδίες, Σύγχρονη Εποχή
(1990) Ilinskaya, Sonia, 1938-, Η μοίρα μιας γενιάς, Κέδρος
(1990) Griboedov, Aleksandr Sergeevich, Συμφορά από το πολύ μυαλό, Δωδώνη

 
 
Διήγημα - Το σύννεφο
 

Οπως ήταν καθισμένος πίσω του, έβλεπε ότι αυτός φορούσε καλή ρεπούμπλικα κι οι πλάτες του ήταν γερές, καλοταϊσμένες. Μα και το κουστούμι καινούργιο φαινόταν.Ευκατάστατος άνθρωπος, σκέφτηκε.
Ως τα τότε δεν τον είχε προσέξει. Τον πήρε ξαφνικά το βλέμμα του σα να φύτρωσε εκείνη τη στιγμή στο μπροστινό κάθισμα. Κάτι περίεργα αισθήματα του έφερνε η γερή κοψιά αυτού του ανθρώπου - κακά αισθήματα και απορούσε κι ο ίδιος. Του έφταιξε αυτός σε τίποτα; Σε τίποτα δεν του είχε φταίξει, ούτε τον γνώριζε, ούτε τον είδε άλλη φορά. Εστεκαν εδώ και λίγα λεπτά στο πεζοδρόμιο και περίμεναν το τραμ. Αλλά ούτε είχε προσέξει ότι στέκει κι αυτός και περιμένει. Κατόπι ανέβηκαν στο τραμ. Ούτε τότε σημείωσε την παρουσία του.
Οταν έφτασε το τραμ πέρασε από πάνω και το σύννεφο κι άρχισε η βροχή. Χοντρές - χοντρές σταλαματιές, ένα κορόμηλο η κάθε μια. Πέφτουν κάτω στην άσφαλτο κι από την άσφαλτο ανεβαίνει η σκόνη κι η μυρουδιά της. Μια στυφή, ζεστούτσικη μυρουδιά μέσα από τις χοντρές σταγόνες - έτσι μυρίζει εδώ στην πόλη το φθινόπωρο. Ο δρόμος σκοτείνιασε αμέσως. Από τη μεριά της πλατείας κατέβηκε ένας αέρας, η βροχή δυνάμωσε.
Εφτασε ευτυχώς το τραμ.
Κάτι σταγόνες τον είχαν πάρει, μούσκεψαν αμέσως το καψοπουκάμισο και τώρα κατέβαιναν κρύες στη ραχοκοκαλιά. Αυτό το σύννεφο, ο δρόμος που σκοτείνιασε, ο ξαφνικός αέρας, το ψυχρό νερό που μούσκευε ως κάτω την πλάτη - όλα του προμηνούσαν αυτά που προμηνάν στους φτωχούς τα πρωτοβρόχια. Δεν τον πρόσεξε λοιπόν, γιατί σκεφτόταν αυτά τα πράγματα.
Πρέπει δίχως άλλο να φροντίσει να βρει ένα καλύτερο μέρος, τέτοιος καλός τεχνίτης που είναι κι αυτός, ν' αυξηθεί λίγο ο μισθός. Αλλιώτικα, πώς να βγει πέρα! Αν μείνει εκεί όπου είναι, ελπίδα δεν υπάρχει για μια καλυτέρεψη - αυτό είναι τελειωμένο ζήτημα. Τα έχουν πει με το αφεντικό αρκετές φορές, εκείνος βάζει κάτω τα χαρτιά κι αρχίζει - μπορεί ο άνθρωπος να 'χει και δίκιο. Τόση η αξία των εργαλείων, τόσα τα υπόλοιπα έξοδα: σαπούνια, πλυσίματα, ο φωτισμός, το νοίκι, κολόνιες... Επειτα, τόσα παίρνεις εσύ, να τι μένουν και σε μένα. Αυτός του λέει ότι δε βγαίνει όμως πέρα με ό,τι του δίνει, πρέπει να σκεφτούν και τα παιδιά του.
«Εμ και τα δικά μου», λέει ο άλλος, «να μην τα σκεφτώ κι εγώ; Πώς το θέλεις;».
Οταν φτάνουν σ' αυτά δε λένε πια τίποτ' άλλο.
Μπα, πρέπει να κοιτάξει να οικονομηθεί αλλιώς, να βρει κάνα μαγαζάκι, γιατί είναι πολύ άσχημα έτσι... Σκέφτεται τη μεγάλη κόρη που δεν έχει τώρα παπουτσάκια, τη γυναίκα με το μωρό που έχει ανάγκη από καλή τροφή, από ζεστά ρουχαλάκια. Αυτό χρειάζεται και χυμούς φρούτων, του λένε, να μην πάθει ραχίτιδα. Σκέφτεται και τη δική του κατάσταση, ότι δεν έχει κι αυτός παλτό - όλ' αυτά σκέφτεται κι εκεί απάνω κάνει μια έτσι και τόνε πρόσεξε.
Ο σβέρκος του ήταν που έκανε και τον πρόσεξε. Οι άνθρωποι του σιναφιού έχουν ιδιαίτερα πάρε δώσε με το μέρος αυτό. Ο σβέρκος είναι γι' αυτούς ό,τι περίπου το πρόσωπο. Οταν μιλάν με τον πελάτη, τις περισσότερες φορές κοιτάν εκεί. Μια ματιά άμα ρίξουν, ξέρουν κατόπιν τι είναι περίπου ο πελάτης που κάθισε στο κάθισμα.
... Αυτός που κάθεται τώρα στο μπροστινό κάθισμα είναι, λοιπόν, χορτάτος άνθρωπος. Ευκατάστατος, που φορά και καλό κουστούμι και θα 'χει και παλτό στο σπίτι. Σιγουρεμένος νοικοκύρης. Πάει τώρα στο σπίτι και θα κρατάει κανένα πλεμάτι φουσκωτό. Με κρέας μέσα, πατάτες, το ρυζάκι, τα φρούτα, τα καινούργια παπούτσια για τη μεγάλη κόρη, τους χυμούς για το άλλο... «Και πώς τα κρατάει όλα;» θα πεις. Τα κρατάει, πού έχει το θηρίο ανάγκη!
Οι ξένες πλάτες χοροπηδάν. Εκεί πάνω τον έχουν πάρει μερικές σταγόνες, αλλά το γερό ύφασμα ούτε υποψιάζεται τίποτα. Στέκουν οι σταγόνες εκεί ολοστρόγγυλες σα να πάγωσαν, δεν μπορούν να περάσουν κάτω. Κοιτάζει και τη ρεπούμπλικα, που την πήρε κι αυτή λίγο η βροχή, το καινούργιο κουστούμι αυτού του ευτυχισμένου ανθρώπου, που δε σκέφτεται το χειμώνα που έρχεται, τα κοιτάζει αυτά και καταλαβαίνει ότι σιγά - σιγά κάτι κινιέται μέσα του και γίνεται ο νους του σκοτεινός, όπως ο δρόμος κάτω από το σύννεφο.
Τότε γύρισε ο άνθρωπος και τον ρώτησε ευγενικότατα:
«Είναι, κύριε, μακριά η οδός Ολυμπίων από τη στάση;».
Του απάντησε θυμωμένος όπως ήταν:
«Δεν την ξέρω!» και κοίταξε αλλού.
Ενώ την ξέρει βέβαια. Εκεί ζει κι αυτός, στην οδό Ολυμπίων.
Η γυναίκα που καθόταν δίπλα γύρισε αμέσως και τον πληροφόρησε πού πέφτει η οδός Ολυμπίων. Θα πάτε εκεί, εξηγούσε, θα κάνετε έτσι, θα κάνετε αλλιώς - όλες τις λεπτομέρειες.
«Ορίστε τώρα κι αυτή!» μια αντιπάθεια αισθάνθηκε και για την καλή γυναίκα.
Εφτασε το τραμ στη στάση, κατέβηκαν. Εβρεχε ακόμη, δεν είχε περάσει το σύννεφο. Ετρεξαν να τρυπώσουν στο καφενείο. Μπροστά πάει πάλι αυτός. Τακ - τουκ! τα στέρεα τακούνια στην άσφαλτο. Κοίταξε να δει: είχε πλεμάτι; Δεν είχε.
Στην είσοδο του καφενείου ήταν κι άλλοι. Στριμώχτηκαν γερά.
... Στέκουν και περιμένουν πότε θα περάσει η βροχή. Επιμένει όμως να βρέχει, το ρίχνει με το κανάτι, όπως γίνεται συχνά εδώ κάτω με τα πρωτοβρόχια.
Κάποιον έχουν στριμώξει οι άλλοι στον τοίχο και πάει ο άνθρωπος να σκάσει. Είναι ένας με κόκκινη φαλάκρα και στριφογυρίζει να λασκάρει. Πλάι σε κείνον έχει σταθεί κι ο άλλος από το τραμ. Κι αυτόν, καθώς γύρισε να λευτερωθεί, τον πάτησε φαίνεται ο φαλακρός και τώρα του ζητάει συγνώμη.
«Τι;» είπε αυτός.
«Το πόδι σας!».
«Α!... Τίποτα, τίποτα... Δεν το νιώθω!».
«Πώς;».
«Δεν το νιώθω!» του λέει πάλι.
«Ω... Συγνώμη!...».
Ο φαλακρός παραμέρισε. Παραμέρισαν και οι άλλοι. Μερικοί για να μην τον στενοχωρούν. Μερικοί από περιέργεια.
«Μα καθόλου;» ρώτησε δειλά κάποιος.
«Να!».
Εσκυψε λίγο και χτύπησε με το δάχτυλο κάτω από το γόνατο. «Ντουκ! Ντουκ!».
«Δε διακρίνεται όμως διόλου!» είπε μια γυναίκα.
Αυτό του έκανε κάποια ευχαρίστηση:
«Είκοσι χρόνια το κουβαλάω», είπε. «Οσο να 'ναι συνηθίζεις».
«Στον πόλεμο;» ρώτησε κάποιος.
«Το χίλια εννιακόσια σαράντα τρία!» του απάντησε.
«Στ' ανταρτικά της Ρούμελης!».
Οσοι ήταν κοντά στην πόρτα άρχισαν να βγαίνουν.
«Σταμάτησε;» ρωτούσαν από το βάθος.
«Μάλλον».
«Ε, τι θα 'κανε; Σύννεφο ήταν και πέρασε...».
Αυτός φρόντισε και βγήκαν μαζί.
«Από 'δω», του είπε, «θα πάτε για την οδό Ολυμπίων».
«Σας ευχαριστώ!».
«Μαζί θα πάμε».
Και πήγαιναν πλάι - πλάι. Τώρα το άκουγε καλά που χτύπαγε τη φρεσκοπλυμένη άσφαλτο: «γκουπ - γκουπ!».
«Εφτασε το φθινόπωρο!» είπε ο κουρέας.
«Ο καιρός του είναι».
«Καθόλου δε μ' αρέσουν οι βροχές».
«Εσείς εδώ κάτω δεν υποφέρετε και τόσο από δαύτες. Οσο και να βρέξει, το μετανογάει. Εμάς να ρωτάτε τι τραβάμε, οι ορεινοί».
«Α, καταλαβαίνω. Εκεί θα 'χετε βροχές...».
«Πολλές βροχές».
Οταν γίνεται η κουβέντα δεν ακούγεται και πολύ αυτό το χτύπημα.
«Και τώρα με τίποτα δουλειές θα 'χετε έρθει εσείς στην Αθήνα».
«Μπα τι δουλειές; Στους γιατρούς τρέχω».
«Με το τραύμα τίποτα;».
«Μ' αυτό».
«Και τι παρουσιάζει τώρα το τραύμα;».
«Εχει συρίγγιο».
«Α...».
«Και τρέχω στους γιατρούς. Μου έχουν τώρα συστήσει έναν εδώ στην Αθήνα κι αυτός μένει στην οδό αυτή. Λένε ότι είναι καλός γιατρός. Ευθυμίου τόνε λένε».
«Τον έχω ακουστά».
«Είναι καλός γιατρός;».
«Ετσι λένε».
Προσπέρασαν το δικό του σπίτι αλλά δεν τον αποχαιρέτησε.
Τον πήγε ως του γιατρού.
«Αυτό είναι!».
«Ευχαριστώ».
Ετρεξε στην πόρτα και διάβασε την πινακίδα του γιατρού. Χτύπησε και το κουδούνι.
«Εδώ, εδώ είναι».
«Σας ευχαριστώ πολύ!».
Του έδωσε το χέρι.
«Σας εύχομαι περαστικά... Είναι καλός γιατρός αυτός».
«Ετσι μου είπαν».
«Ναι! Ναι!»
Και δεν έφυγε. Περίμενε όσο να του ανοίξουν.
Τότε αποχαιρετίστηκαν άλλη μια φορά:
«Αντίο, αγαπητέ μου!».
«Περαστικά...».

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου