Ο ΜΗΝΑΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ ( ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ .ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ, ΜΟΥΣΙΚΗ, ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ,ΘΡΗΣΚΕΙΑ)

 

Πίνακας - Γιάννης Τσαρούχης

Οκτώβριος ή Οκτώβρης, ή Οχτώβρης, η Τρυγομηνάς (νησιώτικα Αιγαίου και ποντιακά) είναι ο δέκατος μήνας του έτους κατά τοΓρηγοριανό ημερολόγιο και έχει 31 ημέρες. Επειδή το πιο σημαντικό δώρο του Οκτωβρίου στους γεωργούς είναι οι πολλές βροχές του, γι’ αυτό σε πολλά μέρη ονομάζεται «Βροχάρης», αλλά και μήνας της σποράς, εξ ου και τα ονόματα «Σποριάτης», «Σποριάς» και «Σπαρτός». Ηταν ο τέταρτος μήνας του αττικού έτους. Ονομάστηκε Πυανεψιών από τα ιερά Πυανέψια ή Πυανόψια, εορτή προς τιμήν τουΑπόλλωνα. O Οκτώβριος αρχίζει την ίδια ημέρα του χρόνου με τον Ιανουάριο, εκτός από τα δίσεκτα έτη. Τυχερό λουλούδι του μήνα είναι η καλέντουλα και τυχερό πετράδι το οπάλιο.

Ο Οκτώβριος είναι η εποχή με τα πρωτοβρόχια και τα χρυσάνθεμα, που βαφτίστηκαν αϊδημητριάτικα και στην Κύπρο οχτωβρούδια. Είναι η εποχή που πρωτανθίζουν τα κυκλάμινα σε πλαγιές και βράχια, όπως τόσο χαρακτηριστικά τραγουδάει ο Γιάννης Ρίτσος: «Κυκλάμινο, κυκλάμινο, στου βράχου τη σχισμάδα/ που βρήκες χρώματα κι ανθείς, που μίσχο και σαλεύεις;».

Η μεγάλη γιορτή του Αγίου Δημητρίου, στις 26 του μήνα, έχει δώσει στον Οκτώβριο την προσωνυμία «Αι-Δημητριάτης»ή «Αι-Δημήτρης». Όπως μας αναφέρουν οι Στράτος Θεοδοσίου και Μάνος Δανέζης: «Η γιορτή αυτή, που θεωρείται από το λαό μας ορόσημο του χειμώνα, συνδυάζεται με τη γιορτή τουΑγίου Γεωργίου στις 23 Απριλίου. Στο γεωργικό καλαντάρι οι δυο αυτές γιορτές αποτελούν τις χρονικές τομές που χωρίζουν το έτος σε δυο ίσα μέρη, στο χειμερινό και στο θερινό εξάμηνο αντίστοιχα».

Τον ίδιο αυτό μήνα γιορτάζεται και η μνήμη του Ευαγγελιστή Λουκά, στις 18 Οκτωβρίου, ο οποίος εκτός του τρίτου Ευαγγελίουσυνέγραψε επίσης και τις Πράξεις των Αποστόλων. Ο Λουκάς, όμως, είναι επίσης γνωστός και ως ιατρός, αλλά και ως ζωγράφος, «καθώς σ’ αυτόν αποδίδεται η ιστόρηση των παλαιότερων και αυθεντικών προσωπογραφιών της Θεοτόκου».

Ο Οκτώβριος συνδέεται επίσης στενά και με τρία σημαντικά ορόσημα της πρόσφατης ιστορίας μας. Όπως μας περιγράφει η Μαρίνα Πετράκη:

1. «Η νικηφόρα είσοδος στη Θεσσαλονίκη στις 26 Οκτωβρίου 1912 μεταμόρφωσε την αμελητέα Ελλάδα σε υπολογίσιμη δύναμη

Η εικόνα-σύμβολο της απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης στις 26 Οκτωβρίου του 1912. Τον πίνακα ζωγράφισε ο Κενάν Μεσαρέ, γιος του Τούρκου (αλβανικής καταγωγής) στρατηγού Χασάν Ταχσίν πασά, που παρέδωσε στους Έλληνες την πόλη. πηγή 

2.Η απόρριψη του φασιστικού τελεσίγραφου στις 28 Οκτωβρίου 1940 συμπύκνωσε σε μια λέξη την ομοψυχία και αγωνιστικότητα που στήριξαν, πέρα από κάθε ελπίδα και απελπισία, τον αγώνα στα βουνά της Αλβανίας, στις πόλεις και την ύπαιθρο της κατεχόμενης Ελλάδας.

28η Οκτωβρίου 1940 

3.Η απελευθέρωση της Αθήνας στις 12 Οκτωβρίου 1944 πυκνώνει συμβολικά το πέρασμα από τον εφιάλτη του εξανδραποδισμού στις προσδοκίες, και τις διαψεύσεις, του μεταπολεμικού κόσμου μας». ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ

Η απελευθέρωση της Αθήνας στις 12 Οκτωβρίου 1944

Παροιμίες για το μήνα Οκτώβριο

Οκτώβρης και δεν έσπειρες, σιτάρι λίγο θα 'χεις.

Αν βρέξει ο Οκτώβρης και χορτάσει η γη, πούλησ' το σιτάρι σου και αγόρασε βόδια.

Αν δεν χορτάσει ο Οκτώβρης τη γη, πούλησ' τα βόδια σου και ‘γόρασε σιτάρι.

Αν δε βρέξει, πως θα ξαστερώσει;

Αν δε βρέξει, ας ψιχαλίσει, πάντα κάτι θα δροσίσει.

Οκτώβρης και δεν έσπειρες, οκτώ σπυριά δεν κάνεις.

Οκτώβρης βροχερός, Οκτώβρης καρπερός.

Οκτώβρης-Οκτωβροχάκης το μικρό καλοκαιράκι.

Ο καλός ο νοικοκύρης, ο λαγός και το περδίκι, όταν βρέχει χαίρονται.

Μακριά βροντή, κοντά βροχή.

Το Σεπτέμβρη τα σταφύλια, τον Οκτώβρη τα κουδούνια.

Τ' άη - Δημητριού, τι είσαι ‘σύ και τι ΄μαι εγώ λέει το νιο κρασί στο παλιό.

Οκτώβρη και δεν έσπειρες λίγο ψωμί θα πάρεις.

Βαθιά τ' αυλάκια να φουντώσουνε τα στάχυα.

Δεύτερο αλέτρι, δεύτερο δεμάτι.

Άσπορος μη μείνεις, άθερος δε μένεις.

Τα σταφύλια τρυγημένα και τα σκόρδα φυτεμένα.

Αι-Δημητράκη μικρό καλοκαιράκι.

Όποιος σπέρνει τον Οκτώβρη έχει οχτώ σειρές στ' αλώνι.

Οκτώβρης και δεν έσπειρες οκτώ σωρούς δεν έκανες.

ΠΗΓΕΣ ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ 

www.paidika.gr

Το Καλαντάρι του Οκτωβρίου από τοTrès riches heures du duc de Berry

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ 

Νίκος Αλέξης Ασλάνογλου  - Αποστασία 

Το καλοκαίρι κύλησε πολύ γλυκά. Ξεχάσαμε
την άσκηση του νου, τους δύσκολους καιρούς της εγκαρτέρησης,
την καθαρή ανάμνηση δίχως επιστροφή ταχυδρομείου,
την προσευχή γι’ αυτούς που ορίσανε τυραννικά τη σκέψη.
Ωραία πέρασε το καλοκαίρι μας, η αισθηματική μουσική, τα γραμμόφωνα,
τα πάρτυ στην ταράτσα της έπαυλης
και μας κερνούσανε τα δυνατά λικέρ κι ύστερα έρχονταν
οι αναπαυτικές σαιζ-λογκ κι ο εύκολος έρωτας
και το φθινόπωρο θα βάραινε μονάχα σαν μια καινούργια αρχή.
Ζήσαμε ένα εξαίσιο καλοκαίρι.
Κι είναι ο Οκτώβρης ένας μήνας στρυφνός και παράξενος
τώρα που έχουμε ξεμάθει πια την άσκηση
και τη σπατάλη της θυσίας.

Palazzo ducale - Capitello 25 - Octube Novenbe - Foto Giovanni Dall'Orto

Κική Δημουλά - Υπόφωτο

Βραχνή η περιπέτεια/ απ’ το πολύ να λέει

πάει κι αυτό πάει κι αυτό.

Μαλακτικό το φως του Οκτωβρίου.

Το πίνω. Αργά αργά.

Ανακατεύοντας το συνεχώς/ προσεκτικά κι αργά.

Μη και χυθεί σταγόνα/ από την αίσθηση που ζω

που την πίνω αργά αργά/ σ’ ένα πολύ ρηχό φλιτζάνι.

Πολύ ρηχό φλιτζάνι/ το φως του Οκτωβρίου.

Έχει ένα λάσκο η ατμόσφαιρα.

Την πας πιο δω πιο κει ανάλογα που θέλεις

κάτι να αραιώσει, κάτι να γίνει πιο πυκνό.

Έχει η ατμόσφαιρα/ αυτό που λέμε λιγοστεύει,

είτε πρόκειται για φως/ για Θεό

φθινοπώριασμα πίστης/ για υπόφωτο έρωτα.

Ειν’ η ατμόσφαιρα/ διασκορπισμένο και σπασμένο

το μακρύ τραγούδι της συνέχειας:

τι απόγινε, τι απόγινες;

Πάει αυτό πάει κι αυτό/ τραγουδιστά αποκρίνεται

η λακωνική εξαφάνιση./ Αργά αργά μυθιστορίζεσαι.

Έχει ένα άδειασμα η ατμόσφαιρα.

Αραιοκατοικημένη η περιπάθεια.

Εδώ εκεί να φανεί η πλάτη κάποιου φεύγω

πάει κι αυτό πάει κι αυτό./ Άδειες ονοματοφωλιές

σ’ εσοχές της φωνής/ ξεπουπουλιάσματα ύψους.

Πεινασμένα φωνήεντα

τσιμπάνε με το ράμφος τους/ ψόφια τζάμια.

Μια κιτρινίλα. Όχι λαίμαργη./ τρώει αργά αργά το χρώμα.

Μια κιτρινίλα στα φυτά,

στα φιλάλληλα/ στα καταφύγια φάρδη.

Μελανίες μελιστάλαχτοι

σέρνουν νεκροφόρες φράσεις/ πάει κι αυτό πάει κι αυτό.

Το κόρο του κίτρινου ψέλνει

τη θεία Ακολουθία της απογύμνωσης.

Ύφεση πολυφωνική./ Ακολουθώ.

Προσέχοντας πού πατάω./ Παντού σπασμένο μάκρος.

Μαλακιά και σκεπαστική η ατμόσφαιρα.

Έτσι σου ‘ρχεται να την τραβήξεις ως επάνω

να κουκουλωθείς/ να μη βλέπεις άλλο

τι γρήγορα κι απρόσεχτα/ ανακατεύουν οι χαμοί

ό, τι εμείς αργά αργά και προσεκτικά/ ανακατεύοντας

καθυστερούμε να χυθεί

απ’ το πολύ πολύ ρηχό φλιτζάνι.

(Κική Δημουλά, Ποιήματα, εκδ. Ίκαρος)

Alphonse Mucha | The Months - October

«…Τώρα που τέλειωσε το καλοκαίρι, τώρα που μπαίνει ο μην Οκτώβρης, σαν αυτοκράτωρ με πορφύρα, και πέφτουν οι βροχές του φθινοπώρου, και αναπνέω τις μυρουδιές της μουσκεμένης γης, σκεπτόμενος…», (Α. Εμπειρίκος, Οκτάνα)…

Grimani Breviary: The Month of October - Flemish Miniaturist

Ρένα Καρθαίου - Οκτώβριος

Τα χαλκώματα αγοράζει
και τα φύλλα όλα σκεπάζει .

Με το σάκο του στον ώμο
τριγυρίζει μες στο δρόμο .

Όπου ο Οκτώβρης κι αν αγγίζει
το τοπίο κοκκινίζει .

Ως και τ’ Αη – Δημήτρη το άτι
από μπρούτζο ένα κομμάτι .

Στα χρυσάνθεμα πατάει ,
βρέχει , αστράφτει όπου περνάει .

Με την πρώτη ανατριχίλα
πέφτουν χάλκινα τα φύλλα .

Ενα ψηφιδωτό από τον αρχαίο Θύσδρο, το σημερινό el Djem της Τυνησίας. Το ψηφιδωτό, που χρονολογείται τον 3ο αι. μ.Χ., διακρίνεται σε τετράγωνα διάχωρα που γεμίζουν το πεδίο μαζί με φυτικά διακοσμητικά μοτίβα. Σε τέσσερις σειρές και τρεις στήλες διατάσσονται οι δώδεκα μήνες του χρόνου. Στην αρχή κάθε σειράς εικονίζεται το σύμβολο κάθε εποχής.
Τον Οκτώβριο δυό άνδρες στέκουν αντιμέτωποι και κοιτάζουν ψηλά ένα άστρο: ίσως πρόκειται για αναφορά σε ένα πολιτικό γεγονός της εποχής. Πηγή: www.lifo.gr

 Μίλτος Σαχτούρης - Οκτώβριος

Στο ταβάνι σχήματα τριαντάφυλλα
και σχήματα αράχνη
τα φώτα κίτρινα θαμπά σκοτεινά
μεγάλα ψάρια στους πράσινους βαθιούς τοίχους
καρφωμένα
αίμα
τρύπιες κουβέρτες και σπασμένα τζάμια
η βροχή
και ξάφνου μέσα στα χέρια μου τα μαλλιά της
το σώμα της και τ’ ανοιχτό στόμα της
μακριά βαθιά πάνω στο βουνό
Το μυαλό μου κουρασμένο
κι ο αγέρας διάφανος σαν κρύσταλλο
ρολόγια πέφτουν ολοένα και
σπάζουν πάνω στο πλακόστρωτο
σήμερα ο αγέρας δυνάμωσε ακόμη
απ’ το παράθυρο βγήκε ένα χέρι
μέσ’ στον καθρέτη φάνηκε έν’ άλλο χέρι
έδερναν τα μεσάνυχτα
μακριά ακουγόταν ένα βογγητό
Όλα όσα βλέπω
τα παράξενα όνειρα μου θυμίζουν εσένα
η νύχτα θυμίζει εσένα
ένα μικρό παιδί που κλαίει μου θυμίζει εσένα
κι ο τάφος μου θυμίζει εσένα
όλες οι φωτογραφίες, όλα τα χρώματα
όλα μου θυμίζουν εσένα
και όλα τα αγαπώ για σένα

Δείτε περισσότερα https://homouniversalisgr.blogspot.com/