Η ΓΗ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ

 

Eugène Delacroix - Sketch for Peace Descends to Earth, 1852 

Νικηφόρος Βρεττάκος -Μη μου σκοτώνετε της γης το ποίημα

Μη μου σκοτώσετε το νερό.
Μη μου σκοτώσετε τα δέντρα.
Μη μου ξεσκίστε αυτές τις θείες σελίδες
που τις γράψανε τ΄ασύλληπτο φως
κι ο ασύλληπτος χρόνος
κι όπου σταθώ με περιβάλλουν.
Μη μου σκοτώσετε της γης το ποίημα!…
Επιστρατέψετε την αιωνιότητα,
ανάβοντας το άστρο: «Αγάπη».
Επιστρατέψετε την αιωνιότητα,
ανάβοντας ψηλότερα απ΄όλα,
πάνω απ΄το έτοιμο βάραθρο,
το άστρο: «Ανθρώπινο μέτωπο!».
Σας παρακαλούμε:
Αφήστε μας τα πράγματα.
Μη μας τα καίτε.
Αφήστε τα έντομα να βρίσκουνε τ΄άνθη τους.



 Margaret Gohn / Earth & Roses


Paul Celan - {Μαύρη γη}

Μαυρηγή, μαύρη γη
εσύ, των ωρών
μήτρα
απελπισία:

κάτι που γεννήθηκε
απ’ το χέρι σου
και την πληγή του
κλείνει τους κάλυκές σου.»

Μετάφραση: Χρήστος Γ. Λάζος


 Margaret Gohn / Earth & Roses
Woody Guthrie - Αυτή η γη είναι δική σου

Αυτή η γη είναι δική σου, αυτή η γη είναι δική μου
Απ’ την Καλιφόρνια μέχρι το νησί της Νέας Υόρκης
Απ’ τα κοκκινόδεντρα δάση μέχρι τα νερά του Ρεύματος
Του Κόλπου Αυτή η γη φτιάχτηκε για εσένα και για εμένα
Καθώς περπατούσα στις στροφές της εθνικής οδού
Είδα από πάνω μου τον απέραντο ουρανό
Είδα κάτω την χρυσή κοιλάδα
Αυτή η γη φτιάχτηκε για εσένα και για εμένα
Περιπλανήθηκα, σουλατσάρισα και ακολούθησα τα ίδια μου τα βήματα
Στην λαμπερή άμμο των αδαμάντινων ερήμων αυτής της χώρας
Και άκουγα παντού γύρω μου την ίδια φωνή
Αυτή η γη φτιάχτηκε για εσένα και για εμένα
Όταν ο ήλιος πρόβαλλε φωτεινός και πήγαινα περίπατο
Και τα σιτοχώραφα μου έγνεφαν και τα σύννεφα της σκόνης κυλούσαν
Καθώς η ομίχλη διαλυόταν μια φωνή έψαλλε
Αυτή η γη φτιάχτηκε για εσένα και για εμένα
Καθώς συνέχιζα να περπατώ είδα μια επιγραφή
Έγραφε «Απαγορεύεται Η Διέλευση»
Αλλά στην άλλη πλευρά δεν έλεγε τίποτα
Εκείνη η πλευρά φτιάχτηκε για εσένα και για εμένα
Στη σκιά του καμπαναριού είδα τους συνανθρώπους μου
Δίπλα στο κτίριο της Πρόνοιας είδα τους συνανθρώπους μου
Και καθώς στέκονταν εκεί πεινασμένοι στάθηκα και εγώ και ρώτησα
Αυτή η γη έχει φτιαχτεί για εσένα και για εμένα;
Δεν υπάρχει κανείς που να μπορεί να με σταματήσει
Καθώς περπατώ στη λεωφόρο της ελευθερίας
Δεν υπάρχει κανείς που να μπορεί να με κάνει να γυρίσω πίσω
Αυτή η γη φτιάχτηκε για εσένα και για εμένα»
(απόδοση στα ελληνικά: Θάνος Μαντζάνας)



 Margaret Gohn / Earth & Roses

Κική Δημουλά -ΓΗ ΤΩΝ ΑΠΟΥΣΙΩΝ!

Τώρα θα κοιτάζεις μία θάλασσα. Η διάθεση να σε εντοπίσω
στη συστρεφόμενη εντός μου γη των απουσιών
έτσι σε βρίσκει:
πικρή παραθαλάσσια αοριστία. Εκεί δεν έχει ακόμα νυχτώσει
κι ας νύχτωσε τόσο εδώ
των τόπων οι κρίσιμες ώρες
σπάνια συμπίπτουν.
Κάτι σαν φως και ούτε φως,
η ώρα του εαυτού σου έχει πέσει. Χορεύουν φύκια
κάτω απ το τζάμι του νερού.
Τα ρηχά, έχουν κι αυτά
τα βάσανά τους και τα γλέντια τους. Τώρα θα έχουν λύσει τα μαλλιά τους
οι αγνές ησυχίες τριγύρω
με τη σιωπή σου θα τις κάνεις
γυναίκες σου εκπληρωμένες.
Ξαπλώνουν δίπλα σου.
Η σκέψη σου στερεώνει σκαλοπάτια στον αέρα
κι ανεβαίνει. Σε κρατάει στο ράμφος της.
Που ξέρω εγώ τα ευαίσθητα σημεία του πελάγους
για να σε καταλάβω; Θα κοιτάζεις μία έρημη θάλασσα.
Το βλέμμα σου δεν παραλλάζει
από πλαγιά που γλυκά
και με ανακούφιση σκουραίνει
κατρακυλώντας μες στην απομάκρυνση.
Αναπνέεις με το στέρνο των μακρινών ηρεμιών,
που έχω γι αυτές διαβάσει
στους πολύτομους κόπους που έδεσα.
Σ’ ένα αβαθή σου στεναγμό βούλιαξε ένα βαπόρι.
Δεν θα ήτανε βαπόρι. Θα ήτανε σκιάχτρο
στα υγρά περβόλια της φυγής
να μην πηγαίνουν οι διαθέσεις
να την τσιμπολογάνε. Η τερατώδης του πελάγους δυνατότητα,
η κίνηση του πλάτους,
φθάνει στα πόδια σου αφρός,
ψευτοεραστής στα πρώτα βότσαλα.
Τούς σκάει ένα φιλί και ξεμεθάει. Τώρα, θα σου έχουν πει ό,τι είχαν να σου πουν
Οι αναδιπλώσεις των κυμάτων
και θα επιστρέφεις κάπου.
Θα παίρνεις κάποιο χωματόδρομο,
μία άλλη άπλα,
αλλού γυμνή κι αλλού ντυμένη με βλάστηση. Η σκέψη σου, μετά από τόση θάλασσα,
κατέβηκε από γλάρος,
βάζει το δέρμα της προσαρμογής και χάνεται.
Όπου είναι θάμνος, πράσινη
όπου σκοτεινό, σκοτεινή.
Εκεί που οι καλαμιές σπέρνουν ψιθύρους,
ψιθυριστή,
όπου περνάει ρίζα, ριζωμένη
όπου κυλάει ρυάκι, ρέουσα
κι όπου δαγκώνει η πέτρα, πέτρινη.
Στην ψυχή σου δεν φθάνει κανείς
ούτε δια ξηράς ούτε δια θαλάσσης.
Αυτό το δισκίο,
το ακουμπισμένο στο μαύρο ατμοσφαιρικό τραπέζι,
πού το περνάς κι εσύ, όπως κι οι άλλοι, για φεγγάρι,
ασ’ το, δεν είναι φεγγάρι.
Είναι το βραδινό μου χάπι
το ψυχοτρόπο…»
(Κική Δημουλά, Ποιήματα, Ίκαρος)



Mother Earth. A painting by Jeness Cortez Perlmutter.


T.S Eliot  - Η Ρημαγμένη Γη. 
Aπόσπασμα

Τι είπε η βροντή 
 Ύστερα από το φως των δαυλών πυρρό σε κάθιδρα πρόσωπα 
 Ύστερα από την ψυχρή σιωπή στους κήπους 
 Ύστερα από την αγωνία σε πετρότοπους 
 Οι κραυγές και το κλάμα
 Φυλακή και μέγαρο και αντήχηση 
 Ανοιξιάτικης βροντής πάνω σε απόμακρα βουνά 
 Εκείνος που ζούσε είναι τώρα νεκρός 
 Εμείς που ζούσαμε τώρα πεθαίνουμε 
 Με λίγη υπομονή.

Εδώ δεν έχει νερό παρά μόνο βράχια 
 Βράχια και διόλου νερό κι αμμουδερός δρόμος 
 Ο δρόμος στριφογυρίζοντας ψηλά ανάμεσα στα βουνά 
 Που είναι βουνά από βράχια χωρίς νερό 
 Αν είχε νερό θα σταματούσαμε να πιούμε 
 Αναμεσίς στα βράχια δεν μπορείς να σταματήσεις
 ή να σκεφτείς 
 Ο ιδρώτας στεγνός και τα πόδια μέσα στην άμμο 
 Αν είχε νερό τουλάχιστο αναμεσίς στα βράχια 
 Νεκρό βουνίσιο στόμα με χαλασμένα δόντια 
ανήμπορο να φτύσει

Εδώ δεν μπορείς να σταθείς 
μήτε να γείρεις μήτε και να καθήσεις 
 Δεν είχε ούτε καν σιωπή στα βουνά 
 Μόνο βροντή ξερή και στείρα χωρίς βροχή
 Δεν είχε ούτε καν μοναξιά στα βουνά 
 Παρά ξαναμμένα πρόσωπα σκυθρωπά 
καγχάζουν και γρυλίζουν 
 Μες΄από εξώθυρες χαμόσπιστων
 από σκασμένη λάσπη 

Αν είχε νερό 
 Και διόλου βράχια 
 Αν είχε βράχια 
 Και νερό μαζί 
 Και νερό Μια πηγή 
 Μια γούρνα ανάμεσα στα βράχια 
 Αν είχε μόνο τον ήχο του νερού 
 Όχι του τζίτζικα 
 Και χορτάρι ξερό να ψάλλει 

Αλλά ήχο νερού πάνω από βράχο 
 Όπου η μοναχική τσίχλα κελαηδάει 
ανάμεσα στα πεύκα 
 Ντρίπ ντρόπ ντρίπ ντρόπ ντρόπ ντρόπ 
 Αλλά δεν έχει νερό 

Μετάφραση: Κλείτος Κύρου Εκδόσεις:Ύψιλον 
Πηγή: www.lifo.gr


Pangaea Oxide Earth k Madison Moore


PAUL ELUARD - Η γη είναι μπλε…

Η γη είναι μπλε σαν πορτοκάλι
Δεν είναι λάθος δεν ψεύδονται οι λέξεις
Δεν σας αφήνουν τραγούδια άλλα να πείτε
Γύρω-γύρω από φιλιά κι άλλα φιλιά
Οι σαλεμένοι ακούγονται και οι σαλοί εραστές
Κι εκείνη εκεί με το στόμα της σα βέρα του γάμου
Μ’ όλα τα μυστικά και τα χαμόγελα φτιαγμένη
Και με ένδυμα λαμπρό για να της αφεθούν οι αμαρτίες
Που δεν πιστεύεις ότι ναι όντως γυμνή είναι.
Καταπράσινες ανθίζουνε οι σφήκες
Φαγωμένη η αυγή στο κολλάρο
Μ’ έναν κολιέ από πορτοπαράθυρα
Φτερούγες ανοιχτές σκεπάζουν τα φύλλα
Έχεις ακέριαν του ήλιου τη χαρά
Και τον ήλιον όλο στης γης τη φλούδα απάνω
Και στις ατραπούς τις μακριές της ομορφιάς σου.
Paul Eluard
Απόδοση στα ελληνικά: Γιώργος Κεντρωτής



Hieronymus Bosch, The Garden of Earthly Delights

ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ – ΤΟ ΜΟΝΟΓΡΑΜΜΑ
(απόσπασμα)
Έχω δει πολλά και η γη μες απ’ το νου μου φαίνεται ωραιότερη
Ώραιότερη μες στους χρυσούς ατμούς
Η πέτρα η κοφτερή, ωραιότερα
Τα μπλάβα των ισθμών και οι στέγες μες στα κύματα
Ωραιότερες οι αχτίδες όπου δίχως να πατείς περνάς
Αήττητη όπως η Θεά της Σαμοθράκης πάνω από τα βουνά
της θάλασσας
Έτσι σ’ έχω κοιτάξει που μου αρκεί
………………………………………………..
Μόνος και ας είναι ο ήλιος που κρατείς ένα παιδί
νεογέννητο
Μόνος, και ας είμ’ εγώ η πατρίδα που πενθεί
Ας είναι ο λόγος που έστειλα να σου κρατεί δαφνόφυλλο
Μόνος, ο αέρας δυνατός και μόνος τ’ ολοστρόγγυλο
Βότσαλο στο βλεφάρισμα του σκοτεινού βυθού
Ο ψαράς που ανέβασε κι έριξε πάλι πίσω στους καιρούς τον Παράδεισο !



 Jo MARCH Gone to Earth

ΑΝΔΡΕΑΣ ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ - ΓΗ

Με ηδονή αναμοχλεύουμε τα χώματά μας
Σπέρνοντας στις γυναίκες και στη γη
Λέγοντας: Γη γη γηγενής, γη μάνα γη
Γη γη πατρίδα μας παντού στην οικουμένη
Γη της καρδιάς μας
Γη του πέους μας
Γη της ψυχής μας
Άνευ ολέθρων, δίχως μιάσματα και δίχως ζήλεια γη
Γη άνευ όφεων εδεμική
Γη αθωότητας και γη ευδαιμονίας
Γη γηγενής στο αίμα μας (δικαιοσύνη)
Άνευ ορίων άνευ όρων γη
Σφύζουσα γη του γίγνεσθαι (μεγαλωσύνη)
Γη γη του μέλλοντος υπάρχεις ήδη
Στο αίμα μας
Στο σπέρμα μας
Και στ’ άσματά μας.




Love for the Earth, Paintings by Lisete Alcalde


Ν.ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ –Αλέξης Ζορμπάς 

(απόσπασμα)

Δοκίμασα να δώσω στο σύντροφό μου να καταλάβει τι είναι ο ιερός τρόμος:
-Είμαστε σκουληκάκια μικρά μικρά, Ζορμπά, αποκρίθηκα, απάνω σ' ένα φυλλαράκι γιγάντιου δέντρου. Το φυλλαράκι αυτό είναι η γης μας∙ τ' άλλα φύλλα είναι τ' αστέρια που βλέπεις να κουνιούνται μέσα στη νύχτα. Σουρνόμαστε απάνω στο φυλλαράκι μας, και το ψαχουλεύουμε με λαχτάρα∙ τ' οσμιζόμαστε, μυρίζει, βρωμάει∙ το γευόμαστε, τρώγεται∙ το χτυπούμε, αντηχάει και φωνάζει σαν πράμα ζωντανό.
Μερικοί άνθρωποι, οι πιο ατρόμητοι, φτάνουν ως την άκρα του φύλλου∙ από την άκρα αυτή σκύβουμε, με τα μάτια ανοιχτά, τα αυτιά ανοιχτά, κάτω στο χάος. Ανατριχιάζουμε. Μαντεύουμε κάτω μας το φοβερό γκρεμό, ακούμε ανάρια ανάρια το θρο που κάνουν τα φύλλα του γιγάντιου δέντρου, νιώθουμε το χυμό ν’ ανεβαίνει από τις ρίζες του δέντρου και να φουσκώνει την καρδιά μας. Κι έτσι σκυμμένοι στην άβυσσο, νογούμε σύγκορμα, σύψυχα, να μας κυριεύει τρόμος. Από τη στιγμή εκείνη αρχίζει...
Σταμάτησα. Ήθελα να πω: «Από τη στιγμή εκείνη αρχίζει η ποίηση», μα ο Ζορμπάς δε θα καταλάβαινε και σώπασα.

 Kevin Sloan Painting

Βύρων Λεοντάρης - Εν γη αλμυρά

Αγριομυρίκη εν τη ερήμω
επικατάρατος εν γη αλμυρά…
Έτσι το θέλησα και μη ρωτάς
Κι αν τώρα θλίβομαι είναι που σ’ αφήνω

στους πέντε δρόμους δίχως να ’χω πει
για σένα όσα σου άξιζαν και δίχως
να σε δοξάσει ένας μου στίχος
Τόσο βαθιά τόσο πολύ

σε σώπασα μέσ’ στη ζωή μου
Δεν ήτανε για να φανερωθεί
ούτε με ουράνια λόγια να ειπωθεί
αυτό το μυστικό που ήσουν κι ήμουν

Σε όσους με ποιήματα τα αισθήματα μετρούν
τι θα ’χεις από μένα να τους δείξεις;
Μια τέτοια αγάπη… δίχως αποδείξεις…
Και ποιος αυτός ο Βέρνερ Λέιο θα ρωτούν

Με τι καρδιά με τι πνοή είχα πάρει
τη ζωή… Μα δεν την άλλαξα· ούτε εσύ
Γι’ αυτό λοιπόν «χαμένη υπόθεση»
ο ποιητής Βύρωνας Λεοντάρης


 Kevin Sloan Painting


Μαχμούντ Νταρουίς -Στη γη υπάρχει κάτι που αξίζει να το ζήσεις

(απόσπασμα)

Στη γη υπάρχει κάτι που αξίζει να το ζήσεις
Ο ερχομός του Απρίλη
Η μυρωδιά του ψωμιού την αυγή
Οι απόψεις μιας γυναίκας για τους άντρες
Το τραγούδι μιας γυναίκας
Τα γραπτά του Αισχύλου
Ο φόβος στα μάτια ενός τυράννου
Ο πρώτος έρωτας
Η χλόη πάνω στη πέτρα
Η πρώτη νότα της φλογέρας σαν σε ταξιδεύει στις αναμνήσεις
Στη γη υπάρχει κάτι που αξίζει να το ζήσεις
Το τέλος του Σεπτέμβρη
Μια γυναίκα να κλέβει χρόνια μετά τα σαράντα
Το άρωμα του ροδάκινου στα χείλη μιας γυναίκας
Μια ώρα ήλιου στη φυλακή
Τα συνθήματα ενός λαού για τους χαμογελαστούς μάρτυρες(…)»
Μετάφραση: Νασίμ Αλατράς


Kevin Sloan Painting


Τσεζάρε Παβέζε -  Κόκκινη γη

Κόκκινη γη μαύρη γη,
εσύ έρχεσαι απ’ τη θάλασσα,
απ’ τη φρυγμένη βλάστηση,
όπου λέξεις αρχαίες
κι αιμάτινος μόχθος
και γεράνια στα βράχια-
δε γνωρίζεις τι φέρνεις
από θάλασσα λέξεις και μόχθο,
εσύ, πλούσια σαν μνήμη,
σαν τ’ άνυδρα χώματα,
συ σκληρή και γλυκύτατη
λέξη, αρχαία από αίμα
συσσωρευμένο στα μάτια˙
νεαρή, σαν καρπός
που εποχή είναι και μνήμη-
αναπαύεται η ανάσα σου
κάτω απ’ τον αυγουστιάτικο τον ουρανό,
το βλέμμα σου ελιές
που γλυκαίνουν τη θάλασσα,
και συ ζει ξαναζείς
δίχως έκπληξη, σίγουρη
σαν τη γη σκοτεινή
σαν τη γη, πατητήρι
των ονείρων και των εποχών
που αναδύεται μες στο φεγγάρι
πανάρχαιο, όπως
τα χέρια της μάνας σου
η χύτρα της τζάκι.»

(Τσέζαρε Παβέζε, Τα ποιήματα, εκδ. Printa)


Διαβάστε περισσότερα https://homouniversalisgr.blogspot.com/








Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου