| Ο Απρίλης του Γ. Τσαρούχη |
Ονομασίες του μήνα Απρίλη
Ο Απρίλης είναι ο τέταρτος μήνας του χρόνου κατά το Ιουλιανό και το Γρηγοριανό Hμερολόγιο, ο όγδοος κατά το Εκκλησιαστικό που αρχίζει τον Σεπτέμβριο, ο δεύτερος κατά το παλαιό ρωμαϊκό ημερολόγιο, και ο δέκατος στο αττικό ημερολόγιο ο οποίος ονομάζοντανΜουνιχιών και αντιστοιχούσε στο χρονικό διάστημα 24 Μαρτίου-22 Απριλίου του Γρηγοριανού ημερολογίου. Ο Απρίλιος περιλαμβάνει 30 ημέρες.
Οι Λατίνοι τον ονόμασαν Aprilis απ' το aperio= ανοίγω (apertus= ανοικτός και Apertio= Άνοιξη). μια που όλη η φύση ξαναγεννάται από το βαθύ χειμωνιάτικο ύπνο του χιονιού και τον αφιέρωσαν στη θεά Αφροδίτη.
Απρίλης και άνοιξη, Απρίλης και Πάσχα είναι για τον ελληνικό λαό σχεδόν αξεχώριστα.
Γι' αυτό τον είπαν και Ανοιξιάτη και Αιγιωργίτη, απ' τη μεγάλη γιορτή που περιλαμβάνει, και Κερασάρη, εκεί που πρωτοβγαίνουν τα κεράσια.
Η ελληνική παράδοση ονομάζει τον Απρίλη και «Λαμπριάτη», γιατί συνήθως το μήνα αυτό γιορτάζουμε το Πάσχα, τη μεγαλύτερη χριστιανική γιορτή της Ορθοδοξίας.
Η περίοδος της Μεγάλης Σαρακοστής, με την ψαλμωδία των Χαιρετισμών, ολοκληρώνεται την Παρασκευή που στις εκκλησίες ψάλλουν τον Ακάθιστο Ύμνο και ακολουθούν η Ανάσταση του Χριστού.
Ο Απρίλιος στην αρχαιότητα
Ο Απρίλιος μέχρι την εποχή του Ρωμαίου Αυτοκράτορα Ιουλίου Καίσαρα περιελάμβανε 29 ημέρες και από τότε 30. Το 65 μ. Χ. ο Νέρων προσπάθησε, χωρίς επιτυχία, να μετονομάσει τον Απρίλιο σε Νερώνιο (Neronius) σε ανάμνηση της σωτηρίας του μετά από μια αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας του στην οποία συμμετείχε και ο δάσκαλός τουΣενέκας, που τελικά αυτοκτόνησε για να αποφύγει τον εξευτελισμό.
Πολλές, πάντως, ήσαν οι γιορτές των αρχαίων Ρωμαίων οι οποίες ήσαν αφιερωμένες σε διάφορους θεούς τους, όπως στην Αφροδίτη και τον Απόλλωνα (την 1η Απριλίου), στηνΚυβέλη (τα Μεγαλήσια΄ από τις 4 έως τις 10 Απριλίου), ενώ στις 22 Απριλίου γιορτάζονταν (με ανάλογες κρασοκατανύξεις) τα Vinalia priora, οι πρώτες γιορτές κρασιού του έτους. Στα τέλη του μήνα ξεκινούσαν επίσης και τα Floralia, τα Ρωμαϊκά Ανθεστήρια, προς τιμήν της θεάς της βλάστησης και της Άνοιξης, της Flora.
Πρωταπριλιά
Με την 1η μέρα του Απρίλη το πρώτο έθιμο: το πρωταπριλιάτικο ψέμα.
Καθένας αυτη τη μέρα προσπάθεί να ξεγελάσει τον άλλον με κάποιο αθώο ψέμα.
Όλοι το' χουν για γούρι να ξεγελάσουν κάποιον.
Στην Κομοτηνή λέγανε πως την Πρωταπριλιά το' χαν σε καλό να γελούν
«για να γίνουν τα κουκούλια τους», τον καιρό που τρέφανε μεταξοσκώληκες για μετάξι.
Με τα πρωταπριλιάτικα ψέματα άλλοτε παραπλανούσανε τα στίφη των φοβερών δαιμόνων.
Τους ξεγελάγανε για να κτυπάνε αλλού, μακριά από τα δένδρα τους, όσο να λιώσουν
οι δαίμονες και να χαθούν με τα τελευταία χιόνια.
Υπάρχουν διάφορες θεωρίες για τις ρίζες του εθίμου της Πρωταπριλιάς. Μπορεί η πρώτη αναφορά να εμφανίζεται σε βρετανικό μυθιστόρημα του 14ου αιώνα, παρ’ όλα αυτά οι περισσότεροι ερευνητές ισχυρίζονται ότι το έθιμο είναι πολύ παλαιότερο. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι τα πρωταπριλιάτικα ψέματα έχουν τις ρίζες τους στους Κέλτες, οι οποίοι, παρότι ήξεραν ότι ο Απρίλιος ήταν κακός μήνας για ψάρεμα, κάθε χρόνο ξεκινούσαν τα ταξίδια τους την πρώτη του μηνός. Καθώς επέστρεφαν με άδεια δίχτυα στα χωριά τους, αναγκάζονταν να ψεύδονται όταν οι συντοπίτες τους τους ρωτούσαν για την… ψαριά τους! Γάλλοι ερευνητές, πάντως, δηλώνουν πεπεισμένοι ότι το έθιμο της Πρωταπριλιάς προέρχεται από τη χώρα τους. Και αυτό γιατί μέχρι το 1564 οι Γάλλοι γιόρταζαν την Πρωτοχρονιά την πρώτη Απριλίου, έθιμο που ορισμένοι δυσκολεύτηκαν πολύ να ξεχάσουν, ενώ άλλοι ενημερώθηκαν για αυτή την αλλαγή αρκετά χρόνια αργότερα! Οταν, λοιπόν, η γιορτή μεταφέρθηκε την 1η Ιανουαρίου κάποιοι… δεν το ήξεραν και συνέχισαν να γιορτάζουν το νέο χρόνο τον Απρίλιο. Οι υπόλοιποι τους έστελναν δώρα για να τους κοροϊδέψουν.
Το Καλαντάρι του Απριλίου από το Très riches heures du duc de Berry
ΠΟΙΗΜΑΤΑ
Κική Δημουλά
i - Οι λυπημένες φράσεις
i - Οι λυπημένες φράσεις
«…Να είχαμε μιαν άνοιξη./ Μη γελάς.
Με πράγματα που δεν υπάρχουν μη γελάς.
Ας λένε τα πουλιά και οι μυρωδιές στα πλάγια
πως είναι Απρίλης.
Το λένε τα πουλιά κι οι έρωτες των άλλων.
Εμένα μ’ εξαπατούν οι θεοί/ κάθε που αλλάζει ο καιρός
κάθε που δεν αλλάζει./ Μη γελάς.
Έαρ δε γίνεται/ με ρίμες/ ήλιοι- Απρίλιοι
ήλιοι- Απρίλιοι,/ ομοικατάληκτες στιγμές,
χρόνος χρωμάτων,/ στρέμματα φωτός,
χαμομηλιών ανυπομονησία να μυρίσω…
Αχ, οι λυπημένες φράσεις, οι λυπημένες λέξεις
στους δρόμους τους εμπορικούς
τις Κυριακές τις ανοιξιάτικες».
Ο Απρίλης- φημισμένος κηπουρός- πήδηξε το πρωί
Στο χέρσο κήπο μου κι ένα εξαίσιο έμπηξε
Τριαντάφυλλο. Η άνοιξη κρυμμένη πίσω από το
Τριαντάφυλλο βλέπει την έκπληξή μου και γελάει
Ενώ με την απέραντη χαρά μου
Παρασημοφορεί το μάγο κηπουρό"
Τ S Eliot - Έρημη Χώρα
(απόσπασμα)
«Ο Απρίλης είναι ο μήνας ο σκληρός, γεννώντας
Μες απ’ την πεθαμένη γη τις πασχαλιές, σμίγοντας
Θύμηση κι επιθυμία, ταράζοντας
Με τη βροχή της άνοιξης ρίζες οκνές.
Ο χειμώνας μας ζέστανε, σκεπάζοντας
Τη γη με το χιόνι της λησμονιάς, θρέφοντας
Λίγη ζωή μ’ από ξερούς βολβούς.
Ποιες ρίζες απλώνονται γρυπές, ποιοι κλώνοι δυναμώνουν
Μέσα στα πέτρινα τούτα σαρίδια; Γιε του Ανθρώπου,
Να πεις, ή να μαντέψεις, δεν μπορείς, γιατί γνωρίζεις μόνο
Μια στοίβα σπασμένες εικόνες, όπου χτυπάει ο ήλιος,
Και δε σου δίνει σκέπη το πεθαμένο δέντρο, κι ο γρύλος ανακούφιση
Κι η πέτρα ήχο νερού
Κείνο το λείψανο που φύτεψες στον κήπο σου τον άλλο χρόνο
Άρχισε να βλασταίνει; Πες μου, θα ανθίσει φέτο;»
 |
| Illustration of the month of April. Engraving by Jacques Callot. |
Ο. Ελύτης - Το ημερολόγιο ενός αθέατου Απρίλη
(απόσπασμα)
Ολοένα σφύριζε ο αέρας κι ολοένα σκοτείνιαζε
Κι ολοένα έφτανε η μακρινή φωνή στ’ αυτιά μου:
«μια ζωή ολόκληρη»… «μια ζωή ολόκληρη…»….
Άραγες να ‘ναι η μοναξιά σ’ όλους του κόσμους ίδια;
…………………………………
Ολοένα σφύριζε ο αέρας κι ολοένα σκοτείνιαζε
Κι ολοένα έφτανε η μακρινή φωνή στ’ αυτιά μου:
«μια ζωή ολόκληρη»… «μια ζωή ολόκληρη…»….
Στον αντικρινό τοίχο οι σκιές των δέντρων παίζουν κινηματογράφο.
Κάπου, φαίνεται, θα διασκεδάζουν
Μόλο που δεν υπάρχουν διόλου σπίτια ή άνθρωποι
Ακούω κιθάρες κι άλλα γέλια που δεν είναι σιμά
Μπορεί και μακριά πολύ μέσα στων ουρανών τα αποκαϊδια
Την Ανδρομέδα, την Άρκτο ή την Παρθένο…
Άραγες να ‘ναι η μοναξιά σ’ όλους του κόσμους ίδια;»
Οδυσσέας Ελύτης, [Θυμάμαι ήταν Απρίλης]
“… Θυμάμαι ήταν Απρίλης όταν ένιωσα πρώτη φορά
το ανθρώπινο βάρος σου
Το ανθρώπινο σώμα σου πηλό κι αμαρτία
Όπως την πρώτη μέρα μας στη γη
Γιόρταζαν τις αμαρυλλίδες- Μα θυμάμαι πόνεσες
Ήτανε μια βαθιά δαγκωματιά στα χείλια
Μια βαθιά νυχιά στο δέρμα κατά κει που χαράζεται
Παντοτινά του ο χρόνος
Σ’ άφησα τότες
Και μια βουερή πνοή σήκωσε τ’ άσπρα σπίτια
Τ’ άσπρα αισθήματα φρεσκοπλυμένα επάνω
Στον ουρανό που φώτιζε μ’ ένα μειδίαμα.
Τώρα θα ‘χω σιμά μου ένα λαγήνι αθάνατο νερό
Θα ‘χω ένα σχήμα λευτεριάς ανέμου που κλονίζει
Κι εκείνα τα χέρια όπου θα τυραννιέται ο Έρωτας
Κι εκείνο το κοχύλι σου όπου θ’ αντηχεί το Αιγαίο.”
(Ο. Ελύτης, Προσανατολισμοί, Ίκαρος)
 |
| Sebald Beham - März und April |
Ρένα Καρθαίου - Απρίλιος
Γύρω , γύρω όλοι , παιδιά ,
και στη μέση η Πασχαλιά !
Πάσχα κι η καρδιά του Απρίλη ,
Φιληθείτε εχθροί και φίλοι .
«Δεύτε λάβετε φως» όλοι ,
Φως στο σπίτι , στο περβόλι .
Μαύρες κότες σοκολάτα ,
κόκκινα τ’ αυγά στα πιάτα .
Ζήτω τα βουνά κι οι κάμποι !
Φως στο φως ο ήλιος λάμπει .
Γύρω γύρω όλοι
και στη μέση η Πασχαλιά .
κάποιο δέντρο είμαι
κ’ έγινε ποτάμι η ρίζα μου
τώρα που ξέρουμε πόσο μαύρη είν’ η θάλασσα
και το ποτάμι πάει…
Δυο φύλλα έρημα τα χείλη μου
τη νύχτα
ο άγγελος της μοναξιάς
με τολμηρά ενδύματα.
Πουλιά του Απριλίου χαρούμενα
εποχή εχθρική
ώς το μυρωμένο βράδυ
ώς μέσα στα μεσάνυχτα.
Βγάλε ψυχή μου τραγούδι
να πολεμήσω την Άνοιξη.
Ξένος είμαι στο σπίτι μου
ξένος στους δρόμους
με λένε Γιάννη δεν έχω τίποτα δικό μου.
Μέρα τ’ Απρίλη
γεμάτη θάμπος
γελούσε ο κάμπος
με το τριφύλλι.
Ως την εφίλει
το πρωινό θάμπος,
η φύση σάμπως
γλυκά να ομίλει.
Εκελαδούσαν
πουλιά πετώντας
όλο πιο πάνω.
Τ’ άνθη ευωδούσαν.
Κι είπε απορώντας:
“Πώς να πεθάνω;”
Διαβάστε περισσότερα https://homouniversalisgr.blogspot.com/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου