Επεξεργασμένα Τρόφιμα, πώς να τα Μειώσεις;

 της Μαρίας Παπαγιαννάκη

Photo source: www.canva.com

Οι γρήγοροι ρυθμοί της καθημερινότητας έχουν επιφέρει την μειωμένη κατανάλωση των ακατέργαστων (ή ελαφρώς κατεργασμένων) τροφίμων (π.χ. καλαμπόκι, πατάτες, βρώμη) και την αυξημένη κατανάλωση επεξεργασμένων τροφίμων, όχι και τόσο ωφέλιμων για την υγεία. Τα επεξεργασμένα τρόφιμα δεν είναι μόνο γεύματα μικροκυμάτων και έτοιμα γεύματα, αλλά είναι οποιοδήποτε τρόφιμα που έχουν τροποποιηθεί με κάποιο τρόπο κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας.

Τι κάνει μερικά επεξεργασμένα τρόφιμα λιγότερο υγιεινά;

Συστατικά όπως το αλάτι, η ζάχαρη και το λίπος προστίθενται συχνά στα επεξεργασμένα τρόφιμα για να κάνουν τη γεύση τους πιο ελκυστική και να παρατείνουν τη διάρκεια ζωής τους ή σε ορισμένες περιπτώσεις να συμβάλουν στη δομή του τροφίμου, όπως το αλάτι στο ψωμί ή η ζάχαρη στα κέικ. Ταυτόχρονα, έχουν αφαιρεθεί οι βιταμίνες ή και τα ιχνοστοιχεία, που αποτελούν ωφέλιμες μικροθρεπτικές ουσίες για την σωστή λειτουργία του οργανισμού. Αυτά τα τρόφιμα μπορεί επίσης να είναι υψηλότερα σε θερμίδες λόγω των υψηλών ποσοτήτων προστιθέμενης ζάχαρης ή λίπους σε αυτά.

Η αγορά επεξεργασμένων τροφίμων μπορεί να οδηγήσει τους καταναλωτές να τρώνε περισσότερο από τις συνιστώμενες ποσότητες ζάχαρης, αλατιού και λίπους, καθώς μπορεί να μην γνωρίζουν πόσο έχει προστεθεί στα τρόφιμα που καταναλώνουν. Η επεξεργασία των τροφίμων αλλάζει την φυσική τους μορφή. Παραδείγματα αυτών των τροφίμων αποτελούν τα φρούτα σε σιρόπι και τα κονσερβοποιημένα λαχανικά ή ψάρια, οι νιφάδες βρώμης, κτλ. Στην πλειοψηφία τους, τα περισσότερα επεξεργασμένα τρόφιμα δεν περιέχουν πάνω από τρία συστατικά.

Εκτός όμως από τα επεξεργασμένα τρόφιμα, υπάρχου και τα υπερ-επεξεργασμένα. Αυτά περιέχουν περισσότερα πρόσθετα συστατικά συμπεριλαμβανομένων αυτών που έχουν αναφερθεί παραπάνω, αλλά και βελτιωτικά συντηρητικά, πρόσθετες χρωστικές καθώς επίσης και ενισχυτικά γεύσης. Αυτά τα τρόφιμα παρασκευάζονται κυρίως από άμυλο, λίπη, συμπεριλαμβανομένων των υδρογονωμένων λιπών, επιπρόσθετα σάκχαρα, τεχνητά χρώματα και συντηρητικά. Χαρακτηριστικά παραδείγματα των υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων αποτελούν τα συσκευασμένα τρόφιμα (μπισκότα, κέικ, αλμυρά σνακ), τα κατεψυγμένα γεύματα, τα αναψυκτικά, και τα γρήγορα γεύματα (fast food).

Ποιο σκοπό εξυπηρετεί η επεξεργασία τους;

Η επεξεργασία των τροφίμων έχει ως σκοπό την συντήρηση τους, ειδικά όταν πρόκειται για εύκολα αλλοιωμένα τρόφιμα όπως για παράδειγμα το κρέας, το ψάρι, τα λαχανικά και τα φρούτα. Με την επεξεργασία τροφίμων εξάγονται θρεπτικές ύλες από τα διάφορα προϊόντα, όπως το αλεύρι, η ζάχαρη και το λάδι. Χαρακτηριστικά παραδείγματα επεξεργασμένων τροφίμων είναι η κονσερβοποίηση, το ψήσιμο, η κατάψυξη, και η αποξήρανση τροφίμων.

Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα

Τα επεξεργασμένα τρόφιμα έχουν πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Η επεξεργασία των τροφίμων καταστρέφει τα επιβλαβή μικρόβια, μέσω διαφόρων μεθόδων (έμμεσα μέσω συμβατικών μεθόδων όπως το αλάτισμα, η αφυδάτωση και ο καπνισμός, είτε άμεσα, μέσω θερμικής επεξεργασίας). Πολλά τρόφιμα πριν καταναλωθούν περνούν από κάποια επεξεργασία όπως ήδη αναφέρθηκε παραπάνω, που εκτός της μετατροπής του τροφίμου σε μια άλλη μορφή, επεμβαίνει στα οργανοληπτικά του χαρακτηριστικά, προσδίνοντας μια ιδιαίτερη γεύση ή και οσμή. Ορισμένες μορφές επεξεργασίας των τροφίμων διατηρούν όχι μόνο το περιεχόμενο των τροφίμων, αλλά και το χρώμα, την γεύση και την οσμή. To λυκοπένιο (αντιοξειδωτικό που προστατεύει τα κύτταρα από οξειδωτικές βλάβες) παράγεται κατα την διάρκεια παραγωγής του ντοματοπολτού.

Αντίθετα, το κυριότερο μεινόκτημα των επεξεργασμένων τροφίμων αποτελεί η απώλεια των διατροφικών και θρεπτικών συστατικών κατά την διάρκεια των διαφόρων μορφών επεξεργασίας τους.

Πώς επηρεάζουν την υγεία;

Στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα αποτελούν το 57.9% της ολικής ημερήσιας πρόσληψης. Έρευνες υποστηρίζουν ότι άτομα που στην καθημερινή διατροφή τους τρέφονται με επεξεργασμένα ή υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα, καταναλώνουν 500 θερμίδες περισσότερες συγκριτικά με αυτά που κατανάλωναν διατροφή βασισμένη στα φυσικά τρόφιμα. Πιο συγκεκριμένα παρατηρήθηκε ότι αυτά τα άτομα είχαν αυξημένη πρόσληψη λιπών και υδατανθράκων και αύξηση βάρους αλλά όχι πρωτεΐνης.

Άλλη έρευνα έδειξε ότι συμμετέχοντες στην ομάδα που δεν κατανάλωναν επεξεργασμένα τρόφιμα, μειώθηκε το βάρος του κατά σχεδόν 1 κιλό σε δυο εβδομάδες.

Ο περιορισμός των υπερ-επεξεργασμένων τροφών αποτελεί μια αποτελεσματική στρατηγική για την πρόληψη και τη θεραπεία της παχυσαρκίας. Άτομα που καταναλώνουν επεξεργασμένες και υπερ-επεξεργασμένες τροφές έχουν υψηλό κίνδυνο για εμφάνιση καρδιαγγειακών παθήσεων, σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, καθώς και άλλων συναφών νοσημάτων.

Πως θα αναγνωρίζεις τα επεξεργασμένα τρόφιμα;

Στο εμπόριο υπάρχουν διαθέσιμα πολλά προϊόντα, και πολλές φορές είναι δύσκολο ο καταναλωτής να ξεχωρίζει ποια είναι τα επεξεργασμένα τρόφιμα από τα μη επεξεργασμένα. Ο παρακάτω πίνακας δίνει παραπάνω πληροφορίες με κάποια χαρακτηριστικά παραδείγματα.

Τρόποι να μειώσεις την κατανάλωσή τους

Το αλάτι αποτελεί φυσικό συντηρητικό και η χρήση του ως πρόσθετο στα τρόφιμα για παράταση της ζωής τους είναι ευρέως διαδεδομένη. Αυτός είναι και ο λόγος όπου τα επεξεργασμένα τρόφιμα περιέχουν υψηλές ποσότητες αλατιού σε σύγκριση με τα φρέσκα τρόφιμα (π.χ. τουρσί λαχανικά με τα φρέσκα λαχανικά, τα κονσερβοποιημένα ψάρια με τα φρέσκα ψάρια, κτλ). Σε πολλά τρόφιμα με συντηρητικά υπάρχουν διαθέσιμα σε εκδοχή με λιγότερο αλάτι, κάτι που είναι προτιμότερο αντί του κανονικού τροφίμου. Για παράδειγμα είναι προτιμότερη η κατανάλωση κέτσαπ με λιγότερο αλάτι παρά η κανονική κέτσαπ.

Σύμφωνα με τη νομοθεσία τροφίμων και ποτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (No. 1169/2011), οι βιομηχανίες τροφίμων είναι υποχρεωμένες να αναγράφουν στις συσκευασίες τροφίμων τις διατροφικές πληροφορίες του κάθε προϊόντος. Οι διατροφικές πληροφορίες αποτελούνται από τα συστατικά τα οποία περιέχει το προϊόν και τον διατροφικό πίνακα με την ανάλυση του προϊόντος ανά 100 γραμμάρια, ανά μερίδα και την συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη.

Στη διατροφική ετικέτα υπάρχει η ποσότητα περιεκτικότητας αλατιού ανά 100 γραμμάρια. Αν το αλάτι είναι κάτω από 0.3γρ/100γρ. προϊόντος, τότε το τρόφιμο έχει χαμηλή περιεκτικότητα. Αν το προϊόν έχει μεταξύ 0.3-1.5γρ/100γρ. αλατιού, το τρόφιμο έχει μέτρια περιεκτικότητα σε αλάτι, ενώ αν είναι πάνω από 1.5γρ/100γρ. αλάτι, το τρόφιμο έχει υψηλή περιεκτικότητα σε αλάτι. Είναι προτιμότερη η κατανάλωση προίόντων με κάτω απο 0.3γρ/100γρ. αλατιού.

Συνοψίζοντας, η καθημερινότητα επιβάλλει μεγαλύτερες ανάγκες στην διατροφή και ευκολία στην προετοιμασία των καθημερινών γευμάτων ώθησαν την επεξεργασία των τροφίμων σε νέα μονοπάτια. Παρόλα αυτά, χρειάζεται προσοχή για καθώς πολλά τρόφιμα είναι επεξεργασμένα και μπορούν να να οδηγήσουν σε προβλήματα υγείας.

ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΑΚΗΔιαιτολόγος - Διατροφολόγος Διεθνούς Δημόσιας Υγείας, M.Sc.

Η Μαρία Παπαγιαννάκη είναι Διαιτολόγος-Διατροφολόγος με μεταπτυχιακό στη Διεθνή Δημόσια Υγεία. Ζεί και εργάζεται στο Λονδίνο σε εταιρία διατροφής, όπου ασχολείται με τη νομοθεσία τροφίμων. Εργάζεται επίσης ως καθηγήτρια Διατροφής καθώς και ως αρθρογράφος στο επιστημονικό περιοδικό International Journal of Excellence in Healthcare Management και στο mednutrition.

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ https://www.mednutrition.gr/

Carpe "Σιωπή επικρεμάμενη..."

Tommy Ingberg Photography

Με το κεφάλι σκυμμένο αποτραβήχτηκα.
Ο ουρανός γέμισε γαλάζια ξέφτια.
Τα στερεότυπα βάραιναν την ατμόσφαιρα.
Ένας στεναγμός διαπέρασε το χώρο,
έμοιαζε με σφαίρα.
Σε μια τομή από κόκκινη άργιλο
ένα φόντο θεατρικό εκτυλίσσεται
χωρίς προοπτική.
Οι θυσίες σκάψαν το πρόσωπο,
ταρακούνησαν
τη μουντή ταλάντωση των λουλουδιών.
Υπερβήκαμε την ευτέλεια,
εκρήξεις αναπνοής
σχίζουν την επικρεμάμενη σιωπή.
Ενστικτωδώς οραματίζομαι
το συντροφικό σμίξιμο,
που διαταράσσει την επαφή των συμβιβασμένων με το τίποτα.

Carpe.

ΗΛΙΑΣ ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΣ "Η εκδίκηση της προπαραλήγουσας: Μνήμη Πολυτεχνείου"

  Επιτέλους φθινόπωρο. Λίγα χρόνια στα βουνά, κάπου – κάπου βρέχει και το κρύο τσουχτερό.  Οι οπωροπώλες και οι πλανόδιοι πωλητές διαφημίζουν τα φρούτα τους, που λες και περίμεναν κι αυτά το κρύο για να ωριμάσουν. Πορτοκάλια, κίτρινοι ήλιοι – μανταρίνια και λίγα δυσεύρετα νεράντζια.

            - «Μην τρέχετε και μη φοβάστε. Ξαπλώστε κάτω, κόψτε νεράντζια απ’ τις νεραντζιές και ρίξτε το χυμό τους με προσοχή στα μάτια σας. Είναι ό,τι καλύτερο έχετε αυτή την ώρα για τα δακρυγόνα». Τα δάκρυά μας είναι ο πόνος μας κι η οργή μας.

            Το ημερολόγιο εξακολουθεί να δείχνει 16 Νοέμβρη, Ματθαίου Αποστόλου και Ευαγγελιστού, Α.Η. 07.06, Δ.Η. 17.13, Σελήνη 29 ημερών. Το ίδιο εορτολόγιο, οι ίδιες κινήσεις του ήλιου και της σελήνης εδώ και χρόνια. Είναι τα μόνα πράγματα στον κόσμο αυτό που δε θέλουν ή δεν μπορούν να ακολουθήσουν τις αλλαγές που συμβαίνουν γύρω τους. Όλος ο συντηρητισμός σ’ ένα φύλλο ημερολογίου. Απόλυτη ακινησία. Η δικαίωση του Παρμενίδη.

            «Ο δρόμος είχε τη δική του ιστορία, κάποιος την έγραψε στον τοίχο με μπογιά», «Ανάθεμα την ώρα, κατάρα τη στιγμή, σκοτώσαν οι φασίστες το γελαστό παιδί….». Γνωστοί ήχοι, από νεανικές και φάλτσες χορωδίες διασχίζουν τον αέρα προσπαθώντας να θυμίσουν σε κάποιους κάτι και να εμπνεύσουν άλλους νεότερους.

            Μα τι μπορεί να πετύχει ένα τραγούδι; Όσα η μνήμη αδυνατεί να ανασυνθέσει, ένας ήχος, μια νότα σου φέρνει μπροστά σου έναν ολόκληρο κόσμο, όμορφο στην αρχή, πιο καθαρό αργότερα.

            - Ε καλά τώρα! Τα μάθαμε πια. Λίγα τραγούδια με «αγωνιστικό περιεχόμενο», λίγα ποιήματα – κατά προτίμηση αριστερής απόχρωσης, κάποιοι περίτεχνοι ή ανιαροί πανηγυρικοί και στο τέλος τα ηχηρά  ΖΗΤΩ.... «Όλοι ακίνητοι, παιδιά. Και όλοι μαζί να τραγουδάτε τον Εθνικό Ύμνο…και, σαν πρώτα αντριωμένη, ΧΑΙΡΕ, Ω ΧΑΙΡΕ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ». Κι ύστερα; Αν την άλλη μέρα έχει λιακάδα και δεν κάνει κρύο, εκδρομή σίγουρα. Να ‘ναι καλά οι χθεσινοί ήρωες.

            - Εμείς; Τι εμείς; Άμα χρειαστεί θα δούμε. Άσε καϋμένε, αν διαβάσεις καλά… μπορεί να περάσεις, αλλιώς….

            Το βράδυ τηλεόραση κι απ’ το διπλανό διαμέρισμα ακούγεται έντονα μια γνωστή φωνή στην πιο ελεύθερη και πιο όμορφη στιγμή της νιότης της. «… Εδώ Πολυτεχνείο…., σας μιλά ο ραδιοφωνικός σταθμός των ελεύθερων αγωνιζόμενων φοιτητών, των ελεύθερων αγωνιζόμενων Ελλήνων….»…. Σιγή… Αλήθεια, πέρασαν 48 χρόνια! Μα είναι δυνατόν! Πως φεύγουν τα χρόνια….!!

            «…των αγωνιζόμενων Ελλήνων….» όχι αγωνιζομένων.

            Η επανάσταση και η καθιέρωση της προπαραλήγουσας. Επί τέλους, όχι στην τυραννία της μακράς λήγουσας.

            - Μα… κ. φοιτηταί, όχι του «ομότιμου καθηγητή» αλλά του «ομοτίμου καθηγητού».

            - Α! Βεβαιότατα, έτσι είναι. Κι εκείνη η δοτική των πανεπιστημιακών μας! «τω ομοτίμω». Όλα με τη σειρά τους: πνεύματα, τόνοι, το ω πάντα στη Δοτική με το αχώριστο ταίρι της, τη φίλη μας την υπογεγραμμένη. Αυτά, είναι Ελληνικά. «…των ελευθέρων…», όχι των ελεύθερων. Η προπαραλήγουσα πήρε την εκδίκηση από τη λήγουσα. Δεν καταλαβαίνει αυτή από σκλαβιές και από «καθ’ έδρας διδασκαλίες». Πέταξε ελεύθερη στον αέρα, ζευγάρωσε με τη ζωή κι έκανε τη δική της επανάσταση με κάποια τολμηρά «παλιόπαιδα» στις 15, 16, 17 Νοέμβρη 1973.

            - «Αν οι επιστήμες στοχεύουν να ανακαλύψουν τους αιτιακούς νόμους, σύμφωνα με τους οποίους τα φαινόμενα που ονομάζονται «αποτελέσματα» ακολουθούν κατ’ ανάγκη τα φαινόμενα που ονομάζονται «αίτια» μπορεί να υπάρξει μια επιστήμη του ανθρώπου, που δε θα αρνείται την ελευθερία του;» Αχ αυτές οι αναλύσεις και τα αναπόδεικτα αξιώματα. Την ελευθερία δεν τη φέρνουν οι επιστήμες, ούτε μπορούν να την εξηγήσουν. Η ελευθερία δημιουργεί τις επιστήμες. Αν δεν ονειρευτείς κι αν δεν αγαπήσεις δε θα μπορέσεις ποτέ να αντισταθείς. Κι αν δεν αντισταθείς, πως θα μπορείς να λέγεσαι Λεύτερος; Αγάπη, όνειρο, αντίσταση, λευτεριά. Η κρυφή τυραννία των λέξεων και η θεοποίηση της σημειολογίας.  

            Ξεφυλλίζω το ημερολόγιο κι αύριο γράφει: Τετάρτη 17 Νοεμβρίου 2021. Ίδια μέρα. Κλείνω το βιβλίο της Μάρως Δούκα «η αρχαία σκουριά» διαβάζοντας για τελευταία φορά την τελευταία παράγραφο της σελίδας 235 «….Οι άλλοι που θα έρθουν μετά από μας θα φτιάξουν μικρούς μύθους κι εύκολους. Οι μικροπωλητές θα πουλούν κονκάρδες μ’ επαναστάτες κι οι ανθοπώλες γαρύφαλλα, οι μουσικοί θα φτιάξουν τραγούδια κι οι Νεολαίες των κομμάτων θα μιλούν μ’ αισιοδοξία εμπρός στο δρόμο που χάραξε ο Νοέμβρης όλα για τρεις μέρες, μετά η επέτειος τελείωσε. Κι αφού θα μείνει για πολλούς μήνες το Πολυτεχνείο υποβολιμαίο, μετά που θα έρθει η Δημοκρατία οι κομματικοί λοιπόν ορφανοτρόφοι θα το περιθάλψουν, ώσπου σιγά – σιγά θα τα κάμουν λιτανεία αυτά. Κατεβαίνει ύστερα κι η γραμμή της αθανασίας».

            Ήταν «ο Λαμπράκης ζει», έγινε «ο Σωτήρης ζει». Αύριο θα ζει το Πολυτεχνείο, «η χαμένη εξέγερση» ή «η αδικαίωτη» για κάποιους. Κάποιοι στο απέναντι πεζοδρόμιο επιμένουν ακόμη: «Ο αγώνας τώρα δικαιώνεται». Χαλάλι στο κουράγιο τους, να το πιστεύουν ακόμη. Όλοι σ’ αυτή τη χώρα δικαιώνονται. Νεκροί, ζωντανοί, ιδέες και όνειρα. Κι οι ποιητές; Αυτοί το είπαν κι από παλιά.

            Η ποίηση είναι το τεκμήριο της αρχέγονης αθωότητας.

            Μιας αθωότητας που χάθηκε στις κομματικές εξαρτήσεις, στις πολιτικές σκοπιμότητες και στις ιδεολογικές αγκυλώσεις……

            Η εξέγερση του Πολυτεχνείου δεν είναι παρελθόν, δεν κλείνεται στο αβέβαιο μέλλον, αλλά είναι παρόν. Γι΄ αυτό:

            «Ας μην κοιτάμε πίσω με θυμό, ούτε μπροστά με φόβο, αλλά γύρω με επίγνωση» (Τζέιμς  Θέρμπερ).          

*** Οι παραπάνω σκέψεις αποτελούν απόσταγμα μ ν ή μ η ς από όσα είδα και έζησα την παραμονή (16/11/1973) της εξέγερσης του Πολυτεχνείου λίγο πριν την εισβολή του τανκς....

 

  

Σταύρος Ξαρχάκος - Το προσκύνημα

Από   https://iliasgiannakopoulos.blogspot.com/

ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΣΑΚΑΛΗΣ "Σταυροδρόμι"

Όταν στη ζωή σου
φτάσεις
σε δύσκολο σημείο
σε σταυροδρόμι
και πρέπει να πάρεις
αποφάσεις
ο διαλογισμός θα σε βοηθήσει
να βγεις απ΄τ΄αδιέξοδο
θ΄αυτοσυγκεντρωθείς
θα διώξεις απ΄το νου σου
τα περιττά πράγματα
θα διαλέξεις
θα μετρήσεις τη γνώμη
των άλλων ή τη δική σου
θα σκεφτείς το χρήμα
και τα υλικά αγαθά
ή την ψυχική σου γαλήνη
θα προτιμήσεις ένα φτωχό πιάτο
ή ένα πλούσιο τραπέζι
άν είναι αντίθετο στην ηθική σου
το πνεύμα σου θα οδηγηθεί
στη λύση
αν ακούσεις τον έσω κόσμο σου
και θα βγεις στο σωστό δρόμο.

ΘΟΔΩΡΗΣ ΜΠΕΛΙΤΣΟΣ "Το Πολυτεχνείο ζει(;)"

 

Μέρες Πολυτεχνείου, πάλι. Κοντά στο σπίτι μου, στην πλατεία της Άνω Δάφνης, υπάρχει το έργο μιας σπουδαίας γλύπτριας, της Δήμητρας Τσερκέζου (1920-2007) που γεννήθηκε στην Πόλη αλλά εργάστηκε στην Αθήνα και στο εξωτερικό. Είναι ένα ορειχάλκινο μνημείο με την επιγραφή: «1973, 17 ΝΟΕΜΒΡΗ» που στήθηκε στα τέλη της δεκ. ’70 για να τιμήσει την εξέγερση και ταυτόχρονα η πλατεία ονομάστηκε «Ηρώων Πολυτεχνείου».

Σχεδόν κάθε μέρα περνώ από εκεί. Αλλά σήμερα κοντοστάθηκα κι έπιασα τον εαυτό μου ν’ αναρωτιέται. Τι έχει μείνει άραγε από κείνο το μεγαλειώδες λαϊκό ξέσπασμα για τη δημοκρατία και για το ξελευτέρωμα από τους πιο γελοίους και ανίκανους δυνάστες που είχε ποτέ αυτός ο τόπος; Τι νιώθει ένας σημερινός έφηβος για τότε; Πώς μπορεί να του εξηγήσει κανείς την ορμή που πήραν τα γεγονότα; Να καταλάβει ότι εκείνη η εξέγερση ακύρωσε το δρομολογημένο σχέδιο της βελούδινης αποχώρησης των δικτατόρων (με αντάλλαγμα την ασυλία τους, βέβαια), την οποία καλόβλεπαν οι πιο πολλοί πολιτικοί ηγέτες. Πως εκείνη η ορμή, που ανακόπηκε μεν για λίγους μήνες μετά από την αιματηρή καταστολή της εξέγερσης και την εισβολή του τανκ, συνεχίστηκε με μεγαλύτερο πάθος όταν κατέρρευσε το βάρβαρο καθεστώς, το οποίο πρόλαβε δυστυχώς να καταστρέψει την Κύπρο.

Το Πολυτεχνείο διαμόρφωσε μια γενιά που έδωσε νέα πνοή στη χώρα, που επέβαλε, όσο κι αν ακούγεται υπερβολικό, μια πιο δημοκρατική αντίληψη στην ελληνική κοινωνία. Με τη μαζικότητα, την αυτονόητη συμμετοχή στις πορείες και στις συνελεύσεις δυνάμωσε την αυτοπεποίθηση του κόσμου στη δύναμη της φωνής του και στην αποτελεσματικότητα των αγώνων. Η ορμή αυτή ήταν που οδήγησε τους δικτάτορες και τους βασανιστές στη δικαιοσύνη και στις καταδίκες τους. Η ορμή αυτή οδήγησε στην έκπτωση της βασιλικής δυναστείας. Η ίδια ορμή που ξεπήδησε από το Πολυτεχνείο επέβαλε στην πολιτική ηγεσία να φτιάξει το πιο δημοκρατικό Σύνταγμα στην ιστορία του Ελληνικού κράτους, με ελεύθερη τη λειτουργία όλων των κομμάτων. Η ορμή αυτή απαίτησε και πέτυχε την επιστροφή των πολιτικών προσφύγων, το νόμο για την ισότητα των δύο φύλων, τον πολιτικό γάμο και πολλά άλλα αυτονόητα σήμερα, που όμως δεν ήταν αυτονόητα ως την δεκ. ’70. Αγκυλώσεις και οπισθοδρομικές νοοτροπίες δεκαετιών σαρώθηκαν μέσα σε λίγα χρόνια, χάρις στον παλμό της γενιάς του Πολυτεχνείου.

Κοντεύουν πενήντα χρόνια. Ναι, πενήντα χρόνια! Μισός αιώνας! Η γενιά του Πολυτεχνείου είμαστε πια γενιά συνταξιούχων ή πλησιάζουμε. Και νοιώθουμε περήφανοι που ζήσαμε εκείνα τα χρόνια, που μας σφράγισαν και σφράγισαν την ελληνική κοινωνία. Της έδωσαν πνοή και όραμα. Ναι, υπήρξαν παλινωδίες, συμβιβασμοί, κομματική εκμετάλλευση. Κανείς δεν το αρνιέται αυτό. Αλλά η αύρα ελευθερίας που φύσηξε εκείνο το Νοέμβρη απλώθηκε σαν δροσερό αγέρι σε όλη τη χώρα, διαπότισε οριζόντια όλη την κοινωνία, ακόμα και τα πιο συντηρητικά στοιχεία της και προώθησε οράματα κι αιτήματα δεκαετιών.

Και ξαναγυρίζω στο αρχικό μου ερώτημα. Τι σημαίνει «Πολυτεχνείο» για τον σημερινό έφηβο; Τον 16χρονο, δηλαδή τον γεννημένο το 2005! Το... 2005!!! Γι’ αυτόν το 1973 είναι μακρινό παρελθόν, δεν είναι καν η εποχή των γονιών του, δεν είναι καν η εποχή των δασκάλων του, είναι η εποχή του παππού και της γιαγιάς του. Πώς μπορεί να μεταφέρει κάποιος στο σημερινό παιδί, το μεγαλείο, τα συναισθήματα, την αξία εκείνων των ημερών; Τι να του πει και τι να καταλάβει για τους Ρηγάδες, την αντι-ΕΦΕΕ, το ΠΑΚ, την ΑΑΣΠΕ, την ΠΠΣΠ, τη Δημοκρατική Άμυνα, τους μπροστάρηδες εκείνου του αγώνα.

Πώς να τα νιώσει όλα αυτά, όταν επί δεκαετίες του έχουν πιπιλίσει το μυαλό ότι είναι άχρηστα τα συνδικάτα, ότι οι απεργίες είναι παράλογες, ότι όλα λύνονται με το κατάλληλο βύσμα, ότι η καλοπέραση με κάθε τίμημα είναι ο στόχος, ότι το σόπινγκ είναι θεραπεία, όταν αντί να τον εκπαιδεύουν να γίνει υπεύθυνος πολίτης, τον πείθουν να είναι υπάκουος καταναλωτής; Όταν δίνουν βήμα στους αρνητές της δημοκρατίας, προβάλλουν ως πρότυπο τους Μαστοράκηδες, εξυμνούν το άτομο, αποθεώνουν το υπερτροφικό εγώ και αγνοούν επιδεικτικά την συντροφικότητα, την αλληλεγγύη και την ανθρωπιά. Όταν επί χρόνια είτε «στρογγυλεύουν» το Πολυτεχνείο για να το χωρέσουν στα μέτρα τους είτε το δυσφημούν με χίλιους τρόπους. Ώσπου κατάφεραν να φέρουν πάλι στο προσκήνιο τους νοσταλγούς του φασισμού και τους οπαδούς κάθε παραλογισμού.

Κοντοστάθηκα στο μνημείο, μπροστά από το οποίο περνώ σχεδόν καθημερινά. Θυμήθηκα κι έψαξα και βρήκα μια παλιά φωτογραφία του 1977 ή 1978, όταν έγιναν τα εγκαίνια του μνημείου από τον τότε δήμαρχο Δάφνης, το Χρήστο Μιχαλόπουλο (1912-2000), έναν δραστήριο και προοδευτικό άνθρωπο που αναμόρφωσε το παλιό Κατσιπόδι από λασποχώρι σε σύγχρονη πόλη, γι’ αυτό κι εκλεγόταν ισόβια, από το 1954 ως το 1967 και ξανά από το 1974 ως το 1989. Που κυνηγήθηκε, εξορίστηκε, παύτηκε για τις ιδέες του, παλιός ΕΑΜίτης κι ΕΔΑίτης γαρ, αλλά ο λαός της πόλης τον επέλεγε ξανά και ξανά.

Θυμήθηκα εκεί στα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης, το πλήθος του κόσμου που είχε συρρεύσει για τα αποκαλυπτήρια του μνημείου στην πλατεία Άνω Δάφνης, «Πλατεία Ηρώων Πολυτεχνείου» έκτοτε. Το πάθος, ο παλμός, το σύνθημα «Το Πολυτεχνείο Ζει» που αντιλάλησε τότε, ηχούν ακόμα στ' αυτιά μου.

"1973, 17 Νοέμβρη", πλατεία Ηρώων Πολυτεχνείου, Άνω Δάφνη

Έργο της Δήμητρας Τσερκέζου (του 1977 ή 1978)

Κρυμμένο σήμερα, μετά την προ ετών ανάπλαση της πλατείας, πίσω από παρτέρια, πέργκολες και καθίσματα μαγαζιών, ευτυχώς ελάχιστα ταλαιπωρημένο από γκράφιτι, το μνημείο της πολυβραβευμένης γλύπτριας Δήμητρας Τσερκέζου κραυγάζει θλιμμένο καθώς το τανκ συντρίβει την πύλη. Η πλατεία ονομάζεται ακόμα «Ηρώων Πολυτεχνείου», μα όσο κι αν έψαξα δεν βρήκα ούτε μια ταμπέλα να το γράφει. Ένα κρυμμένο μνημείο, μια πλατεία χωρίς όνομα! Καθώς το φωτογράφιζα μου φάνηκε πως το άκουσα να σιγοτραγουδά θλιμμένα το τραγουδάκι του παλιού μου συμμαθητή Νίκου Πορτοκάλογλου:

«Τι έχει μείνει απ’ τη φωτιά - κάτω από τόνους χώμα.

Ποιος παίζει ακόμα, ποιος χρωστά και ποιος κοιτά ψηλά».

Αλήθεια, "ποιος κοιτά ψηλά" σήμερα;

Λεπτομέρεια από το μνημείο.

Θ. Μπελίτσος, 16 Νοέμβρη 2021.

 

*Η φωτογραφία από τα αποκαλυπτήρια του μνημείου αντλήθηκε από το άλμπουμ για τον Χρ. Μιχαλόπουλο του «Ψηφιακού Αρχείου Βλαχοκερασιάς».

 

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ https://belitsosquarks.blogspot.com/

ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΠΕΡΟΥΚΑΣ - ΔΥΟ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ( Της ευτυχίας το κάποτε & Πολιτείας παλινωδία )

 

Art: Vladimir Kush 

              
Της ευτυχίας το κάποτε

Έσυρε τη φωνή της έξω απ' το σπίτι,
μέσα της σκοτεινιασμένοι άγγελοι
και από την κίνηση του δρόμου
ήχοι απόκοσμοι
στο μαύρο της μελαγχολίας της.
Ο χρόνος δεν περίμενε άλλο.
Έπρεπε, ψιθύρισε.
Το σούρουπο την είχε προφτάσει
και καθώς τα περασμένα ξεχείλιζαν
έγειρε τη σκέψη
πάνω στο χρυσωμένο της μύθο
και ακούμπησε για λίγο
στο κάποτε της ευτυχίας της.
Τώρα μακριά από την πρώτη άνοιξη
σ' αυτή τη νύχτα της αναμονής,
τελευταίος ξεχασμένος επιβάτης.
Και μπροστά στην έβδομη πύλη
σε μια κίνηση θανάτου,
μόνο σάρκα και αίμα.
Η αγχόνη στημένη από βραδύς
ενώ μετέωρο το μαύρο φεγγάρι
έψαχνε τρόπο να βρει τη λύτρωση.

******

Πολιτείας παλινωδία

Κάθε βράδυ παγωμένες σκιές ,
κάθε πρωί λαχανιασμένες νεκρές ανάσες
στοιβαγμένες να κυματίζουν στην ουρά
και να μεστώνουν πάνω
σε γυμνά ανεκδήλωτα πρόσωπα.
Κι όλες τις μέρες μπροστά του οι ίδιες εικόνες.
Κι όλες τις νύχτες πάντα η ίδια γυναίκα
να τυλίγεται γύρω του και το πρωί να χάνεται.
Αν και δεν είχε ξοδέψει πολλά χρόνια
μέσα του ήδη στέγνωναν ενταφιασμένες λύπες
ενώ μια πολιτεία καθημερινά του έκλεβε
τα θαύματα που κατά καιρούς ονειρευόταν.
Πόσες φορές δεν είχε σκοντάψει επάνω της
πόσα χρόνια δεν ξόδεψε να την κρατήσει ψηλά
κι αυτή χωρίς τύψεις πάντα απέναντι
να εξιστορεί θυσίες που δεν έκανε ποτέ
και να του χτίζει συνεχώς αδιέξοδα.
Νύχτωσε και πάλι μέσα
σ' έναν ακόμα χαμένο ορίζοντα
κι όταν τα φώτα άναψαν
κι η αγάπη σιγά-σιγά χαμήλωνε ,
το ένστικτο του αποφάσισε
να παρακάμψει τη λογική.
Βγήκε στο δρόμο και σταμάτησε ένα ταξί.
Που πάμε, τον ρώτησε ο ταξιτζής.
Στην Αμερική, του απάντησε.
Γύρισε και τον κοίταξε για λίγο σαστισμένος,
πριν ανοίξει την πόρτα και φύγει τρέχοντας.
Έμεινε εκεί για ώρες ασάλευτος ,
δίπλα του ένας θλιμμένος άγγελος
του στέγνωνε κάθε τόσο τα δάκρυα.

********

Βιογραφικό 

Ο Γιάννης Μπερούκας γεννήθηκε στο Αίγιο τον Νοέμβριο του 1952, και σπούδασε οικονομικά
στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Έχει συμμετοχές σε πολλά συλλογικά έργα και ποιήματα του έχουν δημοσιευτεί σε διάφορα λογοτεχνικά περιοδικά.
Είναι παντρεμένος και πατέρας δυο παιδιών.

Έργα του ιδίου

Μοίρα γραμμένη, Εκδόσεις Ιωλκός 2015, μυθιστόρημα.
Βένετο, Εκδόσεις Όστρια 2016, ποιήματα
Aksana,Εκδόσεις Όστρια 2017, μυθιστόρημα
Νύχτας απόσπασμα, Εκδόσεις οδός Πανός 2017, ποιήματα
Το μωβ των βράχων, Εκδόσεις οδός Πανός 2018, ποιήματα
Διάφανη παραίσθηση,Εκδόσεις οδός Πανός 2019,ποιήματα
Δες τον θάνατο όπως τη γέννηση, Άνεμος εκδοτική 2020, νουβέλα 

Τοπία αναμονής, Άνεμος εκδοτική 2021, ποιήματα

Κωνσταντίνος Λίχνος "ΣΤΗ ΣΤΑΣΗ" Διήγημα

 

Χαμήλωναν τα μάτια σκύβοντας το κεφάλι και προχωρούσαν ακάθεκτοι. Έτσι περιδιάβαιναν οι άνθρωποι στο πεζοδρόμιο, δίπλα από τη στάση του λεωφορείου. Λες και υπήρχε κάτι το επιλήψιμο στο γεγονός πως απέφευγαν κάθε επαφή με το περιβάλλοντα κόσμο.

Προσπερνούσαν τους πάντες και αντιπαρέρχονταν τα πάντα, έχοντας το πρόσχημα της αναγκαίας βιασύνης. Μιας βιασύνης που θα μπορούσε να αποκαλύπτει έλλειψη ενσυναίσθησης, αλλά και φόβο συγκαλυμμένο. Στο δρόμο, άλλωστε, κάθε κακό συναπάντημα αποτρέπεται με επίταση της ταχύτητας βηματισμού. Αν ολιγωρούσαν λιγάκι, θα έπρεπε να αντικρίσουν εξαθλιωμένους αλλοδαπούς και κατατρεγμένους επαίτες να απλώνουν ικετικά το βρόμικο χέρι τους ζητώντας βοήθεια. Απειλητικές υπάρξεις δηλαδή, τις οποίες έχουν εκπαιδευτεί να παραβλέπουν και να αντιλαμβάνονται μοναχά ως σκιές κι απρόσωπες σιλουέτες.

Κανείς δεν κοντοστέκεται ούτε στιγμή, όλοι τους προχωρούν αδιάλειπτα. Μια αδιάκοπη ροή περαστικών κατακλύζει τους δρόμους και ξεχύνεται προς κάθε κατεύθυνση. Η γλώσσα του σώματος, η σημειολογία τς κίνησης, στέλνει περίτρανα το μήνυμα: «Μην ενοχλείτε». Κάποιοι το κατορθώνουν αυτό φορώντας ακουστικά, άλλοι με το να δείχνουν απορροφημένοι στο κινητό τους τηλέφωνο. Παραδομένοι όλοι σε μια απόκοσμη βουβαμάρα, αρκούνται μονάχα στο να κρυφοκοιτάζουν αδέξια πότε-πότε τους διπλανούς τους.

Μου μεταδίδει εκνευρισμό η ανησυχία τους και κάπως έτσι, ασύνειδα, υιοθετώ κι εγώ τους ρυθμούς και τους τρόπους τους. Αρχίζω να περπατώ νευρικά και ο προορισμός μου, η στάση του λεωφορείου, φαντάζει πλέον με βολικό καταφύγιο. Στο παγκάκι κάθεται ένας ηλικιωμένος άντρας με ύφος σκεπτικό και, καθώς τον προσέγγιζα, έκρινα πρέπον να τον χαιρετίσω με ένα νεύμα της κεφαλής. Προχώρησε κι εκείνος, απρόθυμα, σε ανταπόδοση αυτού του ανώφελου χαιρετισμού και μάλλον λιγάκι απόρησε. Ύστερα, όμως, άρχισε να με περιεργάζεται επίμονα και σκέφτηκα πως ήρθε η ώρα να επιστρατεύσω τα μεγάλα μέσα για να διασφαλίσω την ησυχία μου. Έβγαλα το κινητό μου λοιπόν και προσηλώθηκα επάνω του, μα αντί να τον αποθαρρύνει αυτό, τον προκάλεσε πιότερο. Ο θόρυβος από τη διέλευση των οχημάτων ήταν πολύς και μετά βίας μπόρεσα να διακρίνω τι έλεγε με τη τραχεία και πνιγηρή χροιά της φωνής του.

- Καλημέρα, νεαρέ μου.

- Καλημέρα.

- Εδώ στη περιοχή μας διαμένεις;

- Ναι, αλλά δεν μεγάλωσα εδώ.

- Και που μεγάλωσες, αν επιτρέπεται;

- Η καταγωγή μου είναι από το Μεσολόγγι.

- Ιστορική πόλη. Tυγχάνει μήπως να γνωρίζεις το ποίημα του Βαλαωρίτη για το Μεσολόγγι;

- Όχι, δεν νομίζω.

- Κρίμα, θα έπρεπε να το ξέρεις. Σε ποια τάξη πηγαίνεις;

- Το έχω τελειώσει το σχολείο και τώρα σπουδάζω.

- Ακόμη χειρότερα τότε.

- Τι ακριβώς σημαίνει αυτό;

- Να με συμπαθάς, δεν ήθελα να σε θίξω, αλλά πιστεύω πως θα έπρεπε το γνωρίζεις.

- Δεν τον γνωρίζω όμως, τι να κάνουμε τώρα;

- Πολλά θα μπορούσαμε να κάνουμε. Ειδικά εσύ, στην ηλικία που βρίσκεσαι, πάρα πολλά θα μπορούσες να κάνεις. Ώρες ώρες, όμως, εσείς οι νέοι σαν τουρίστες μου μοιάζετε με τα κινητά, τα τατουάζ και τα περίεργα τσαντάκια σας. Διαβατές περαστικοί, που δεν έχουν επίγνωση σε ποια χώματα πατούν και σε ποια αποτυπώματα της ιστορίας στέκονται. Τα πάντα επάνω σας φαντάζουν αλλότρια, μακρινά πολύ από την εποχή τη δική μου και την παράδοση μας γενικότερα. Σαν γηγενής, μα δίχως ελληνική ταυτότητα.

- Με συγχωρείτε, αλλά μου ακούστηκαν κάπως κουφά όλα αυτά. Δεν είμαι και σίγουρος πως σας κατάλαβα.

- Κουφά σου ακούστηκαν; Περίεργο σχήμα λόγου αυτό, πραγματικά. Νομίζω ότι καταλαβαίνω, όμως, τι εννοείς.

- Εννοώ πως οι εποχές αλλάζουν. Αντιλαμβάνομαι πως σας παραξενεύει το στιλ μου, αλλά το ίδιο ισχύει και για μένα. Στα δικά μου μάτια, φαίνεστε πλήρως παρωχημένος, με το ξεφτισμένο γκριζωπό κουστούμι και το πυκνό σας μουστάκι.

- Οι εποχές αλλάζουν, σ' αυτό έχεις απόλυτο δίκιο. Αλλά δεν έγκειται μόνο στην όψη των πραγμάτων το πρόβλημα. Το παρόν πάντοτε πρέπει να ξεπήδα μέσα από τα σπλάχνα του παρελθόντος, ακόμη κι όταν το αρνείται ή το αμφισβητεί. Εσείς όμως, δεν φέρετε διόλου επάνω σας το στίγμα της παράδοσης μας. Παλιά περιπαίζαμε τους αμνήμονες, μα για τη γενιά σου ο κίνδυνος δείχνει εξαιρετικά μεγαλύτερος. Δεν έχετε διδαχτεί και πολλά που θα άξιζαν να μην τα ξεχάσετε. Ένας ολόκληρος πλούτος εναποτίθεται στη λήθη και εσείς πορεύεστε ξεκομμένοι από το πολιτισμό του λαού μας.

- Ε, μα τώρα υπερβάλλετε! Είπα αγανακτισμένος και φόρεσα την τσάντα στον ώμο μου, υποδηλώνοντας πως δήθεν ετοιμαζόμουν να φύγω.

- Υπερβάλλω; Τον Βαλαωρίτη δεν τον γνωρίζεις, μήπως τυγχάνει να γνωρίζεις τον Λορέντζο Μαβίλη; Εδώ παρακάτω βρίσκεται η πλατεία που φέρει το όνομα του, είμαι σίγουρος πως θα την έχεις διασχίσει δεκάδες φορές.

- Για να είμαι ειλικρινής, δεν τον γνωρίζω. Αλλά νομίζω πως είστε λιγάκι απόλυτος στις κρίσεις σας. Αυτό που περιγράφετε είναι απλούστατα το χάσμα των γενεών

- Χάσμα, δυστυχώς, ξεδιπλώνεται ανάμεσα στη γενιά σου και την αβυσσαλέα ελληνική γραμματεία. Και είναι η απόσχιση σας από τον πολιτισμό μας τόσο θεμελιώδης, που, πραγματικά, μοιάζουμε να προερχόμαστε από κόσμους ολότελα διαφορετικούς.

Σε εκείνο το σημείο, άρχισα να φοβάμαι πως αυτή η κουβέντα θα οδηγούσε σε αντιπαράθεση. Με το τελευταίο του σχόλιο είχε κατορθώσει να με εκνευρίσει αλλά πάσχιζα να διατηρήσω την ψυχραιμία μου και να μην παρασυρθώ από το εριστικό του ύφος. Θα μπορούσα, βέβαια, να συμπεριφερθώ και χωρίς αναστολές. Έχω κουραστεί, είναι η αλήθεια, από τα ευτελή προσχήματα της ευγένειας. Έχω κουραστεί να συνθηκολογώ διαρκώς με τις περιστάσεις. Παρόλο που θα μπορούσα να σηκωθώ και να φύγω όμως, παρέμεινα εκεί, γιατί κάτι στους τρόπους του με είχε καθηλώσει.

- Για άλλη μια φορά αποδεικνύεστε μελοδραματικός. Θα ήταν αδύνατο να προβάλλονται στην εποχή μας τα ίδια πρότυπα που κυριάρχησαν στη δική σας, θα ήταν μάλιστα βαθιά αναχρονιστικό. Χωρίς να αμφισβητώ τη σπουδαιότητα της πολιτιστικής παράδοση των προηγούμενων εποχών, θα πρέπει να επισημάνω ότι υπάρχει και σήμερα καλλιτεχνική δημιουργία και παραγωγή πολιτιστικών προτύπων. Είναι πιθανόν όμως, λόγω των αγκυλώσεων και της διανοητικής σας ακαμψίας, να απορρίπτετε συλλήβδην καθετί το νέο. Ίσως αυτή να είναι η μια πλευρά του χάσματος για τη οποία ευθύνεστε αποκλειστικά εσείς. Αυτό ερμηνεύει και το φαινόμενο που παρατηρείται κάθε φορά που ένας νέος επιχειρεί να σχολιάσει τα καλλιτεχνικά δρώμενα με έναν άνθρωπο της ηλικίας σας. Δυστυχώς, υποχρεούται πάντοτε να μεταφέρει τη συζήτηση στη περίοδο του νεοελληνικού διαφωτισμού ή της κλασικής αρχαιότητας για να βρει κοινό έδαφος επικοινωνίας.

- Σε αυτό το σημείο θα σου αναγνωρίσω κάποιο δίκιο. Η ηλικιακή απόκλιση δυσχεραίνει πράγματι τον διάλογο μεταξύ μας. Σε τέτοιο βαθμό, μάλιστα, που κατανοώ γιατί όσα σου λέω σου ηχούνε "κουφά".

- Κουφά και ξεκάρφωτα! Είπα και χαμογέλασα, παρατηρώντας ένα αμυδρό μειδίαμα στα χείλι του· κρυμμένο πίσω από το γκρίζο και πυκνό του μουστάκι.

- Η αδυναμία επικοινωνίας μεταξύ των Ελλήνων είναι συχνό φαινόμενο στην ιστορία του τόπου μας. Κάποτε, φέρ' ειπείν, είχε εμφανιστεί μια ογκώδης διαίρεση ανάμεσα στο λαϊκό και το λόγιο στοιχείο. Μια ρήξη ανάμεσα στους διανοούμενους και τις πλατιές μάζες. Οι νέοι σήμερα, όμως, μοιάζετε μετέωροι ολότελα. Ξεκάρφωτοι δηλαδή! Λες και έχετε αποσείσει καθολικά την ελληνική πολιτισμική παράδοση, λόγια και λαϊκή. Η μόνη σας σύνδεση με το ελληνικό πνεύμα, απομένει η σχολική επαφή με την κλασική αρχαιότητα, αλλά ακόμη κι αυτή ρηγματώνεται. Μέσα στο σημερινό καθεστώς της ανέχειας και την πνευματική ένδεια που επιφέρει, πολύ σύντομα ο Νεοέλληνας θα απολέσει και το προνόμιο να περηφανεύεται για το προγονικό του κλέος. Πως γίνεται, άλλωστε, να καυχιέσαι για τα κατορθώματα άλλων, όταν μάλιστα τα αγνοείς παντελώς; Ήταν σφάλμα της δικής μου γενιάς, βέβαια, πως αμφισβητήθηκε η πρωτοκαθεδρία των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων. Μπροστά στο κίνδυνο του αταβισμού, και για να μην χαρακτηριστούμε εθνικόφρονες, φτάσαμε σε σημείο να εξοβελίσουμε πλήρως τους αρχαίους Έλληνες στοχαστές, αλλά δεν θα μπορούσαμε να διαγράψουμε αναδρομικά και τη επιρροή που είχαν ήδη ασκήσει επάνω μας. Κλίναμε βλέπεις προς την Ευρώπη και βιαζόμασταν να αφομοιώσουμε την δυτική κουλτούρα. Εμείς ευθυνόμαστε που διαμορφώνεστε παντελώς ανεπηρέαστοι από τα αρχαιοελληνικά ιδεώδη. Που αποκοπήκατε από το παρελθόν και τα έθιμα μας και τώρα υπονομεύεται η ιστορική συνέχεια του λαού μας.

- Ακούγονται πολύ σοβαρά τα όσα μου λέτε και μάλλον θα μου είχαν προκαλέσει ανησυχία, αν δεν συνέχιζα να πιστεύω πως υπερβάλλετε.

- Μπορεί να έχεις δίκιο και πάλι. Τόση ώρα που σου μιλώ όμως, κοιτάζεις το κινητό σου και διερωτώμαι τι βρίσκεις εκεί που σου κεντρίζει τόσο το ενδιαφέρον και θέλγει το νου σου;

- Μην ανησυχείτε σας παρακολουθώ με απόλυτη προσοχή. Η πρώτη μου παρατήρηση σε όσα είπατε, είναι πως θεωρώ άστοχο το να αναφερόμαστε στη νεολαία σαν να είναι ένα ομοιογενές σύνολο με παρόμοιες καταβολές και ίδιους όρους καθημερινότητας. Υπάρχουν νέοι με υψηλό μορφωτικό επίπεδο και άλλοι που ανατραφήκαν από φτωχές οικογένειες και δεν είχαν τη δυνατότητα να καλλιεργήσουν το πνεύμα τους. Δεν πρόκειται όμως να απολογηθώ για ολόκληρη τη γενιά μου, πόσο μάλιστα να αποδεχτώ πως αποτελώ αντιπροσωπευτικό δείγμα αυτής. Άλλωστε, η δική μου αποξένωση από τη πνευματική παράδοση των προηγούμενων εποχών δεν είναι μεγαλύτερη από τη δική σας άγνοια πάνω στις νέες τεχνολογίες ή τις σύγχρονες μορφές τέχνης. Θα μπορούσα να σας απευθύνω ερωτήσεις σχετικά με το διαδίκτυο ή το μοντέρνο κινηματογράφο που όχι μόνο θα αδυνατούσατε να απαντήσετε αλλά θα δυσκολευόσασταν να κατανοήσετε. Προϊόντα της εποχής μας είμαστε όλοι, και δεν το λέω αυτό επειδή αποποιούμαι την όποια προσωπική μου ευθύνη.

- Δεν καταδικάζω συλλήβδην την νεολαία, ούτε εξιδανικεύω τη δική μου γενιά. Θύματα είστε πάνω από όλα, μα όχι και άμοιροι ευθηνών. Είναι, όμως, ασύλληπτο το σημερινό έλλειμμα πολιτικής παιδείας. Παλαιότερα ο νέος χαρακτηρίζονταν από εγγενή ροπή προς την επαναστατικότητα και τις ριζοσπαστικές ιδέες, αλλά εσείς ανδρωθήκατε σε συνθήκες πολιτισμικής κατάπτωσης, αξιακής καθίζησης και πλήρους έκλυσης των ηθών. Χωρίς στέρεες βάσεις, ανερμάτιστοι και αμετροεπείς, θα καταστείτε βορά των όρνεων. Φοβούμαι πως έρχονται δύσκολες εποχές, και σας λείπει η ιστορική γνώση για να μπορέσετε να επιδείξετε διορατικότητα και ευθυκρισία.

- Γίνεστε μελοδραματικός πάλι και ακούγεστε σαν καταστροφολόγος.

- Μακάρι να είναι όπως τα λες, νεαρέ μου. Δεν θα σου κρύψω πάντως, πως με έχεις εντυπωσιάσει θετικά. Είσαι πιο σκεπτόμενος απ' όσο ανέμενα.

- Σας ευχαριστώ. Ύστερα από τις δυσοίωνες προβλέψεις που κάνατε, θα την θεωρήσω εξαιρετικά ενθαρρυντική την φιλοφρόνηση σας.

- Σου λείπουν οι στέρεες βάσεις βέβαια. Παρά την ευφυΐα σου, αγνοείς την ιστορία του τόπου σου και συνεπώς στέκεις μετέωρος. Ξεκάρφωτος, για να μιλήσω τη γλώσσα σου. Στην εποχή μου σπούδαζαν ελάχιστοι νέοι αλλά γίνονταν άνθρωποι καλλιεργημένοι. Ήταν φάροι γνώσεων και συνήθως αμέμπτου ηθικής. Σήμερα, ένας γιατρός μπορεί να μην έχει διαβάσει ούτε μια αρχαία τραγωδία και να μην γνωρίζει ούτε ένα ποίημα του Καβάφη. Ας μην αναφερθώ καλύτερα στο ήθος και την υπόληψη του. Σαν ένας περίτεχνος μηχανικός του ανθρωπίνου σώματος μοιάζει, παρόμοιας πνευματικής καλλιέργειας με έναν μηχανικό αυτοκινήτων.

- Δεν είναι άδικο να στοχοποιούμε τη νεολαία λες και αποτελεί κάτι ξεχωριστό από την υπόλοιπη λαϊκή μάζα; Οι νέοι δεν θα μπορούσαν παρά να παρουσιάσουν τις ίδιες παθογένειες και τα ελαττώματα που διακατέχουν συνολικά την ελληνική κοινωνία. Συνυπολογίστε, μάλιστα, τις οικονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε και επιβαρύνουν κυρίως τους νέους. Η ανεργία, οι πενιχροί μισθοί και η ανασφάλεια, σκιαγραφούν ένα τρομαχτικό παρόν. Τόσο ζοφερό, που εγώ δεν έχω την πολυτέλεια να ανησυχώ για το μέλλον, όπως εσείς. Η κρίση που βιώνουμε είναι αρκετά τραγική ακόμη και δίχως αυριανές προεκτάσεις. Χωρίς αυτό να σημαίνει πως κατηγορώ για όλα μας τα δεινά, αποκλειστικά την οικονομική μας κατάσταση.

- Η φαινομενολογία της κρίσης είναι σύνθετο θέμα. Μπορεί σαν φαινόμενο να είναι κάτι συγκεκριμένο και με αντικειμενικό χαρακτήρα, αλλά αποτυπώνεται διαφορετικά στα ξεχωριστά άτομα. Αλλιώς την προσλαμβάνουν οι μεγαλύτεροι κι αλλιώς η νέα γενιά που, ύστερα από την μεταπολίτευση, δεν βίωσε οικονομικές δυσκολίες. Έχεις δίκιο σε όσα είπες για τις παθογένειες της κοινωνίας όμως. Ο δρόμος που μας οδήγησε εδώ στρώθηκε πολύ πριν την γέννηση σου, και ίσως αυτός να είναι και ο λόγος που οι νέοι σήμερα βιώνουν σχεδόν καθαρτικά την απαξίωση που εκφράζουν προς την πολιτιστική κληρονομία τους. Λες και με το τρόπο αυτό λυτρώνονται από κάποιο ρυπαρό κι αμαρτωλό παρελθόν. Όπως και να έχει, ίσως να μην ενδείκνυται το περιβάλλον εδώ για τέτοιου είδους συζητήσεις. Θα σου συνιστούσα, μάλιστα, να ενισχύσεις τη συγκέντρωσή σου, γιατί χωμένος μέσα στο κινητό σου όπως είσαι, είναι πολύ πιθανόν να χάσεις το λεωφορείο σου.

- Εδώ με κατηγορείτε ότι έχω χάσει την επαφή με την ιστορική μου κληρονομία, το λεωφορείο μας μάρανε; Επίσης, εσείς είστε αυτός που ξεκίνησε αυτή τη συζήτηση και δεν γίνεται τώρα να ξεγλιστρήσετε έτσι εύκολα. Θα ήθελα, λοιπόν, να σας ρωτήσω το εξής. Εφόσον συμφωνούμε πως τα προβλήματα προϋπήρχαν των νέων και αποτελούν συστατικά τού πολιτισμού μας, μήπως ενυπάρχουν και θετικά στοιχεία στην απόσχιση της νέας γενιάς απ' την παράδοση; Μήπως τελικά είναι αναγκαίο να προβούμε σε έναν ολικό επαναπροσδιορισμό των άξιων μας; Μήπως είναι αναγκαίο να γυρίσουμε την πλάτη στο παρελθόν για να απαλλαγούμε από τα παλαιά αποστήματα, που μας οδήγησαν στον πολιτιστικό μιμητισμό και την κουλτούρα της παρακμής; Υποστηρίξατε πριν πως οι νέοι σήμερα στερούνται επαναστατικότητας, δεν θα μπορούσε, όμως, να χαρακτηριστεί ριζοσπαστική η άποψη που μόλις ανέπτυξα;

- Όχι! Κάτι τέτοιο θα ήταν όντως "κουφό", για να το πω και στη δική σου τη γλώσσα. Θα ήταν σαν να προσπαθείς να παρουσιάσεις την αδιαφορία σου ως ριζοσπαστικότητα. Η επαναστατικότητα προϋποθέτει πρώτα και κύρια γνώση και μνήμη, που θα καθοδηγήσουν την πηγαία νεανική τάση για αντίδραση. Αν σε ρωτούσα όμως, ποιοι είναι οι Μαρίνος Αντύπας, Tάσος Τούσης και η Ηλέκτρα Αποστόλου, θα με κοίταζες απορημένος και θα με κατηγορούσες πως σε εξαναγκάζω να μεταφερθείς, απρόθυμα, σε κάποια εποχή της μακρινής αρχαιότητας. Κατανοώ την επιθυμία σου να απαρνηθείς το παρελθόν, αλλά δεν τη συμμερίζομαι. Δεν το βρίσκω παράλογο, βέβαια, που μετατίθεται πάντα στους μεγαλυτέρους τις ευθύνες για τα προβλήματα σας. Που κοιτάτε μόνο μπροστά και κατηγορείτε διαρκώς τους γονείς σας για τον κόσμο που σας παραδώσανε. Δυστυχώς, όμως, όποια ομολογία ενοχής κι αν αποσπάσετε από εμάς, δεν θα σταθεί ποτέ αρκετή για να βελτιώσει την τωρινή σας κατάσταση.

- Ίσως αποτελέσει το έναυσμα για έναν διάλογο. Ίσως καταρρίψει το μύθο ότι δεν μπορούμε ως άνθρωποι να συνεννοηθούμε και να επικοινωνήσουμε.

- Νομίζω πως κρίνεται αναγκαίο πρωτίστως να ξεκινήσουμε έναν διάλογο με την ιστορία. Υπάρχουν ιστορικές περίοδοι στις οποίες πρέπει να σταθεί κανείς και να εμβαθύνει. Αν θέλεις πραγματικά να γυρίσεις την πλάτη στο παρελθόν, τότε πρέπει να ανατρέξεις στην ιστορία. Αν σε τρομάζει ο ιστορικός χρόνος, επέλεξε να πραγματοποιήσεις στοχευμένες στάσεις σε κομβικά σημεία της ιστορίας.

- Το βρίσκω πολύ ενδιαφέρον, να μιλάμε για ιστορικές στάσεις στη στάση. Φοβάμαι, όμως, πως έφτασε το λεωφορείο μου και πρέπει να φύγω.

- Θα σου πω κάτι τελευταίο και μ' αυτό θα σε αποχαιρετήσω. Η στάση, ως λέξη, έχει πολυσημία. Αποκτά και την σημασία της ανταρσίας, της εξέγερσης απέναντι στην εξουσία. Θυμήσου, παραδείγματος χάριν, τη στάση του Νίκα και τις αναλογίες που μπορεί να έχει με το σήμερα.

- Δυστυχώς, δεν έχω “κατέβει” στη στάση που λέτε. Για μια ακόμη φορά, με πιάνεται αδιάβαστο, και με την ομολογία αυτή, σας χαιρετώ.

- Καλό κατευόδιο! Βρήκα την συζήτησή μας ενδιαφέρουσα, αν και ολίγον... Ξεκάρφωτη! Είπε και γέλασε βοερά, καθώς η πόρτα του λεωφορείου έκλεινε πίσω μου.

Βιογραφικό

Ο Κων/νος Λίχνος γεννήθηκε στον Αστακό Αιτ/νίας. Είναι Πτυχιούχος Μηχανικός Πληροφορικής & Επικοινωνιών. Διατηρεί το μπλόκ Επίκουρος, αρθρογραφεί σε ηλεκτρονικά έντυπα (λογοτεχνικά και πολιτικά), είναι συνεργάτης των εκδόσεων Κεφαλος και μέλος της συντακτικής ομάδας του περιοδικού Texnesonline.gr.

Με την λογοτεχνία ασχολήθηκε από την εφηβεία του και διακρίθηκε σε πολυάριθμους πανελλαδικούς λογοτεχνικούς διαγωνισμούς, ενώ δοκίμια και διηγήματά του δημοσιεύτηκαν σε λογοτεχνικά περιοδικά καθώς και σε λογοτεχνικά ιστολόγια του διαδικτύου. Διηγήματά του έχουν εκδοθεί σε συλλογικά έργα από τον εκδοτικό οίκο Σύγχρονη εποχή και Άπαρσις.

Θεωρεί την λογοτεχνία και την τέχνη γενικότερα, ως πράξη πολιτική. Ως προσπάθεια αποκάλυψης της κοινωνικής πραγματικότητας και παρέμβασης στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Ένα μέσο για τον εξανθρωπισμό της ζωής των ανθρώπων.

Το Διήγημα του “Οι πορτοκαλιές” εκδόθηκε το 2018 από τον Εκδοτικό οίκο Σύγχρονη εποχή και το διήγημά του «Επιδημική κρίση» εκδόθηκε από τον εκδοτικό οίκο Άπαρσις το 2019 στο συλλογικό έργο “Διηγήματα του εγκλεισμού”.

Κέρδισε το 1ο βραβείο για το δοκίμιο του “Περί λογοτεχνικής κριτικής και δοκιμιογραφίας” στον 20ο πανελλαδικό λογοτεχνικό διαγωνισμό της Ε.Τ.Ε.Π.Κ, ενώ για το ίδιο έργο του απέσπασε το δεύτερο βραβείο στον πανελλαδικό διαγωνισμό του λογοτεχνικού περιοδικού Κέφαλος. Το 2ο βραβείο κέρδισε και στον 20ο Πανελλαδικό διαγωνισμό της Ε.Τ.Ε.Π.Κ για το παραμύθι του “Ο μικρός Κάστορας”.

Το 2018 απέσπασε για το διήγημα του “Οι πορτοκαλιές” Γ’ βραβείο διηγήματος στον 8ο Πανελλήνιο Λογοτεχνικό Διαγωνισμό που διεξήγαγε η Πνευματική Συντροφιά Λεμεσού 2018 καθώς και το Γ’ βραβείο διηγήματος στο Διαγωνισμό Λογοτεχνικού Έργου που προκήρυξε η ΚΕ του ΚΚΕ το 2018, με αφορμή τα 100 χρόνια του ΚΚΕ.

Το 2019 πέτυχε συνολικά 10 πανελλαδικές διακρίσεις στις κατηγορίες του Δοκιμίου και του Διηγήματος. Το Δοκίμιο του “Ο ρεαλισμός του εξωπραγματικού” κέρδισε το Α’ βραβείο Δοκιμίου στον Παγκόσμιο λογοτεχνικό διαγωνισμό του ΕΠΟΚ , Α’ βραβείο Δοκιμίου στον 19ο λογοτεχνικό διαγωνισμό της Εταιρείας Τεχνών Επιστήμης και Πολιτισμού Κερατσινίου (Ε.Τ.Ε.Π.Κ.) καθώς και έπαινο στον ΛΕ´ Λογοτεχνικό Διαγωνισμό από το Φιλολογικό Σύλλογο Παρνασσός και έπαινο στον 38ο Πανελλήνιο λογοτεχνικό διαγωνισμό της Πανελλήνιας Ένωσης Λογοτεχνών.

Το διήγημα του “Νόστος” απέσπασε Έπαινο στην κατηγορία του Διηγήματος στον Παγκόσμιο λογοτεχνικό διαγωνισμό του ΕΠΟΚ καθώς και στον 9ο πανελλαδικό διαγωνισμό που προκηρύχτηκε απο την Πνευματική Συντροφιά Λεμεσού. Το 1ο βραβείο κέρδισε και στην μεγάλη κατηγορία του μυθιστορήματος ενήλικων στον 2ο πανελλαδικό διαγωνισμό Πεζογραφίας Κέφαλος για το μυθιστόρημα του WWW.Dialogos.gr.

Για το σύνολο των διακρίσεων, το έργο και την ενεργή του παρουσία στα γράμματα, στη διανόηση και στη σύγχρονη πνευματική δραστηριότητα, το Λογοτεχνικό Περιοδικό της Κεφαλλονιάς του απένειμε το ειδικό «Βραβείο Πεζογραφίας ”Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης”.

https://epikuross.wordpress.com/

Η φωτογραφία είναι από     https://dimosiografos.com/