Θεοδώρα Κουφοπούλου Ηλιοπούλου " Γυναίκες του Ζαλόγγου"

 

Ο χορός του Ζαλόγγου, ή Οι Σουλιώτισσες, του Claude Pinet , ελαιογραφία σε καμβά

Απ τα βάθη της ιστορίας θέλω να σας υψώσω Ελληνίδες μου.
Υπέροχες μορφές-επιφανείς και αφανείς,που αγωνιστήκατε σκληρά,
κατά της Τουρκικής σκλαβιάς.
Ποια  ηρωϊδα, να ονοματίσω, χωρίς καμιά σας ,ν αδικήσω.
Δε χωράτε όλες σε τούτο το χαρτί. Μεγαλείο, σας κρατάμε στην ψυχή.
Σουλιώτισσες, Γυναίκες του Ζαλόγγου,
πώς να το αντέξετε το ραγιαδιλίκι, την ατίμωση, την ορφάνια,
την τυραννία;
Με συνείδηση Εθνική-Χριστιανική, ψυχωμένες με υψηλά
Ιδανικά, ατρόμητες ,με αρετή και τόλμη, Ισάξιες του άνδρα,
με ντουφέκι σισανέ ,με καριοφίλια ,και σπαθί μαλαματένιο
στη μεσούλα σας, θυσιαστήκατε για την πολυπόθητη,
χιλιάκριβη λευτεριά. Φουσέκια ανάψατε και γίνατε φωτιά.
Στην πιο ψηλότερη κορυφή ,του Ζαλόγγου, –στο στεφάνι-
Ανεβήκατε ,εξήντα γυναίκες,με τα βρέφη σας στην αγκαλιά.
Απότομος γκρεμός.κάτω το ρέμα άφριζε,ανάμεσα σε βράχους
Κοφτερούς. Άβυσσος του Αχέροντα.
Αγέρωχες,το βλέμμα στραμμένο αλλού, εκσφενδονίσατε
Το πολυφίλητο σπλάχνο σας. τα βρέφη σας,
Κι΄ακολουθήσατε εσείς πιασμένες στον περιλάλητο
<Χορό του Ζαλόγγου>(που συγκλονίζει την οικουμένη),
και γκρεμιστήκατε ,σκλάβες ,μην γεννείτε.
Αντιλαλεί ακόμη το συγκλονιστικό τραγούδι σας.
<Έχε γειά καημένε κόσμε, έχε γειά γλυκειά ζωή.
Κι εσύ δύστυχη πατρίδα ,έχε γειά παντοτινή>,
Δώσατε αιώνιο μάθημα,<πως οι Ελληνίδες,ξεπερνάνε
το ζην ,και μάχονται για το Ευ ζην. Το αιωνίως ζην>.
Θεία η Δάφνη σας. Γονυπετώ μπροστά στο μεγαλείο σας .
Φέτος, γιορτάζουμε 200 χρόνια λευτεριάς, από το 1821.
Ύμνος σας πρέπει.Ζήτω.
Ζήτω, η θεά Ελευθερία. Ζήτω η Θεογέννητη Ελλάδα μας.

Θεοδώρα Κουφοπούλου Ηλιοπούλου - Γυναίκες του Ζαλόγγου

(Γ΄βραβείο από ΕΠΟΚ-ΞΑΣΤΕΡΟΝ).

Carpe " Κατεύθυνση..."

Ακούμπησα το μόχθο μου

σε μια βροχή απότομη.

Ξεπλύθηκαν τα κατεστημένα

και οι αποτυχημένες συνευρέσεις.

Καταλυτική η κυριαρχία

ενός κόσμου γκρι.

Μ'αρέσουν οι άνθρωποι

που θέλουν να τα ζήσουν όλα

μέσα σε μια στιγμή

που δεν λένε κοινότυπα λόγια.

Η εποχή των ταξιδίων είχε φτάσει.

Μεσάνυχτα οι βόλτες άρχισαν

στις φτωχικές συνοικίες της πόλης.

Ο αέρας ουρλιάζει

σκίζει τα σκοτεινά δωμάτια.

Η ψιχάλα πύκνωσε,

καρτ-ποστάλ πεταμένες στο δρόμο,

συνεχίζω το ταξίδι

με κατεύθυνση τους πόθους μου.

Carpe.
...

H φωτογραφία είναι από  https://gr.pinterest.com/

ΗΛΙΑΣ ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΣ Θανατική Ποινή: Εκδίκηση ή το δίκαιο στα άκρα του;

 

«Για να σταματήσει ο κύκλος της βίας και του εγκλήματος πρέπει ο θάνατος να τεθεί εκτός νόμου»

(Καμύ) 

Η έξαρση της εγκληματικότητας και η διάπραξη στυγερών εγκλημάτων – πρωτόγνωρων για τη συχνότητά τους στη χώρα μας – προκαλεί φόβο στους απλούς πολίτες, προβληματισμό στις διωκτικές αρχές και ανησυχία στους καθ’ ύλην αρμόδιους επιστήμονες (κοινωνιολόγοι, ψυχολόγοι…). Οι τηλεοπτικές δίκες ανθοφορούν και η κοινή γνώμη παρακολουθεί αποσβολωμένη τόσο τις λεπτομέρειες της διάπραξης των εγκλημάτων (η τηλεθέαση αυτοσκοπός) όσο και τις θέσεις που διατυπώνονται για την αντιμετώπιση του φαινομένου.

Οι αιτίες – Οι προτάσεις

Πολλοί είναι εκείνοι που προτείνουν για την αντιμετώπιση του φαινομένου ενίσχυση των μέτρων αστυνόμευσης, αυστηροποίηση των ποινών και ίσως – ίσως την «αποτελεσματικότερη» λειτουργία των μηχανισμών καταστολής. Θεωρούν, δηλαδή, πως η έξαρση του εγκλήματος οφείλεται στην ελλιπή αστυνόμευση και στις «μικρές» ποινές ή ακόμη και στην έλλειψη συντονισμού ανάμεσα στις διωκτικές αρχές (αστυνομία) και στη δικαιοσύνη (αποφάσεις δικαστηρίων, αποφυλακίσεις…).

Κάποιοι άλλοι θεωρούν πως η λεγόμενη «έξαρση της εγκληματικότητας» είναι εισαγόμενη ή προϊόν ενός συγκεκριμένου προτύπου κοινωνίας που στο όνομα του εύκολου κέρδους γεννά το μαζικό έγκλημα. Πιστεύουν, δηλαδή, πως ο συγκεκριμένος τρόπος ζωής, η απουσία νοήματος ζωής, η αποξήρανση κάθε ηθικού κώδικα και η αδυναμία εσωτερικού ελέγχου λειτουργούν ως πολλαπλασιαστές του εγκλήματος. Η πλευρά αυτή ερμηνεύει το έγκλημα ως απάντηση στης διάψευση ενός «ονείρου» που ταύτισε την «ευτυχία» με την επιτυχία στη μέγιστη παραγωγή και κατανάλωση.

Μέσα σε αυτό το κλίμα της «ερμηνευτικής σύγχυσης» για τα αίτια και τις προτάσεις ακούγονται και κάποιες φωνές – δειλές στην αρχή... – για την αυστηροποίηση των ποινών που μπορεί να περιλαμβάνει το «όταν λέμε ισόβια, εννοούμε ισόβια» ή ακόμη και την επαναφορά της θανατικής ποινής για κάποια ειδεχθή – τα γνωστά «ιδιαζόντως ειδεχθή»- εγκλήματα.

 

Η θανατική ποινή

Μπορεί το θέμα της θανατικής ποινής να έκλεισε στην Ελλάδα το 1972, ωστόσο τα τελευταία συμβάντα δίνουν επιχειρήματα στους θιασώτες της. Κι αυτό γιατί πιστεύουν πως η εξάλειψη τέτοιων εγκληματικών συμπεριφορών δεν επιτυγχάνεται ούτε με «ιεραποστολικά κηρύγματα» ούτε με τις αναλύσεις και παρεμβάσεις των ψυχολόγων και ψυχιάτρων.

Αν και ο δικαιϊκός μας πολιτισμός έχει απορρίψει το θεσμικό και ηθικό υπόβαθρο της θανατικής ποινής, ωστόσο και στο βαθμό που το θέμα συντηρείται ή θα αναδειχθεί ως μείζον στο μέλλον σκόπιμο κρίνεται η προβολή των επιχειρημάτων τόσο των «ζηλωτών» της θανατικής ποινής, όσο και των κατηγόρων της.

Οι υπέρμαχοι της θανατικής ποινής

Οι υποστηρικτές της θανατικής ποινής εστιάζουν την επιχειρηματολογία τους σε δύο επίπεδα:

Α. Στο πρώτο επίπεδο κυριαρχεί η λογική πως η απειλή και η εκτέλεση της θανατικής ποινής για κάποια ειδεχθή εγκλήματα λειτουργεί ανασταλτικά στην τέλεσή τους (ο προληπτικός χαρακτήρας). Β. Στο δεύτερο επίπεδο επικρατεί η άποψη πως τα υποκείμενα – θύτες των στυγερών εγκλημάτων έχουν απωλέσει κάθε ίχνος ηθικής και εσωτερικού ελέγχου, οπότε η μοναδική ποινή που τους αρμόζει δικαιϊκά είναι η ποινή του θανάτου.

Μία εξειδικευμένη και αναλυτική παρουσίαση των παραπάνω γενικών υποθέσεων θα αποκάλυπτε την ευστάθειά τους ή τη σχετικότητά τους.

 

Ο προληπτικός χαρακτήρας

Πρωτίστως οι υπέρμαχοι της θανατικής ποινής θεμελιώνουν τα επιχειρήματά του πάνω στο στοιχείο της γενικής πρόληψης. Ειδικότερα πιστεύεται ευρέως πως η ύπαρξη και η επιβολή της θανατικής ποινής δρα ανασταλτικά στη διάπραξη ειδεχθών εγκλημάτων. Ο φόβος, δηλαδή, της «μέγιστης» τιμωρίας περιορίζει σε μεγάλο βαθμό συμπεριφορές ανθρώπων που στρέφονται κατά της ανθρώπινης ζωής. Ο προληπτικός χαρακτήρας,επίσης, της θανατικής ποινής – όπως εξάλλου και κάθε ποινής – συνιστά πυρηνικό στοιχείο του ποινικού δικαίου και τους κοινωνικού μας συστήματος

Δεν υπάρχει, δηλαδή, και δεν υπήρξε ποτέ ιστορικά δίκαιο ή κοινωνίες που να θεμελίωσαν την ύπαρξή τους, την επιβίωσή τους και τον πολιτισμό τους πάνω στην απουσία αυστηρών ποινών για απάνθρωπα εγκλήματα. Οι υποστηρικτές της θανατικής ποινής υποστηρίζουν πως στην εποχή μας, όπου κυριαρχούν το πάθος, το παράλογο και ο αμοραλισμός επιβάλλεται η θέσπιση αυστηρών ποινών ως προληπτικός μηχανισμός.

Κι αυτό, γιατί η ηθική και η παιδεία δεν αρκούν για να αποτρέψουν τη εγκληματική συμπεριφορά κάποιων. Επιπρόσθετα η απαξίωση στις μέρες μας των ηθικών αξιών, άρα και της ανθρώπινης ζωής, καθιστά αναγκαία τη θεσμοθέτηση της θανατικής ποινής. Όλα τα παραπάνω λοιπόν αναδεικνύουν την αναγκαιότητα της θανατικής ποινής και δικαιώνουν τους υποστηρικτές της.

 

Το «κοινό περί δικαίου αίσθημα»

Στη φαρέτρα των επιχειρημάτων υπέρ της θανατικής ποινής υπάρχει και η θέση πως αυτή ικανοποιεί το «κοινό περί δικαίου αίσθημα» και αποτρέπει φαινόμενα αυτοδικίας. Είναι κοινά παραδεκτό πως σε μια κοινωνία που απουσιάζει ένα σύστημα αυστηρών ποινών για αδικήματα που προκαλούν την κοινή γνώμη αναπτύσσεται μια δυσπιστία για τη δίκαιη απονομή της δικαιοσύνης. Οι πολίτες βρίσκονται σε μια ανασφάλεια και πολλές φορές καταφεύγουν σε συμπεριφορές που ξεπερνούν τη θεμιτή αυτοάμυνα και αγγίζουν τα όρια της αυτοδικίας. Η αυτοδικία συνήθως εδράζεται πάνω στην απουσία της «αρχής της ανταπόδοσης» από το δικαιϊκό σύστημα μιας χώρας.

 

Όταν δηλαδή για «μείζονα» αδικήματα δεν επιβάλλονται αυστηρές ποινές τότε προσβάλλεται το «κοινό περί δικαίου αίσθημα» και γεννά αισθήματα οργής προς τους θύτες. Πολλοί είναι αυτοί λοιπόν που υποστηρίζουν πως η θανατική ποινή δεν λειτουργεί μόνο αποτρεπτικά στην τέλεση αξιόποινων πράξεων αλλά ενισχύει ανάμεσα στους πολίτες το αίσθημα ασφάλειαςκαι την αίσθηση για τη λειτουργία ενός συστήματος δίκαιης απονομής της δικαιοσύνης.

Επιπρόσθετα τονίζουν πως η θανατική ποινή, παρά τον ακρότατο χαρακτήρα της, λειτουργεί υπέρ της κοινωνικής συνοχής αφού καλλιεργεί ένα αίσθημα εμπιστοσύνης προς την πολιτεία. Αυτό το αίσθημα μετριάζει τις αντικοινωνικές εκδηλώσεις των πολιτών και τους καθιστά περισσότερο νομιμόφρονες. Έτσι, λοιπόν, οι νόμοι λειτουργούν αποτελεσματικά, ο θεσμός της δικαιοσύνης γίνεται σεβαστός και ελαχιστοποιούνται τα φαινόμενα αυτοδικίας που χαρακτηρίζουν πρωτόγονες κοινωνίες.

 

Η Ένσταση

Τα προαναφερθέντα επιχειρήματα υπέρ της θανατικής ποινής μπορεί να θεμελιώνονται πάνω στη λογική της προστασίας του κοινωνικού σώματος από εγκληματικές συμπεριφορές ή να διακονούν μια παραδοσιακή αντίληψη – ερμηνεία – εφαρμογή του δικαίου. Ωστόσο η ηθική του πολιτισμού μας, ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η αναγωγή της ανθρώπινης ζωής σε ύψιστη αξία και η βαθύτερη ουσία του περιεχομένου του δικαίου και των ποινών (σωφρονισμός) αντιμάχονται κάθε ιδέα – επιχείρημα για επιβολή της θανατικής ποινής.

 

Η θανατική ποινή κινείται εκτός δικαίου και ηθικής

Αρχικά θεωρείται πως η θανατική ποινή κινείται έξω από κάθε δίκαιο και παραβιάζει το σκληρό αλλά και τόσο «ευαίσθητο» χώρο της ηθικής. Μία πράξη, δηλαδή, που συντελεί στην αφαίρεση μιας ζωής συνιστά μία υπερβολή, μία ηθική και δικαιϊκή ακρότητα. Το στοιχείο αυτό την απόλυτη εκδοχή του παραβιάζει τόσο την αριστοτελική μεσότητα όσο και την ανθρώπινη ανεκτικότητα, τόσο ως ανθρώπινης αρετής όσο και ως κοινωνικής αξίας και συμπεριφοράς. Εξάλλου κάθε πράξη που κινείται στα όρια του δικαίου – αδίκου τείνει να θέτει εν αμφιβόλω και το περιεχόμενο της ηθικής και της ανθρωπιάς μας. Γιατί η ηθική – όχι με την θρησκευτική της έννοια – προστάζει το σεβασμό στις επιταγές του αγαθού, του δέοντος και των ακατάλυτων ανθρώπινων αξιών. Γιατί η ηθική συνιστά εγγενές στοιχείο του δικαιϊκού μας πολιτισμού και απορρίπτει κάθε πράξη που ακυρώνει το μέγιστο δώρο της φύσης, τη ζωή.

 

Η θανατική ποινή είναι εκδίκηση

Σημαντικό επίσης θεωρούμε να τονίσουμε η θανατική ποινή συνιστά όχι κατ’ ανάγκην μία νόμιμη άμυνα της κοινωνίας και της πολιτείας απέναντι στους εχθρούς της αλλά μία εκδίκηση. Η θανατική ποινή, δηλαδή, βαδίζει παράλληλα με το αρχαιοελληνικό «αντιπεπονθός». Ειδικότερα η εκδίκηση ως ανθρώπινη συμπεριφορά που πηγάζει από εσωτερικά κίνητρα – συναισθήματα ως ένα βαθμό είναι δικαιολογημένη, αλλά δεν μπορεί με τίποτα να καταστεί νόμος του κράτους. «Το κράτος δεν εκδικείται». Άρα η εκδίκηση – ως έκφραση της αρχής της ανταπόδοσης προσβάλλει το ηθικό και δικαιϊκό υπόβαθρο της πολιτείας. Εξάλλου η θανατική ποινή αποκλείει το σωφρονισμό και χάνει το διαπαιδαγωγικό χαρακτήρα. Επιπρόσθετα ενισχύει την αυταρχικότητα της εξουσίας και παραπέμπει σε έναν απάνθρωπο πρωτογονισμό, όπου η επιείκεια και η ανθρωπιά απουσίαζαν.

 

Η θανατική ποινή προσβάλλει τη δημοκρατία

Τέλος, η δημοκρατία – ως πολίτευμα και φιλοσοφική θεώρηση της ζωής – αντιτάσσεται στην επιβολή της θανατικής ποινής. Η δημοκρατία επαίρεται για το σεβασμό που επιδεικνύει στα ανθρώπινα δικαιώματα. Θα ήταν παράλογο και αντιδημοκρατικό να συμφωνεί με τη θανατική ποινή, που αναιρεί ευθέως το στοιχειώδες ανθρώπινο δικαίωμα, τη ζωή. Η δημοκρατία επίσης διαπαιδαγωγεί και λειτουργεί ως ηθικοποιητικός παράγοντας απέναντι στους πολίτες με παραβατική συμπεριφορά. Θα ήταν δηλαδή αντιφατικό και αναιρετικό του ηθικοποιητικού της ρόλου, αν η δημοκρατία με τη θανατική ποινή θεσμοθετούσε το θάνατο για τους «πιστούς» της. Εξάλλου κανείς δεν μπορεί να διαπαιδαγωγεί κανέναν χρησιμοποιώντας τις μεθόδους των αρνητών της ζωής. Η δημοκρατία δεν τιμωρεί αλλά συγχωρεί και φρονηματίζει. Η ζωή συνιστά το κατ’ εξοχήν «έννομο» αγαθό κι αυτό προστατεύει ο πολιτικός πολιτισμός της δημοκρατίας.

 

Επιμύθιο

Ο Άρθουρ Κέσλερ (Ούγγρος συγγραφέας), που κατά τον Ισπανικό εμφύλιο καταδικάστηκε σε θάνατο, στο βιβλίο του «Ισπανική Διαθήκη», γράφει:

«Το ικρίωμα δεν είναι μονάχα μία μηχανή θανάτου. Είναι και το πιο παλιό και αισχρό σύμβολο της τάσης του ανθρώπου να θέλει την ίδια την ηθική καταστροφή του».

 

Η ανθρώπινη βαρβαρότητα μηχανεύτηκε πολλούς τρόπους για να αποκαλύψει το ειδεχθές της πρόσωπο. Κι αν οι πρωτόγονοι τρόποι θανάτωσης ανθρώπου από άνθρωπο είχαν κάποια «δικαιολογία» (ένστικτο επιβίωσης, απουσίας ηθικής…) οι σύγχρονοι δεν έχουν καμία δικαίωση. Κάθε σχεδιασμένη – προγραμματισμένη διαδικασία αφαίρεσης ζωής ανθρώπου από άνθρωπο επιβεβαιώνει όχι μόνο το κύρος της αλήθειας homohomimilupusαλλά και την επιστημονική διαπίστωση πως μόνο ο άνθρωπος και οι αρουραίοι προβαίνουν στη θανάτωση όντων του ίδιου είδους.

Εκείνο όμως που διαφοροποιεί τον άνθρωπο από τα ζώα δεν είναι μόνο η γλώσσα, η σκέψη και η αυτόβουλη βούληση αλλά και η αποδοχή μιας ηθικής. Αυτήν την ηθική όμως του ανθρώπινου πολιτισμού ακυρώνει ο θεσμός της θανατικής ποινής. Η θανατική ποινή ως μέτρο υπερβαίνει κάθε λογική και αποδομεί τα βάθρα της ανθρώπινης ηθικής. Οι έννοιες – πυλώνες της ηθικής καλό, δίκαιο, σεβασμός καθίστανται κενές περιεχομένου όταν ο άνθρωπος ή το κράτος θεσμοθετεί το θάνατο για το συνάνθρωπό του. Η θανατική ποινή επίσης καταδεικνύει τη θηριωδία του θύτη – κράτους, όταν ξεχνά πως η τραγικότητα του ανθρώπου πηγάζει από τη συνείδηση του θανάτου.

Καθίσταται όμως πιο δύσμορφο το πρόσωπο του πολιτισμού μας όταν η θανατική ποινή εκφράζει την κρατική βούληση ως μια μορφή συλλογικής εκδίκησης απέναντι στο θύμα, που εκείνη τη φοβερή στιγμή αδυνατεί στοιχειωδώς να υπερασπίσει τη ζωή του. Έτσι λοιπόν επιβεβαιώνεται πως το ικρίωμα ως μηχανή θανάτου (θανατική ποινή) αντανακλά την ηθική βαρβαρότητα και κατάπτωση του ανθρώπου.

Διαχρονικά αποδείχτηκε πως κανένα «ικρίωμα θανάτωσης» δεν περιόρισε το έγκλημα. Γιατί πάντοτε οι εγκληματίες κάτω από το βάρος μιας έντονης συναισθηματικής φόρτισης ή μιας «προσχεδιασμένης» ενέργειας πιστεύουν ότι διαπράττουν το «τέλειο» έγκλημα. Η κατολίσθηση των παραδοσιακών αξιών, όπου η ζωή εθεωρείτο ιερό αγαθό και αυταξία, θα πρέπει να σταματήσει. Στόχος μας η δημιουργία μιας κοινωνίας που να γεννά ισορροπημένους ανθρώπους με ενδιαφέρον για τη ζωή και σεβασμό στον συνάνθρωπό τους.

Εξάλλου, όπως εύστοχα έχει διατυπωθεί από πολλούς «δεν μπορεί μία κοινωνία να σκοτώνει ανθρώπους για να τους δείξει ότι είναι κακό να σκοτώνουν».

 https://iliasgiannakopoulos.blogspot.com/

 

ΠΕΤΡΟΣ ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΒΕΛΟΥΔΑΣ "ΑΣΦΥΞΙΑ ΤΗΣ ΕΜΠΝΕΥΣΗΣ"

Ξημέρωμα και εκείνος ψάχνει
στους χάρτες της διαίσθησης
εικόνες του ταξιδευμένου νου
προσπαθώντας να επανασυνδέσει
τα καλώδια της υπομονής.
Τοποθετεί διακριτικά την πρίζα
της ανεξερεύνητης αναβλητικότητάς του…
Ξημέρωμα και προσδοκά
ξαπλωμένος σε ένα γέρικο
ξύλινο κρεββάτι , να έρθουν
τα όνειρα να γιατρέψουν
με την υποσυνείδητη
φαρμακευτική τους ευεργεσία
τα πονεμένα από τα νέφη
του πλαγιασμένου φεγγαριού
τα λαμπερά μαξιλάρια του....
Δεν φίλησε τον ήλιο το πρωί
και τώρα πώς θα ομολογήσει
ενώπιον δικαστηρίου αστρικού
πώς νιώθει ένοχος που σκότωσε
το φεγγάρι;....
Τα βήματά του
κύματα αφρισμένα
στης χωρίς έμπνευσης
παλίρροιας στης στεριάς
του την στιχομυθία.
Δεν αναπνέουν οι εμπνεύσεις του
όσο ζηλεύει τα νάζια των...λέξεων!.-


ΠΕΤΡΟΣ ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΒΕΛΟΥΔΑΣ-μέλος της διεθνούς
εταιρείας Ελλήνων λογοτεχνών, παιδαγωγός προσχολικής
αγωγής, βραβευμένος ποιητής.-

ΑΡΓΥΡΩ ΨΩΡΑ - ΘΕΟΔΩΡΑΤΟΥ "Στα ίδια βήματα 80+1 χαϊκού "

 

Συγγραφέας: Αργυρώ Ψώρα - Θεοδωράτου
Τίτλος : Στα ίδια βήματα 80+1 χαϊκού
Εκδόσεις : αλφα πι
Έτος έκδοσης: 2021
Αριθμός σελίδων: 103
ISBN: 978-960-632-091-0

ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Η ποιητική συλλογή «Στα ίδια βήματα» 80+1 χαϊκού περιλαμβάνει ογδόντα ένα χαϊκού μοιρασμένα σε δεκατέσσερις ενότητες, των οποίων οι τίτλοι είναι ονομασίες από περιοχές της Χίου με ιδιαίτερο φυσικό κάλλος ή και ιστορικό – αρχαιολογικό ενδιαφέρον. Οι χώροι αυτοί είναι που έδωσαν την έμπνευση για τη δημιουργία των χαϊκού της συλλογής.

 Χαϊκού της συλλογής

ΠΕΤΡΟΚΑΡΑΒΟ

Ήλιος έφηβος

πυρπολεί το πέλαγος.

Πρόσω ηρέμα!

*

Λάμνει στα ρηχά

καράβι από πέτρα

αταξίδευτο.

*

Λάφυρο βυθού

η μέρα ξεπροβάλλει

μ’ αφρούς και φύκια.

*

Κι ένα καΐκι

στεριανό πια, λαχταρά

γλαυκά δελφίνια.

*

Θαλασσόδρομοι

ξενιτιές του ονείρου

και ναυάγια.

*

Χτυπάς στα βράχια.

Πάλι θα το ξέχασες

πως είσαι κύμα.

ΣΗΜ. Το Πετροκάραβο είναι επιμήκης, μεγάλος βράχος σε σχήμα καραβιού μέσα στη θάλασσα και σε μικρή απόσταση από την ακτή στο Βροντάδο της Χίου.

ΤΕΣΣΕΡΑ ΣΗΜΑΔΙΑ

Μη μασάς λέξεις.

Μου τρως σώμα και ψυχή.

Δριμύ το θέρος.

*

Δραπέτης το φως.

Στα μάτια σου μαίνεται

το φθινόπωρο.

*

Μέσα στις τσέπες

του τριμμένου παλτού μου

βρίθει χειμώνας.

*

Ξεχνάς φαίνεται

πως μάταια μου ‘ταξες

γλυκύ το έαρ.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Η Αργυρώ Ψώρα Θεοδωράτου κατάγεται από τη Χίο, όπου ζει έως σήμερα. Σπούδασε στην Παιδαγωγική Ακαδημία Μυτιλήνης και εργάστηκε ως δασκάλα στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Έχει εκδώσει την ποιητική συλλογή ‘Εκπομπές’ (1988) και τη συλλογή χαϊκού ‘Στα ‘ιδια βήματα’ (80+1 χαϊκού, 2021). Ποιήματά της έχουν φιλοξενηθεί κατά καιρούς σε έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα, έχουν συμπεριληφθεί σε συλλογικά έργα και έχουν βραβευτεί σε πανελλήνιους διαγωνισμούς. Αποτελεί τακτικό συνεργάτη του περιοδικού ποίησης «Σείστρο», που εκδίδεται στη Χίο. Επίσης στίχοι της έχουν μελοποιηθεί και έχουν κυκλοφορήσει σε δίσκο.

ΚΡΙΤΙΚΗ 

Χριστίνα Λιναρδάκη :"Στα ίδια βήματα" της Αργυρώς Ψώρα-Θεοδωράτου

Από https://stigmalogou.blogspot.com/

Το είδος του χαϊκού είναι ιδιαίτερα αγαπητό παγκοσμίως και αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα τρίστιχα ποιήματα που το αποτελούν συνδυάζουν πολλές αρετές: είναι λιτά και απέριττα, εύστοχα και βαθιά. Δεν είναι απορίας άξιον που έχουν βρει τόσο μεγάλη απήχηση στη Δύση και που εμβληματικοί ποιητές, μεταξύ αυτών και Έλληνες, έχουν ασχοληθεί μαζί τους. Χαϊκού γράφονται πολλά και στις μέρες μας με διάφορους βαθμούς επιτυχίας, όμως η Αργυρώ Ψώρα-Θεοδωράτου έχει γράψει ιδιαίτερα επιτυχημένα χαϊκού στη συλλογή της που αποτελείται από ένα χαϊκού σαν προμετωπίδα και 80 ακόμη κατανεμημένα σε 14 μέρη.

Άχραντο δάκρυ

Μοσχοβόλησ’ ο τόπος

μαστίχα και φως.

(προμετωπίδα)

Ο τίτλος της συλλογής, «Στα ίδια βήματα», αποτελεί φυσικά κυριολεξία: Όπως φαίνεται από το χαϊκού της προμετωπίδας, η συλλογή είναι εμπνευσμένη από την ιδιαίτερη πατρίδα της ποιήτριας, τη Χίο (όπως άλλωστε αναφέρεται και στο εισαγωγικό σημείωμα), και μάλιστα από συγκεκριμένα μέρη τα οποία προφανώς η ποιήτρια έχει επισκεφθεί ξανά κα ξανά. Τα μέρη αυτά έγιναν σημεία έλξης της προσοχής και της γραφής της και σε αυτά οργανώνονται οι 13 από τις 14 επιμέρους ενότητες του βιβλίου. Πρόκειται για περιοχές ιδιαίτερης φυσικής ομορφιάς ή ιστορικού/αρχαιολογικού ενδιαφέροντος.

Το ενδιαφέρον αυτό καθρέφτισμα του χώρου στα χαϊκού αντιβαίνει τον κανόνα που τα θέλει συνδεδεμένα πρωτίστως με τον χρόνο και δη με τις τέσσερις εποχές, οι οποίες δηλώνονται με τα «κίγκο», ειδικές λέξεις που φανερώνουν την καθεμία. Σε όλο τον κόσμο βέβαια τα χαϊκού έχουν υποστεί πια τροποποιήσεις, από μετρικές μέχρι νοηματικές, καθώς εκσυγχρονίζονται, και έπειτα το αποτέλεσμα της Ψώρα-Θεοδωράτου είναι εξόχως ποιητικό και πλήρως συμβατό με την απλότητα και το βάθος του είδους. Η ποιήτρια έχει επίσης ζωγραφίσει ή ίδια στο εξώφυλλο του βιβλίου την ελιά του Λιβεράνι, μια ελιά άνω των χιλίων ετών, που ο κόσμος της Χίου προσπαθεί να ανακυρηχθεί μουσείο πολιτιστικής κληρονομιάς ώστε να σωθεί.

Κοιτάζοντας μία-μία τις ενότητες του βιβλίου, απαντάμε πρώτα εκείνη που φέρει το όνομα Κέρτης. Ο Κέρτης είναι μια βραχονησίδα που διαμορφώνει το βορειότερο άκρο του νησιού και που ενέπνευσε στην ποιήτρια χαϊκού που μιλούν κυρίως για τη θέα που προσφέρει: τον ουρανό όπως βάφεται πύρινος στα χρώματα του δειλινού («Έμπυρες γλώσσες./ Ο ουρανός χαράζει/ τη συστολή του.», τον άνεμο που χαϊδεύει την ορφανή βραχονησίδα, το φως που την αγκαλιάζει όπως η θάλασσα. Αλλά και σκέψεις της ποιήτριας εξ αφορμής αυτών των στοιχείων:

Πέταγμα του νου

αλάφιασμα του γλάρου.

Αραξοβόλι.

Το δεύτερο τμήμα της συλλογής τιτλοφορείται Πελινναίο και αναφέρεται στο ψηλότερο βουνό της Χίου, απόκρημνο σε κάποια σημεία του, με πανέμορφα χωριουδάκια στα ριζά του, κρυστάλλινα νερά και σπάνια είδη χλωρίδας:

Στους εγκρεμούς μου

ελίσσονται χαράδρες.

Βουνό η ζωή.

Eδώ τα χαϊκού βρίθουν από μεταφορές που σχετίζονται με τις ανηφόρες, τους βοριάδες και τα «θυμωμένα νερά», τα φυτά και την υλοτομία («Δεν ημερεύουν/ τ’ απόκρημνα όνειρα/ υλοτομούνται»).

Η Αμυθούντα, η ενότητα που ακολουθεί, παραπέμπει στο μεγάλο ρέμα που βρίσκεται σε ένα ψηλό οροπέδιο βορειοανατολικά της Χίου όπου, εκτός από τη φυσική ομορφιά, συναντώνται περίεργοι σωροί από πέτρες που δείχνουν ανθρώπινη δραστηριότητα σε προϊστορικούς ή πρωτοϊστορικούς χρόνους, ανεξήγητη ως σήμερα. Το νερό είναι δικαιωματικά το κυρίαρχο στοιχείο στα χαϊκού της ενότητας («Κρύσταλλα νερά./ Κρουνηδόν πέφτουν λέξεις/ αλατόμητες.»), αλλά και οι πέτρες, οι άνεμοι, τα φαράγγια, ο κορυφές, ακόμη και η αρχαιότητα δίνουν την παρουσία τους:

Μες στο σκοτάδι

κρυμμένες λαμπηδόνες

αρχαίου φωτός.

Ο Χαμόσπηλος (του Φλωριού το σπηλιό) είναι ένα σπήλαιο στο όρος Αίπος, με υπολείμματα από σταλακτίτες και σταλαγμίτες, όπου σφαγιάστηκαν το 1822 οι άνθρωποι ενός ολόκληρου χωριού που είχαν καταφύγει εκεί:

Ακούω στόνους

κι εντάφιες οιμωγές.

Πύλη του Άδη.

H ποιήτρια όμως μιλά και για τα παρακείμενα λευκά ξωκλήσια, τους κρύους ανέμους και τα μικρά πουλιά που βρίσκονται στην περιοχή. Η ματιά της Ψώρα-Θεοδωράτου επιτρέπει αυτόν τον εναγκαλισμό των πάντων γύρω που ίσως είναι ιδιοσυγκρασιακό στοιχείο ή κάτι το οποίο επιτρέπει η ζωή κοντά στη φύση, πάνω σε ένα όμορφο νησί. Το βλέμμα δεν διασπάται στα επιμέρους στοιχεία, καταφέρνει και βλέπει το σύνολο πολύ πιο εύκολα από ό,τι σε μια μεγάλη πόλη όπου σχεδόν όλα γύρω είναι τμήματα του κτιστού και η φύση πρακτικά απούσα.

Ακολουθεί η ενότητα Πετροκάραβο, η οποία αναφέρεται σε μια μικρή βραχονησίδα που μοιάζει με αντεστραμμένο καράβι στο Βροντάδο, κοντά στην ακτή. Όπως είναι φυσικό, οι μεταφορές της συγκεκριμένης ενότητας είναι εμπνευσμένες από τα καράβια, τους ξενιτεμένους, τις ψαρόβαρκες και τα ναυάγια:

Κι ένα καΐκι

στεριανό πια, λαχταρά

γλαυκά δελφίνια.

Μια άλλη ενότητα είναι η Φτωχιά Παναγιά, εμπνευσμένη από το ομώνυμο, πολύ παλιό και εγκαταλελειμμένο εκκλησάκι στα νότια μέρη του νησιού. Πέρα από τις συνδέσεις με τη βυζαντινή μουσική («Από τα χείλη/ γκρεμίζεται σύντρομος/ ήχος Δεύτερος.») ή τον χρόνο που περνά και αφήνει πίσω του σκόνη αιώνων, η ποιήτρια μαγεύεται ξανά με τη φύση, η οποία – όπως ήδη είδαμε – στη συλλογή λειτουργεί σαν σημείο αναφοράς, αλλά και επαναφοράς της σκέψης της στις εκπληκτικές στιγμές της:

Χάλκινη βροχή

κρεμάζεται στα φύλλα.

Ραγδαία δύση.

Ο Πύργος Δοτίων, ένας πέτρινος μεσαιωνικός πύργος κοντά στο χωριό Πυργί, δανείζει το όνομά του στην επόμενη της Φτωχής Παναγιάς ενότητα. Μολονότι ένα χαϊκού μιλάει για τις επάλξεις («Άγρυπνοι πόθοι./ Στις επάλξεις κοιμούνται/ τα μελλούμενα.»), άλλα δύο μιλούν για τον ουρανό και δη τον έναστρο, που αποτελεί φυσικό background του πύργου:

Έναστροι στίχοι

αμέριμνοι κουρνιάζουν

στο γαλαξία.

Ακολουθεί ο Ανάβατος ή, όπως συνηθίζουν οι ντόπιοι να λένε, ο Μυστράς του Αιγαίου: ένας εγκαταλελειμμένος μεσαιωνικός οικισμός-μνημείο από πέτρα στην κορυφή ενός απόκρημνου λόφου στην Κεντρική Χίο. Η εγκατάλειψη ενός μέρους που κάποτε είχε ζωή προβληματίζει την ποιήτρια:

Πόση πέτρα πια

απ’ τα σωθικά της γης

χτίζει τη λήθη;

Η Ζανακούντα είναι μια παραλία στα βόρεια-βορειοδυτικά του νησιού και το όνομα της επόμενης ενότητας. Και εδώ συγκεντρώνονται χαϊκού που έχουν σαν κυρίαρχο θέμα τους τη φύση:

Σύφλογο νερό.

Παφλάζει αχόρταγος

περάτης ήλιος.

Είναι σαφές ότι η εικονοποιΐα της Ψώρα-Θεοδωράτου είναι εξαιρετική. Σε αυτό το χαϊκού, η φλόγα συνδυάζεται δύο φορές με το νερό: μία όταν το νερό χαρακτηρίζεται «σύφλογο» και άλλη μία όταν ο ήλιος που περνά (περάτης) «παφλάζει αχόρταγος». Είναι μια ένωση που συναντούμε στη φύση μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις, όπως σε έκρηξη ηφαιστείου όπου η λάβα φτάνει μέχρι τη θάλασσα. Στο ποιητικό σύμπαν όμως όλα είναι δυνατά και ο κόσμος δεν είναι μόνο όπως τον ξέρουμε, αποκτά πολύ περισσότερες δυνατότητες και διαστάσεις.

Άλλες ενότητες του βιβλίου είναι: ο Κάμπος, εμπνευσμένος από τον ωραιότερο ίσως παραδοσιακό οικισμό της Χίου, δημιούργημα της Ενετοκρατίας στο νησί, που είναι χτισμένος μέσα σε περιβόλια με πανέμορφα αρχοντικά από ντόπια κόκκινη πέτρα και πολλά μαγγανοπήγαδα· τα Φανά, που αφορούν μια όμορφη παραλία, όπου υπήρχε ναός του Φαναίου Απόλλωνα στους αρχαίους χρόνους· τα Μάρκου, που αναφέρονται σε έναν μεσαιωνικό οικισμό-βίγλα στα βόρεια του νησιού· τα Αγιάσματα, που έχουν ως σημείο αναφοράς ένα κέντρο με ιαματικά νερά, το βορειότερο, ηπειρωτικό σημείο του νησιού μέσα σε τοπίο άγριας ομορφιάς. Με τη σειρά που εμφανίζονται, οι ενότητες ακολουθούν τη φορά των δεικτών του ρολογιού, ξεκινώντας από τον βορρά και καταλήγοντας πάλι εκεί.

Η τελευταία ενότητα λέγεται «Τέσσερα σημάδια» και περιέχει τέσσερα χαϊκού που απευθύνονται σε κάποιο πρόσωπο που φαίνεται να έχει πληγώσει το ποιητικό υποκείμενο, χαρακτηρίζονται από το ίδιο βάθος και ευστοχία με τα προηγούμενα και συνθέτουν έναν θλιμμένο μα μεστό επίλογο:

Δραπέτης το φως.

Στα μάτια σου μαίνεται

το φθινόπωρο.

Η ποίηση δεν χρειάζεται πολλά λόγια για να είναι καίρια. Μας το δείχνουν αυτό τα χαϊκού σαν είδος, αλλά και οι ποιητές που τα γράφουν με ευαισθησία και δεξιοτεχνία.

Χριστίνα Λιναρδάκη

Από https://stigmalogou.blogspot.com/

ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΣΑΚΑΛΗΣ "Καλύτερα"

Διάβασα ένα έξοχο ποίημα
του Πάρα
και σκέφτηκα
πως δεν διαβάζω συχνά
ποίηση που να μ΄αρέσει
δεν ξέρω αν φταίω εγώ
ή κάτι άλλο
γεροντικές αρρώστιες του μυαλού
ίσως
ή έγινα πολύ απαιτητικός
με τον εαυτό μου
και τους άλλους
δεν έχω πλέον δύναμη
δεν έχω υπομονή
να διαβάζω μετριότητες
πολλοί ανακάλυψαν στα εξήντα τους
ότι έχουν ταλέντο
πάει καλά
όλοι έχουν το δικαίωμα
να γράφουν
να εκφραστούν
η ποίηση δεν είναι προνόμιο
ορισμένων
μόνο που να
θέλω να διαβάζω κάτι
που θα με βοηθήσει
να σκεφτώ καλύτερα
να νιώσω καλύτερα.

Carpe "Τα μουντά πρωινά..."

Μετοίκησα στο αμπάρι της ζωής.

Με μάτια κλειστά αντιλαμβάνομαι

την ηχώ του πόθου.

Μια λιτανεία ηδονής

διατρέχει το κορμί,

το περίγραμμα της σάρκας

φέρει πάνω του τις κηλίδες

των φιλήδονων σιωπών.

Αποκηρύσσω τα μουντά πρωινά

που κατακλύζουν την ύπαρξή μας.

Η σάρκα αρμυρή από ιδρώτα

αναζητά το άγγιγμα της αφής σου,

αιωρούνται οι αναστεναγμοί του πόθου

καταλύουν τη φαιδρότητα των αναστολών.

Carpe.

Η φωτογραφία είναι από https://www.naftemporiki.gr/