Κωνσταντίνος Λίχνος "Η επιστολή "

 


Αγαπητέ συνάδερφε.

Καταρχάς σε χαιρετώ και κατά δεύτερον σκοπεύω να σου ζητήσω μια χάρη. Δεν γνωρίζω τι ακριβώς υπέπεσε στην αντίληψη σου αλλά είναι σαφές πως ήταν κάτι τόσο επιβαρυντικό εναντίον μου που σε οδήγησε να αλλάξεις άρδην την συμπεριφορά σου απέναντι μου. Παρά τις προσπάθειες μου, δεν μπορώ να είμαι σίγουρος για το τι έφτασε στα αυτιά σου κι ούτε πρόκειται να αναλωθώ σε υποθέσεις. Δεν έχω καμιά διάθεση άλλωστε να αναμετρηθώ με φήμες κι ανυπόστατες εντυπώσεις που δεν έχουν το παραμικρό έρεισμα. Έχω μάθει να παίρνω τις μετρητής μονάχα όσα φτάνουν στα αυτιά μου απευθείας και οχι όσα μου μεταφέρονται με πλάγιους τρόπους. Θα σε παρακαλούσα λοιπόν, να μου γνωστοποιήσεις το συντομότερο τους λόγους της δυσαρέσκειας σου.

Έχω την υποψία πως σχετίζεται με την συνομιλία που είχα πριν μερικές ημέρες με τον κ. Δεσποτόπουλο. Αν είχες μπει στο κόπο να με ρωτήσεις ευθέως θα σου απαντούσα πως ούτε κι εγώ ο ίδιος δε θυμάμαι το τι ακριβώς ειπώθηκε μεταξύ εμού και του προϊσταμένου μας. Για να είμαι απόλυτα ειλικρινής, αδυνατώ να ανακαλέσω επακριβώς μονάχα τα όσα είπα εγώ γιατί απλούστατα δεν συγκρατώ ποτέ κατά γράμμα τα όσα λέω. Μπορεί αυτό να συμβαίνει επειδή είμαι κατά κάποιον τρόπο επιπόλαιος ή ίσως επειδή έχω εμπιστοσύνη ακράδαντη στον εαυτό μου. Ένας ψεύτης και δολοπλόκος επιβάλλεται να έχει μνήμη καλή, μα εγώ τέτοιος δεν είμαι. Ποτέ μου δεν υπήρξα χειριστικός, ποτέ δεν έδρασα ως μηχανορράφος και συκοφάντης. Σε κάθε μεμονωμένη κουβέντα νιώθω τη βεβαιότητα πως έχω την ευχέρεια να εκφραστώ δίχως να εκθέσω πρόσωπα και καταστάσεις, εφόσον φυσικά δεν είναι τέτοια η επιθυμία και η πρόθεση μου. Ελάχιστες φορές μου έτυχε στη ζωή να πιεστώ τόσο ώστε να παρεκκλίνω έστω και λίγο από τις αρχές μου αυτές και οι αλγεινές στιγμές εκείνες χαραχτήκαν στη μνήμη μου ανεξίτηλα. Στη προκειμένη περίπτωση όμως, σε διαβεβαιώ πως είχα μονάχα καλή προαίρεση όταν αναφέρθηκα στο άτομο σου εν απουσία σου.

Όπως θα έχεις και ιδίοις όμμασι παρατηρήσει, ποτέ μου δεν παρουσιάστηκα διπρόσωπος ούτε έγινα σιωπηρά μέλος κάποιας κλίκας. Χωρίς αυτό να σημαίνει πως συγκάλυπτα τις πεποιθήσεις μου ή ότι πάσχιζα να παρουσιάζομαι αμερόληπτος και δικαιοφανής. Ποτέ μου όμως δεν πραγματοποίησα γνωριμιές και επαφές με γνώμονα την ιδιοτέλεια και ποτέ δεν εκμεταλλεύτηκα ευνοϊκές για εμένα περιστάσεις. Η θέση μου στην εταιρία και η γενικότερη στάση μου συνηγορούν προς αυτό. Σε αντίθεση με κάποιους άλλους, τυχοδιώκτες ομφαλοσκόπους, που αναρριχήθηκαν ως και στη θέση του προϊσταμένου πατώντας επί πτωμάτων. Παρ' όλη την ανειλικρίνεια και την υστεροβουλία που κυριαρχεί στο χώρο εργασίας μας, κατάφερα να μην παρασύρομαι απ' τα φαιδρά τερτίπια των φαύλων υποκειμένων που αποκαλούμε συναδέλφους, να μην ανταποδίδω χτυπήματα και να μην χειρίζομαι μέσα αθέμιτα για να προωθώ τον εαυτό μου.

Όσο κι αν κάποιες στιγμές δελεάστηκα, δεν συμμετείχα ποτέ μου σε πισωμαχαιρώματα ακόμη και τη λεγόμενη νύχτα των μεγάλων μαχαιριών. Όταν η διαχείριση ανθρωπίνων πόρων του τμήματος μας ανατέθηκε σε εξωτερική εταιρία με αποτέλεσμα δομικές ανακατατάξεις στη διανομή των εργασιακών θέσεων. Ήμουν ο μόνος απ' τους παλιούς υπαλλήλους τότε που παρά την αξιοσημείωτη προϋπηρεσία μου δεν κατέλαβα κάποιο από τα προνομιακά πόστα. Κάποιοι απολύθηκαν εν μια νυκτί, κάποιοι άλλοι υπέστησαν περικοπές και βρεθήκαν μετέωροι να τρέχουν απέλπιδες στην επιθεώρηση εργασίας για να καταγγείλουν το έλλειμμα ενσήμων ή το γεγονός πως διήνυαν πλέον μήνες εργασίας δίχως απολαβές. Όταν οι απεγνωσμένοι αυτοί άνθρωποι προσεγγίσαν τους πρώην συναδέλφους τους ζητώντας συμπαράσταση, όλοι όσοι είχαν κατορθώσει να διατηρήσουν τη θέση τους ποιούσαν την νήσσα. Είχα προσπαθήσει, ίσως θυμάσαι, να αναδείξω το ζήτημα και με προσωπικές μου ενέργειες αλλά και με παρεμβάσεις μου στις συνελεύσεις του σωματείου μας. Η αντίδραση των συναδέλφων μας όμως, ήταν το λιγότερο αποκαρδιωτική. Χωρίς περίσκεψη, χωρίς λύπη, χωρίς αιδώ νίπταν τας χείρας τους και είχα απομείνει μονάχος να τρέχω αλλόφρονας από γραφείο σε γραφείο αναζητώντας ανθρώπους, σαν άλλος κυνικός Διογένης. “Και τι κατάφερες με αυτή σου τη στάση;”, ίσως σκοπεύεις να με ρωτήσεις και το μόνο που μπορώ να απαντήσω είναι πως τουλάχιστον δεν κουβαλώ κρίματα και δεν χρειάζεται να απομνημονεύω τη κάθε κουβέντα μου. Μπορεί να μην σε καλύπτει η απόκριση μου αυτή αλλά για μένα το ότι δεν χρειάζεται να εποπτεύω την κάθε μου ενέργεια και να φυλάγομαι ακόμη κι από την σκιά μου την ίδια, έχει αξία ανεκτίμητη. Απέναντι σε όσους δεν έχουν απολαύσει ξεγνοιασιά τέτοια δεν μπορώ παρά να αισθάνομαι ευνοημένος. Η αλήθεια είναι ότι όντως νιώθω τυχερός και όπως κάθε άνθρωπος που στάθηκε ευλογημένος στη ζωή του οφείλω κι εγώ να είμαι μακρόθυμος και υποστηρικτικός απέναντι στους λιγότερο προνομιούχους.

Ίσως αυτός να στάθηκε και ο λόγος που επωμίστηκα περαιτέρω βάρη και προσπάθησα να πρωτοστατήσω στη ανάταση του σωματείου μας. Ακόμη και σε μια εποχή τόσων αντεργατικών μεταρρυθμίσεων όμως η συμμετοχή παραμένει ισχνή. Η σχέση των περισσότερων συνάδελφων μας με το σωματείο αποδεικνύεται καιροσκοπική και πελατειακή. Φυσικά, το θεωρούν αβαντάζ να συναναστρέφονται με κάποιον που συνδικαλίζεται ενεργά, οι ίδιοι όμως επιλέγουν να αποστασιοποιούνται και να παραμένουν αφατρίαστοι. Δεν πρέπει, βλέπεις, να στιγματιστούν ή να απολέσουν καμιά δυνατότητα ελιγμού κι από μια άποψη η στάση τους αυτή είναι δικαιολογημένη απόλυτα. Το εργασιακό μας περιβάλλον είναι τοξικό και απαιτείται διαρκής επαγρύπνηση για να μην περιπέσουμε στη δυσμένεια των προϊσταμένων μας. Η άνιση μεταχείριση, η άσκηση ψυχολογικής πίεσης, η ανάθεση υπερβολικού όγκου εργασίας και η τοποθέτηση σε δυσμενείς θέσεις είναι αναντίρρητα η πολιτική της εταιρίας μας απέναντι σε όσους δεν συμμορφώνονται πλήρως. Μια πολιτική που δεν μας συνθλίβει απλώς αλλά μας διαπαιδαγωγεί και χαράζει μέσα μας ένα νέο ήθος, αυτό της εθελοδουλίας και της υποταγής. Ο προϊστάμενος μοιάζει να έχει αναδειχθεί στη πατρική φιγούρα απ' την οποία όλοι επιζητούν επιβράβευση, ενώ ο συνάδελφος μετατράπηκε σε ανταγωνιστή και αντίπαλο. Είναι πραγματικά παιδαριώδης η στάση μας αυτή, μα δυστυχώς δεν μπορούμε παρά να περιμένουμε ώστε τα παιδιά κάποια στιγμή να ενηλικιωθούν. Όπως θα πράτταμε απέναντι σε κάθε παιδί, όσες αταξίες κι αν έκανε, έτσι πρέπει να συμπεριφερθούμε κι απέναντι στους συναδέλφους μας, περιβάλλοντας τους κι αυτούς με στοργή. Ας με συγχωρήσουν μονάχα γιατί η αγάπη που τους τρέφω προσομοιάζει συχνά αυτή του πυγμαλίωνα προς το δημιούργημα του. Ας με συγχωρέσουν αλλά δε μπορώ να τους συμπαθώ παρά μόνο προσδοκώντας να μεταλλαχθούν σε κάτι καλύτερο.

Κάποιος θα μπορούσε να ισχυριστεί βέβαια, ότι μια τέτοιου είδους συμπάθεια μονάχα συμπάθεια δεν είναι. Ίσως να πραγματοποιώ έναν αισχρό ευφημισμό και στο βωμό της διαφάνειας οφείλω να ανασύρω από μέσα μου καταλληλότερες λέξεις για να εκφράσω ότι αισθάνομαι· που πιθανότατα δεν είναι τίποτα άλλο από μια συγκαλυμμένη και υφέρπουσα περιφρόνηση. Οι λέξεις όμως παραμένουν ανεύρετες και όχι λόγω ελλείψει προσπάθειας. Ίσως να κρύβω μέσα μου καταφρόνηση για τους συναδέλφους μας αλλά αν κάποιος με εγκαλούσε για περιφρόνηση όλο μου το είναι θα εξεγείρονταν και θα 'νιωθε αδικημένο εισπράττοντας έναν τέτοιο ποταπό χαρακτηρισμό. Αυτή μου η αυθεντική εναντίωση απέναντι σε μια τέτοια κατηγορία μου επιτρέπει να αισθάνομαι άμεμπτος. Ίσως όμως ακόμη και η απενοχοποιητική αυτή αίσθηση να μην είναι απόλυτα καθαρτική. Άλλωστε, μέχρι και μένα με ενοχλεί ενίοτε το αέναο κλαψουριτό των αιωνίων αθώων.

Εγώ βλέπεις δεν έχω την πολυτέλεια να αντιμετωπίζω τον εαυτό μου σαν να είναι ακόμη παιδί. Η αλήθεια είναι ότι έχουμε σχετικά την ίδια ηλικία και προσληφθήκαμε στην εταιρία σχεδόν ταυτόχρονα, προερχόμενοι μάλιστα από αφετηρία παρόμοια. Τότε μας ένοιαζε μονάχα να δουλέψουμε, να δουλέψουμε σκληρά μπας και χτίσουμε ένα κάποιο μέλλον για τους εαυτούς μας. Σε αυτό το μουντό κτίριο με τους ξεβαμμένους τοίχους και τους στενούς διάδρομους, ο καθένας απ' το δικό του το πόστο, διαπιστώσαμε το πως γίνεται ο άνθρωπος να μην ορίζει τον εαυτό του και το πόσο ανελέητα αλέθεται η προσωπικότητα μας στης εκμετάλλευσης τις μυλόπετρες. Μέσα σ' αυτές τις γαλέρες όπου οι υποτακτικοί φορούνε σακάκι και κραδαίνουν αντί για κουπί χαρτοφύλακα, υπήρξαμε συνομήλικοι για κάμποσα χρόνια· μα κάποια στιγμή σε προσπέρασα. Έκτοτε ωριμάσαμε ασύμμετρα και ξεμακρύναμε. Δεν ξέρω για σένα αλλά εμένα με απασχόλησε πολύ το γιατί και πως συνέβη αυτό.

Είναι, πιστεύω, καταδικασμένος κάθε νοήμων άνθρωπος να αναλογίζεται το βίο του και να εξετάζει διαρκώς το ποιόν του. Περνώντας τακτικά απ' αυτή τη διαδικασία του αναστοχασμού έχω ήδη δώσει αρκετές απαντήσεις για αυτά που τώρα σε ρωτώ. Δεν παριστάνω λοιπόν τον αφελή και καλύτερα παρέβλεψε το γεγονός πως παρουσιάζομαι εφεκτικός, δεν γίνεται λόγω ατολμίας ή άγνοιας. Δεν σου κρύβω όμως πως συχνά στέκομαι με δέος απέναντι στους ανθρώπους, ανίκανος να τους ερμηνεύσω στο ελάχιστο. Πίστεψε με πως έχω πολλάκις αποδυθεί σε εκστρατείες ανακαλύψεως του εαυτού μου, χωρίς αυτό να σημαίνει βέβαια πως κατόρθωσα να εισχωρήσω στων αδύτων τα άδυτα, στης συνειδήσεως μου τα μύχια. Αναρίθμητες φορές έχω επιχειρήσει επίσης, να διαρρήξω και την πανοπλία που φορούν οι σεβαστοί μας συνάδελφοι. Να καταδυθώ στα κατάβαθα του νου τους και σαν λαθρεπιβάτης κρυμμένος καρτερικά στα μισοσκόταδα να ατενίσω τον ιδιότυπο ήλιο που ανατέλλει μες τα κεφάλια τους.

Ίσως να είμαι πράγματι ιδεοληπτικός και πεσιμιστής όπως ισχυρίζεστε, σας έχω ακούσει αμέτρητες φορές να με σχολιάζεται στους διαδρόμους. Πως δύναται όμως να σκεφτεί κάποιος πέρα απ' τις καθοριστικές εμπειρίες του; Ο κόσμος αυτός απειλούσε να με εξαχρειώσει διαρκώς και τώρα πιθανότατα να του ανταποδίδω τη χάρη, ολοκληρώνοντας έτσι την ανίερη αποστολή του. Παρόμοιες εμπειρίες θα έχεις και εσύ ο ίδιος φαντάζομαι και συνεπώς η απειλή που σου περιγράφω δεν θα σου είναι ολότελα ξένη. Μέσα στο μικρόκοσμο της εταιρίας μας, που με την ανοχή μας μπολιάστηκε με υστεροβουλία και μικρότητα, πορευτήκαμε όλοι μας με την ίδια δαμόκλειο σπάθη επάνω απ' τα κεφάλια μας. Θαρρείτε όμως κάποιοι πως διασώσατε τους εαυτούς σας, επειδή προσαρμόζεστε εύκολα και το θεωρείται αυτό το υπέρτερο προσόν. Ωριμάσατε γρήγορα πιστεύεται και έτσι είστε ικανοί να επιδείχνεται σύνεση, ευελιξία και το κυριότερο να σιωπάτε όταν πρέπει ώστε να προωθείται επιτυχώς το προσωπικό σας συμφέρον. Οποιοσδήποτε κινείται σε διαφορετικά πλαίσια αποβάλλεται ως ξένο σώμα και ευθέως λοιδορείται. Συλλογιζόμενος κάποιος τα αυτονόητα και προσπαθώντας να πράξει τα δέοντα δυστυχώς δεν μπορεί παρά να αισθάνεται σήμερα σαν τον πρίγκιπα Μίσκιν.

Γνωρίζω πως με αυτή μου την ενέργεια θα μετατραπώ πάλι σε αντικείμενο χλεύης και δημόσιας θυμηδίας. Είμαι σίγουρος πως σε κάποιο διάλειμμα θα αναγνώσεις στη καφετέρια την επιστολή μου αυτή και ενώπιων των υπολοίπων θα καυτηριάσεις τον παρωχημένο μου λόγο και την μονολιθικότητα των αντιλήψεων μου. Το σκώμμα παρόλα αυτά δεν με φοβίζει καθώς έχω από καιρό διαμορφωθεί απρόσβλητος στη λοιδορία. Είχα περάσει μάλιστα μια περίοδο όταν ήμουν νεότερος, που εσκεμμένα εξέθετα και περιοδικά μείωνα τον εαυτό μου ενώπιων των άλλων. Σαν τον βασιλιά Μυθριδάτη που πίστευε πως με την κατάποση ελεγχόμενων δόσεων δηλητηρίου θα αποκτούσε τελικά ανοσία. Στη δική μου περίπτωση το εγχείρημα στέφθηκε με επιτυχία και θα σου συνιστούσα ανενδοίαστα να πράξεις κάτι ανάλογο. Εμένα, με βοήθησε αφάνταστα ώστε να σταματήσω να παίρνω στα σοβαρά τον ταπεινό εαυτό μου.

Όπως και να 'χει το πράγμα, είναι κάπως μονότονο κι ανώφελο να μονολογεί κάνεις για θέματα τέτοια. Θα σταματήσω λοιπόν, ενώ εσύ έχεις το ελεύθερο να με προσεγγίσεις ανά πάσα στιγμή ζητώντας ικανοποίηση και εξηγήσεις. Σε διαβεβαιώ πως όποια κατηγορία κι αν μου προσάψεις θα είμαι πρόθυμος να συνδιαλλαγώ, επιδιώκοντας γνήσια να φτάσω στην ουσία των πραγμάτων. Δεν θα σε κουράσω περαιτέρω λοιπόν, οι πράξεις μιλούν, άλλωστε, πιο ηχηρά απ' τα λόγια. Συνεπώς, μην σταθείς μονάχα σ' αυτά που σου έγραψα, ανέγνωσε τα κίνητρα της ενέργειας μου αυτής και πράξε ανάλογα.

Διατελώ με τι τιμή, πάντα ένας ανόητος που παραμένει στο ίδιο πόστο ύστερα από 27 συναπτά έτη ευσυνείδητου εργασίας. Ένας ανόητος δίχως αμφιβολία, που όμως δεν αξίζει την εχθρότητα και την περιφρόνηση των συνάδελφων του.

Υ.Γ. Ίσως να ευθύνεται το προχωρημένο της ηλικίας μου αλλά αν το εξετάσουμε φροϊδικά ίσως και να με υπονόμευσε το ίδιο το υποσυνείδητο μου. Οποιος κι αν ήταν ο λόγος όμως το αποτέλεσμα παραμένει το ίδιο. Όταν ολοκλήρωσα αυτή την ηλεκτρονική επιστολή προέβηκα σε μια κάπως λανθασμένη ενέργεια. Από κεκτημένη ταχύτητα φαίνεται πως την απέστειλα αρχικά στον προϊστάμενο του τμήματος μας. Όταν διαπίστωσα την ταυτότητα του παραλήπτη πάγωσα για μια στιγμή μα στη συνέχεια γέλασα μέχρι δακρύων. Προσθέτω τώρα αυτό το υστερόγραφο και μετά θα επιχειρήσω όντως να την στείλω σε εσένα. Ποιος ξέρεις όμως, μπορεί να είχε τους λόγους του που συνέβη το μικρό ετούτο ατύχημα. Ίσως έτσι να αποφύγουμε περαιτέρω ευτράπελα, γιατί πλέον είναι αδύνατο να σε βάλω στον πειρασμό του να προωθήσεις εσύ αυτήν την επιστολή σε διάφορους τρίτους και να συνδράμω έτσι στον ηθικό ξεπεσμό σου.






Βιογραφικό

Ο Κων/νος Λίχνος γεννήθηκε στον Αστακό Αιτ/νίας. Είναι Πτυχιούχος Μηχανικός Πληροφορικής & Επικοινωνιών. Διατηρεί το μπλόκ Επίκουρος, αρθρογραφεί σε ηλεκτρονικά έντυπα (λογοτεχνικά και πολιτικά), είναι συνεργάτης των εκδόσεων Κεφαλος και μέλος της συντακτικής ομάδας του περιοδικού Texnesonline.gr.
Με την λογοτεχνία ασχολήθηκε από την εφηβεία του και διακρίθηκε σε πολυάριθμους πανελλαδικούς λογοτεχνικούς διαγωνισμούς, ενώ δοκίμια και διηγήματά του δημοσιεύτηκαν σε λογοτεχνικά περιοδικά καθώς και σε λογοτεχνικά ιστολόγια του διαδικτύου. Διηγήματά του έχουν εκδοθεί σε συλλογικά έργα από τον εκδοτικό οίκο Σύγχρονη εποχή και Άπαρσις.
Θεωρεί την λογοτεχνία και την τέχνη γενικότερα, ως πράξη πολιτική. Ως προσπάθεια αποκάλυψης της κοινωνικής πραγματικότητας και παρέμβασης στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Ένα μέσο για τον εξανθρωπισμό της ζωής των ανθρώπων.
Το Διήγημα του “Οι πορτοκαλιές” εκδόθηκε το 2018 από τον Εκδοτικό οίκο Σύγχρονη εποχή και το διήγημά του «Επιδημική κρίση» εκδόθηκε από τον εκδοτικό οίκο Άπαρσις το 2019 στο συλλογικό έργο “Διηγήματα του εγκλεισμού”.
Κέρδισε το 1ο βραβείο για το δοκίμιο του “Περί λογοτεχνικής κριτικής και δοκιμιογραφίας” στον 20ο πανελλαδικό λογοτεχνικό διαγωνισμό της Ε.Τ.Ε.Π.Κ, ενώ για το ίδιο έργο του απέσπασε το δεύτερο βραβείο στον πανελλαδικό διαγωνισμό του λογοτεχνικού περιοδικού Κέφαλος. Το 2ο βραβείο κέρδισε και στον 20ο Πανελλαδικό διαγωνισμό της Ε.Τ.Ε.Π.Κ για το παραμύθι του “Ο μικρός Κάστορας”.

Το 2018 απέσπασε για το διήγημα του “Οι πορτοκαλιές” Γ’ βραβείο διηγήματος στον 8ο Πανελλήνιο Λογοτεχνικό Διαγωνισμό που διεξήγαγε η Πνευματική Συντροφιά Λεμεσού 2018 καθώς και το Γ’ βραβείο διηγήματος στο Διαγωνισμό Λογοτεχνικού Έργου που προκήρυξε η ΚΕ του ΚΚΕ το 2018, με αφορμή τα 100 χρόνια του ΚΚΕ.
Το 2019 πέτυχε συνολικά 10 πανελλαδικές διακρίσεις στις κατηγορίες του Δοκιμίου και του Διηγήματος. Το Δοκίμιο του “Ο ρεαλισμός του εξωπραγματικού” κέρδισε το Α’ βραβείο Δοκιμίου στον Παγκόσμιο λογοτεχνικό διαγωνισμό του ΕΠΟΚ , Α’ βραβείο Δοκιμίου στον 19ο λογοτεχνικό διαγωνισμό της Εταιρείας Τεχνών Επιστήμης και Πολιτισμού Κερατσινίου (Ε.Τ.Ε.Π.Κ.) καθώς και έπαινο στον ΛΕ´ Λογοτεχνικό Διαγωνισμό από το Φιλολογικό Σύλλογο Παρνασσός και έπαινο στον 38ο Πανελλήνιο λογοτεχνικό διαγωνισμό της Πανελλήνιας Ένωσης Λογοτεχνών.
Το διήγημα του “Νόστος” απέσπασε Έπαινο στην κατηγορία του Διηγήματος στον Παγκόσμιο λογοτεχνικό διαγωνισμό του ΕΠΟΚ καθώς και στον 9ο πανελλαδικό διαγωνισμό που προκηρύχτηκε απο την Πνευματική Συντροφιά Λεμεσού. Το 1ο βραβείο κέρδισε και στην μεγάλη κατηγορία του μυθιστορήματος ενήλικων στον 2ο πανελλαδικό διαγωνισμό Πεζογραφίας Κέφαλος για το μυθιστόρημα του WWW.Dialogos.gr.
Για το σύνολο των διακρίσεων, το έργο και την ενεργή του παρουσία στα γράμματα, στη διανόηση και στη σύγχρονη πνευματική δραστηριότητα, το Λογοτεχνικό Περιοδικό της Κεφαλλονιάς του απένειμε το ειδικό «Βραβείο Πεζογραφίας ”Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης”.




Ευάγγελος Σπανδάγος (21 Αυγούστου 1940 –19 Μαΐου 2020)

 



Ο Ευάγγελος Σπανδάγος (Ρέθυμνο, 21 Αυγούστου 1940 – Αθήνα 19 Μαΐου 2020) ήταν Έλληνας μαθηματικός και συγγραφέας, απόφοιτος του Μαθηματικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Αθηνών. Γεννήθηκε στο Ρέθυμνο στις 21 Αυγούστου 1940 και ήταν γιος του Κωνσταντίνου Σπανδάγου (ιδρυτή του πρώτου ερασιτεχνικού ραδιοφωνικού σταθμού στην Κρήτη). Υπηρέτησε επί 28 χρόνια στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Τα τελευταία χρόνια της εκπαιδευτικής του σταδιοδρομίας υπηρετούσε στο Πειραματικό Σχολείο του Πανεπιστημίου Αθηνών. Υπήρξε ιδρυτής του φυσικομαθηματικού βιβλιοπωλείου και εκδοτικού οίκου - εκδόσεις «Αίθρα», το οποίο τώρα διευθύνει η θυγατέρα του, μαθηματικός και συγγραφέας Ρούλα Σπανδάγου.

Ο Ευάγγελος Σπανδάγος συνέγραψε εκατόν εξήντα πέντε (165) βιβλία, μαθηματικά, λογοτεχνικά και ιστορικά. Επίσης, δημοσίευσε πολλά άρθρα σε εφημερίδες και περιοδικά που αναφέρονται στις θετικές επιστήμες (μαθηματικά, αστρονομία, φυσική, χημεία, ιατρική) στην Αρχαία Ελλάδα.

Από τον Μάιο του 2000 και μετά είχε καταστήσει προσιτή στο νεοελληνικό κοινό την αρχαία ελληνική μαθηματική και αστρονομική γραμματεία, δεδομένου ότι παρουσίασε για πρώτη φορά στη νεότερη Ελλάδα 38 άγνωστα στο ευρύ κοινό έργα Αρχαίων Ελλήνων μαθηματικών, φυσικών και αστρονόμων. Οι αποκαταστάσεις των αρχαίων κειμένων, οι αποδόσεις στη νεοελληνική και ο δύσκολος σχολιασμός ήταν δικό του έργο. Παράλληλα, πραγματοποίησε έρευνες σε βιβλιοθήκες αραβικών χωρών για τον εντοπισμό χαμένων έργων Αρχαίων Ελλήνων μαθηματικών και αστρονόμων, που, όμως, έχουν σωθεί σε αραβικούς κώδικες.

Από το 1980 έως τον θάνατό του είχε εκδώσει δύο ποιητικές συλλογές με τίτλους «Ουσιώδεις Ασυνέχειες» και «Απροσδιόριστες μορφές με αόριστες ολοκληρώσεις», καθώς και πέντε συλλογές διηγημάτων με τίτλους «Αντίστροφες απεικονίσεις», «Ματωμένα θεωρήματα», «Απροσδιόριστες προσεγγίσεις», «Υπό ευρεία έννοια» και «Αποκλίνουσες ακολουθίες».

Ο Ευάγγελος Σπανδάγος απεβίωσε σε ηλικία 79 ετών από ανακοπή καρδιάς, ενώ εργαζόταν στο βιβλιοπωλείο του

Τιμητικές διακρίσεις

Πολυάριθμες ήταν οι διακρίσεις και βραβεύσεις του Ευάγγελου Σπανδάγου. Αναλυτικότερα:

Τον Ιούνιο του 1997 βραβεύθηκε στο Παρίσι από τον Παγκόσμιο Όμιλο για τη Μελέτη των Αρχαίων Πολιτισμών, για τις εργασίες του τις σχετικές με τα χαμένα έργα των Αρχαίων Ελλήνων θετικών επιστημόνων. Ειδικότερα, βραβεύθηκε για την ανακάλυψη στην πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη της πόλης Πάτνα των Ινδιών του χαμένου έργου του Διογένους του Απολλωνιάτου «Μετεωρολογία» (5ος αι. π.Χ.). Τον Δεκέμβριο του 2000 βραβεύθηκε από την Ακαδημία Αθηνών για το βιβλίο του «Η ζωή και το έργο του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή». Τον Απρίλιο του 2002 η γενέτειρά του, το Ρέθυμνο, τον τίμησε για το πλούσιο και πολυσχιδές συγγραφικό του έργο και την όλη συμβολή του στη διάδοση της αρχαίας ελληνικής Επιστήμης. Τον Αύγουστο του 2002 ο Δήμος Δεσφίνας (Ιτέας) του απένειμε το χρυσό έμβλημα της πόλεως. Τον Δεκέμβριο του 2004 βραβεύθηκε από την Εταιρεία Ελλήνων Φιλολόγων. Τον Ιούνιο του 2005 βραβεύθηκε από τον Δήμο Χαλανδρίου. Τον Νοέμβριο του 2005 βραβεύθηκε από το Πειραματικό Σχολείο του Πανεπιστημίου Αθηνών. Τον Αύγουστο του 2007 βραβεύθηκε για δεύτερη φορά από τον Δήμο Ρεθύμνης. Τον Οκτώβριο του 2007 του απονεμήθηκε η ανώτατη τιμητική Λαϊονική διάκριση (Melvin Jones Fellowship). Τον Δεκέμβριο του 2007 βραβεύθηκε για δεύτερη φορά από την Ακαδημία Αθηνών για τις εργασίες του τις σχετικές με τις θετικές επιστήμες στην Αρχαία Ελλάδα. Τον Ιανουάριο του 2008 βραβεύθηκε από τον Σύνδεσμο Κρητών Επιστημόνων. Τον Ιανουάριο του 2009 πήρε το πρώτο βραβείο του Πανελλήνιου Διαγωνισμού Διηγήματος από την Ένωση Ελλήνων Λογοτεχνών. Τον Αύγουστο του 2009 βραβεύθηκε από την κοινότητα της Αρχαίας Ελεύθερνας του Νομού Ρεθύμνης. Τον Οκτώβριο του 2009 βραβεύθηκε από την Ένωση Ελλήνων Φυσικών. Τον Νοέμβριο του 2009 βραβεύθηκε από την Εταιρεία Αστρονομίας και Διαστήματος. Τον Δεκέμβριο του 2009 πήρε το πρώτο βραβείο του Πανελλήνιου Διαγωνισμού Ποίησης από την Ένωση Ελλήνων Λογοτεχνών. Τον Ιανουάριο του 2010 του απονεμήθηκε το Χρυσό Μετάλλιο Πνευματικής Αξίας Α΄ Τάξεως από την Ένωση Ελλήνων Λογοτεχνών. Τον Απρίλιο του 2010 βραβεύθηκε από τον Δήμο Νέας Βύσσας του Νομού Έβρου. Τον Απρίλιο του 2011 ο ιστορικός Φιλολογικός Σύλλογος «Παρνασσός» του απένειμε την ανώτατη τιμητική διάκριση του Συλλόγου, το χρυσό μετάλλιο του «Ηνιόχου των Δελφών», και τον ανεκήρυξε επίτιμο μέλος του. Την 1η Νοεμβρίου 2011 βραβεύθηκε από τον δήμαρχο και το δημοτικό συμβούλιο του Δήμου Αμαρουσίου, στον οποίο διαμένει (αν και δημότης Αθηναίων). Στις 2 Φεβρουαρίου 2013 βραβεύθηκε από τον σύλλογο αποφοίτων του Πειραματικού Σχολείου Πανεπιστημίου Αθηνών. Τον Ιούλιο του 2014 βραβεύθηκε από την Παγκρήτιο Ένωση για τη συμβολή του στην προβολή του Ρεθύμνιου φυσικού φιλοσόφου Διογένους του Απολλωνιάτου, και τον Νοέμβριο του ίδιου έτους από τον Ελληνικό Πολιτιστικό Όμιλο Κυπρίων Ελλάδος (ΕΠΟΚ). Στις 18 Ιουνίου 2018 το Δ.Σ. της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας, με την ευκαιρία του εορτασμού των 100 ετών από την ίδρυσή της, βράβευσε τον Ευάγγελο Σπανδάγο για το μεγάλο έργο του στα αρχαία ελληνικά μαθηματικά.

Εκπομπές

Από το 1998 ο Ευάγγελος Σπανδάγος παρουσίαζε ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές με θέμα τις θετικές επιστήμες στην Αρχαία Ελλάδα, αρχίζοντας από τον ιδιωτικό ραδιοσταθμό της Αττικής «Ηρόδοτο». Από το 2000 είχε μόνιμη εβδομαδιαία εκπομπή (Κυριακή και μετά Πέμπτη βράδυ στις 19:00) στον τηλεοπτικό σταθμό «HIGH TV» της Αττικής. Η εκπομπή του, η οποία είχε τίτλο «Ὅπερ ἔδει ποιῆσαι», αναφερόταν στις θετικές επιστήμες και όχι μόνο...

Ο Σπανδάγος διετέλεσε γενικός γραμματέας του «Παγκοσμίου Ομίλου για την Προβολή των Αρχαίων Ελληνικών Μαθηματικών», τακτικό μέλος της Ένωσης Ελλήνων Λογοτεχνών και της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών, τακτικό μέλος της Ένωσης Πολιτιστικών Συντακτών Αθηνών, επίτιμο μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Φιλολόγων, επίτιμο μέλος του Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασσός», Πρόεδρος του Ομίλου Φίλων του Μουσείου Φυσικών Επιστημών και Τεχνολογίας, και μέλος του Συλλόγου «Ελληνική Γλωσσική Κληρονομιά».

ΒΙΒΛΙΑ ( ΕΠΙΛΟΓΗ)

Η συμβολή του Πλάτωνος στην ανάπτυξη των μαθηματικών επιστημών



Ευάγγελος Σπανδάγος
Αθήνα
Αίθρα
2020
σ. 178
Σχήμα: 21χ14
Δέσιμο: Μαλακό εξώφυλλο
ISBN: 978-960-8333-70-3
Ιστορικό και Ερευνητικό Βιβλίο

Περίληψη:

Είναι γεγονός ότι η συμβολή του μεγάλου φιλοσόφου στην ανάπτυξη των Μαθηματικών επιστημών (Γεωμετρία, Αριθμητική, Αστρονομία, Αρμονική) ήταν πολύ μεγάλη. Αυτό οφείλεται στη μεγαλοφυΐα και στην πολυμέρια του στοχασμού του Πλάτωνος καθώς και στη διακεκριμένη ομάδα των συνεργατών του στην Ακαδημία. Στο σημείο αυτό πρέπει να τονιστεί ότι ο μεγάλος φιλόσοφος δεν ήταν αποκλειστικά μαθηματικός, είχε όμως μαθηματική σκέψη, η οποία του παρουσίαζε σχετικά θέματα που έθετε για περαιτέρω μελέτη, διευκρίνιση και απόδειξη στους συνεργάτες του μαθηματικούς της Ακαδημίας.

Η ιδιαιτερότητα του παρόντος βιβλίου έγκειται στο γεγονός ότι τα περιεχόμενα που μαρτυρεί ο τίτλος του δεν στηρίζονται αποκλειστικά και μόνο στην ερμηνεία και το νόημα των σχετικών Πλατωνικών διαλόγων, στα σημεία που παρουσιάζονται οι Μαθηματικές Επιστήμες, αλλά στηρίζονται και σε σχετικά συγγράμματα, μαρτυρίες και απόψεις μεταγενέστερων του Πλάτωνος Αρχαίων Ελλήνων και σύγχρονων συγγραφέων.


Οι 16 θετικές επιστήμες της αρχαίας Ελλάδος


Ευάγγελος Σπανδάγος
Αθήνα
Αίθρα
2019
σ. 236
Σχήμα: 21χ14
Δέσιμο: Μαλακό εξώφυλλο
ISBN: 978-960-8333-68-0
Ιστορικό και Ερευνητικό Βιβλίο

Περίληψη:

Σκοπός του βιβλίου αυτού είναι να παρουσιάσει τις θετικές επιστήμες με τη σημερινή έννοια του όρου, όπως αυτές θεμελιώθηκαν και αναπτύχθηκαν στην Αρχαία Ελλάδα.

Λέγοντας Θετικές Επιστήμες στην Αρχαία Ελλάδα εννοούμε τα Μαθηματικά (πρακτική και θεωρητική Αριθμητική, Γεωμετρία, Τριγωνομετρία και Άλγεβρα), την Αστρονομία, τη Φυσική με τα επιμέρους κεφάλαιά της (Ηλεκτρισμός, Μαγνητισμός, Οπτική, Ακουστική, Θερμότης, Υδροστατική, Ατομική Θεωρία και Θεωρητική Μηχανική), τη Χυμεία, τη Φυσιολογία (Ζωολογία, Βοτανική), την Ιατρική, τη Φαρμακευτική, τη Μετεωρολογία, τη Γεωγραφία - Χαρτογραφία, τη Γεωλογία - Ορυκτολογία, τη Βιολογία και τη Γεωδαισία.

Εννοούμε επίσης και τις εφαρμοσμένες επιστήμες Πολιτικού Μηχανικού, Αρχιτεκτονική, Μηχανολογία και Ναυπηγική.

808 διακεκριμένες γυναίκες της αρχαίας Ελλάδος


Ευάγγελος Σπανδάγος
Αθήνα
Αίθρα
Αριθμός Έκδοσης: 2
2017
Ημερομηνία Πρώτης Έκδοσης: 2013
σ. 292
Σχήμα: 24χ17
Δέσιμο: Μαλακό εξώφυλλο
ISBN: 978-960-8333-45-1

Περίληψη:

Το βιβλίο διαιρείται σε 17 ενότητες καθεμιά από τις οποίες περιέχει βιογραφικά στοιχεία ή απλές αναφορές διακεκριμένων Αρχαίων Ελληνίδων γυναικών που υπάγονται στον αντίστοιχο τίτλο της ενότητας. Οι ενότητες (κεφάλαια) είναι: α) Αστρονόμοι, β) Βασίλισσες - Σύζυγοι Βασιλέων, γ) Διακεκριμένες γυναίκες λόγω συγγένειας ή διαφόρων σχέσεων και ασχολιών, δ) Εικαστικές Καλλιτέχνιδες (Ζωγράφοι, Γλύπτριες), ε) Εταίρες, στ) Ιατροί - Φαρμακολόγοι - Μαίες, ζ) Ιέρειες - Ιεροφάντριες - Μύστες, η) Καλλονές, θ) Μαθηματικοί, ι) Μάντεις - Σίβυλλαι, ια) Νικήτριες Αθλητικών Αγώνων, ιβ) Οργανοπαίκτριες - Τραγουδίστριες - Χορεύτριες, ιγ) Ποιήτριες - Συγγραφείς, ιδ) Πολεμίστριες - Ηρωίδες - Αμαζόνες, ιε) Σπάνιες ειδικότητες, ιστ) Φιλόσοφοι, ιζ) Φυσικοί Επιστήμονες.

Η ερωτική λογοτεχνία στην αρχαία Ελλάδα

Ευάγγελος Σπανδάγος
Αθήνα
Αίθρα
2016
σ. 144
Σχήμα: 21χ14
Δέσιμο: Μαλακό εξώφυλλο
ISBN: 978-960-8333-60-4
Ιστορικό και Ερευνητικό Βιβλίο

Περίληψη:

Σκοπός του παρόντος βιβλίου είναι να δώσει στον αναγνώστη μια εμπεριστατωμένη ιδέα της τρισυπόστατης ερωτικής λογοτεχνίας της Αρχαίας Ελλάδος. Για το λόγο αυτό περιέχονται περιλήψεις των μυθιστορημάτων, μικρά σε έκταση διηγήματα, και ένα μικρό αλλά αντιπροσωπευτικό δείγμα 19 ερωτικών ποιημάτων από τα 310 του ε' βιβλίου της "Ελληνικής Ανθολογίας". Περιέχονται ακόμα και τρία ερωτικά ποιήματα, εκτός της Ανθολογίας. Αυτά είναι ποίημα του Ιβύκου (6ος π.Χ. αιώνας), ο περίφημος "Ύμνος στον Έρωτα" του τραγικού ποιητή Σοφοκλέους (497 – 406 π.Χ.) και απόσπασμα από ποίημα της διάσημης ποιήτριας Σαπφούς (7ος π.Χ. αιώνας).


δείτε περισσότερα https://homouniversalisgr.blogspot.com/





Η " ΣΥΚΟΦΑΝΤΗΜΕΝΗ " ΣΥΚΙΑ ...... Έτσι, να λέμε πια τα σύκα-σύκα....

 

The fig tree by louisa hatzidaki


Η ΣΥΚΙΑ 

Η συκιά (επιστ. Συκή η καρική και Συκή η κοινή, Ficus carica) είναι δικοτυλήδονο φυτό που ανήκει στο γένος Συκή και στην οικογένεια Μορεοειδή. Είναι δέντρο πολύ κοινό στην Ασία, στη Μέση Ανατολή και στις Μεσογεικές χώρες. Η καλλιέργειά της εισήχθη και στην Αμερική τον 18ο-19ο αιώνα. Είναι η συκέη ή συκή των αρχαίων. Ευδοκιμεί σε περιοχές με θερμό και δροσερό κλίμα και σε υψόμετρα μέχρι 1700μ. Οικαρποί της τρώγονται νωποί ή ξεροί.
Το δέντρο ήταν γνωστό από τους προϊστορικούς χρόνους. Στην περιοχή του Παρισιού βρέθηκαν απολιθώματα φύλλων και καρπών συκιάς από την Πλειστόκαινο εποχή της Τεταρτογενούς Περιόδου. Αυτό πιστοποιεί ότι το φυτό υπήρχε ήδη από τα προϊστορικά χρόνια στην Ευρώπη. Συγκεκριμένα στον προϊστορικό οικισμό Πολιόχνη, στο νησί της Λήμνου, έχουν βρεθεί απανθρακωμένα σύκα.


 Ferdindand Puigaudeau - The Virgin with Fig Tree

Στον ελλαδικό χώρο καλλιεργείται πριν από την Ομηρική εποχή. Στην αρχαιότητα ήταν ευρέως γνωστή και φημισμένη για την ποιότητά της, η ποικιλία "Βασιλική" η οποία καλλιεργείτο κυρίως στην Αττική.
Σήμερα αμφισβητείται η φημολογούμενη ως ασιατική καταγωγή της συκιάς, επειδή κατά τον Ηρόδοτο, δεν καλλιεργούνταν ούτε στη Λυδία ούτε στην Περσία. Ο ιστορικός της αρχαιότητας αναφέρει μάλιστα ότι βασικός λόγος της εκστρατείας του βασιλιά της Περσίας Ξέρξη, ήταν η κατάκτηση της Αττικής, ώστε να έχει την δυνατότητα να τρώει όχι μόνο αποξηραμένα αλλά και νωπά σύκα.
Η συκή, στην αρχαία Ελλάδα σύμβολο της γονιμότητας και του Διονύσου, ένα προσωνύμιο του οποίου ήταν Συκίτης

Yvonne Ayoub - Fig Tree 

Η καλλιέργεια της συκιάς ήταν εξαιρετικά διαδεδομένη στην νεότερη Ελλάδα, έπαιζε σημαντικό ρόλο στην διατροφή του πληθυσμού και αποτελούσε βασικό εξαγώγιμο προϊόν. Πριν τον Β' ΠΠ αντιπροσώπευε το 20% της αξίας των εξαγόμενων αγροτικών προϊόντων.
Στη σύγχρονη Ελλάδα έγινε εισαγωγή μοσχευμάτων από την περιοχή της Σμύρνης το 1908, τα οποία μοιράστηκαν σε Αγρότες της Μεσσηνίας. Την περίοδο 1930-1935 η παραγωγή σύκων στην Μεσσηνία ανήλθε σε 10.200 τόνους, ενώ το 1994 τα στοιχεία δείχνουν παραγωγή 5.236 τόνων.
Το 1929 ιδρύθηκε στο Υπουργείο Γεωργίας το ειδικό γραφείο προστασίας των ελληνικών σύκων, το οποίο διατηρήθηκε μέχρι το 1952 οπότε και ιδρύθηκε η συνεταιριστική οργάνωση "ΣΥΚΙΚΗ" υπό την εποπτεία του Υπ. Γεωργίας και της Αγροτικής Τράπεζας. Σκοπός της ήταν η προστασία της συκοπαραγωγής και η βελτίωση της διάθεσης και εξαγωγής των προϊόντων.
trees - Fig Tree by Caroline Street Art
Σήμερα στην Ελλάδα η συκιά συνεχίζει να καλλιεργείται στο νομό Μεσσηνίας, όπου υπάρχουν συστηματικοί οπωρώνες. Λιγότερο συστηματικά καλλιεργείται στους νομούς Λακωνίας και Αττικής, στην Κύμη, το Πήλιο και ορισμένα νησιά. Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία του 1991, ο συνολικός αριθμός των δέντρων ήταν 5 εκατομμύρια και ή εγχώρια παραγωγή σύκων έφτανε τους 87.000 τόνους. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Τροφίμων (FAO), σε σύνολο 1.000.000 τόνων της παγκόσμιας παραγωγής, Η Ελλάδα ήταν δεύτερη στην κατάταξη μετά την Τουρκία (314.000) και ακολουθούσαν το Ιράν, η Αίγυπτος, το Μαρόκο και η Ισπανία. To 2009 η παγκόσμια παραγωγή ανήλθε σε περισσότερους από 1.118.000 τόνους, με πρώτη την Αίγυπτο (350.000 τ.), δεύτερη την Τουρκία (244.000 τ.) και στη συνέχεια άλλες χώρες της Μεσογείου. Η ελληνική παραγωγή μειώθηκε σε μόλις 20.376 τ. και κατέλαβε την 11η θέση.
Το σύκο, από βοτανική άποψη, δεν είναι τυπικός καρπός αλλά μια κοίλη ανθοδοχή που ονομάζεται ταξιανθία. Η ανθοδόχη περιέχει έναν μεγάλο αριθμό ανθέων που συνήθως ανέρχεται σε πολλές εκατοντάδες. Το είδος και ο αριθμός των ανθέων διαφοροποιούνται σημαντικά στους δύο βασικούς τύπους δέντρου της συκιάς που είναι:
·  Η άγρια συκιά (αρρενοσυκιά) η οποία είναι δένδρο μόνοικο διότι οι ταξιανθίες του περιέχουν και αρσενικά και θυλυκά άνθη.
·   Η θηλυκή η οποία είναι δένδρο δίοικο διότι έχει μόνο θηλυκά άνθη τα οποία για να γονιμοποιηθούν απαιτείται μεταφορά γύρης απο τα αρσενικά άνθη της αρρενοσυκιάς.

Figs by Suzanne Frie 


Η γονιμοποίηση της συκιάς ακολουθεί έναν ιδιόμορφο κύκλο που πραγματοποιείται με την συμμετοχή του εντόμουBlastophaga grossorum (κοινώς ψήνας της συκιάς). Το έντομο αυτό διαχειμάζει ως προνύμφη στα χειμερινά σύκα της αρρενοσυκιάς τα οποια διατηρούνται στο δενδρο κατα την διάρκεια της χειμερινής περιόδου και τα οποία ονομάζονταικρατητήρες ή όλυνθοι. Την άνοιξη αναπτύσσονται τα εαρινά σύκα που ονομάζονται ερινεοί ή ορνιοί. Την ίδια περίοδο ο ψήνας ολοκληρώνει τον βιολογικό του κύκλο μέσα στους κρατηρήρες και εισέρχεται στους ερινεούς, ως έντομο πλέον για να ωοτοκήσει. Κατά την είσοδό του μεταφέρει γύρη απο τα αρσενικά άνθη που βρίσκονται κοντά στην οπή της βάσης, προς τα θηλυκά τα οποία βρίσκονται στο βάθος του σύκου, κοντά στον ποδίσκο. Με αντίστοιχο κύκλο μεταφέρεται στη συνέχεια η γύρις απο τα αρσενικά άνθη της αρρενοσυκιάς, στα άνθη που περιέχονται στις ταξιανθίες της θηλυκής και τα οποία έτσι μετατρέπονται σε καρπούς.
Ποικιλίες
Υπάρχουν εκατοντάδες καλλιεργούμενες ποικιλίες συκιάς οι οποίες μπορούν να ταξινομηθούν σε τρεις τύπους:
1. Ποικιλία άγρια. Ο καρπός της δεν είναι βρώσιμος αλλά χρησιμοποιείται για τη γονιμοποίηση των σμυρναϊκών σύκων «αρίνιασμα».


2. Ποικιλία Σμυρναϊκή ή μονόφορη. Όλες οι μορφές της δίνουν άριστης ποιότητας νωπά ή ξερά σύκα.
3. Ποικιλία Κηπευτική. Καρποφορεί δύο ή τρεις φορές το χρόνο με πρώτη σοδειά τον Ιούνιο.
Πίνακας  -  Guy Orlando Rose



ΤΟ ΣΥΚΟ

Σύκα: πολύτιμος σύμμαχος της υγείας

Ρυθμίζουν την αρτηριακή πίεση και γίνονται σύμμαχος κατά της οστεοπόρωσης

Στη Μεσόγειο, κάνουν θραύση. Τα σύκα - σήμα κατατεθέν του καλοκαιριού και, δη, του Αυγούστου - είναι γλυκά, ιδιαίτερα νόστιμα φρούτα με πολύτιμα θρεπτικά συστατικά. Σε σύγκριση με άλλα φρούτα, τα σύκα περιέχουν κατά τι περισσότερα σάκχαρα και κατ΄ επέκταση ενέργεια (σημαντικό ρόλο σε αυτό παίζει η συγκριτικά μικρότερη περιεκτικότητά τους σε νερό), ωστόσο οι φυτικές ίνες βοηθούν στην ομαλότερη απορρόφηση των σακχάρων τους.

Θρεπτικά συστατικά

Σύμφωνα με την κυρία Κατερίνα Χρέμου, κλινική διαιτολόγο (MS), τα σύκα περιέχουν φυτικές ίνες, κάλιο, ασβέστιο, μαγνήσιο _ειδικά τα αποξηραμένα σύκα αποτελούν πολύ καλή φυτική πηγή ιχνοστοιχείων.
Είναι πλούσια σε βιταμίνες Α, Β1 και Β2 και μέταλλα όπως σίδηρο, φώσφορο, μαγγάνιο, νάτριο, κάλιο κ. άλ.
Οι ποικιλίες με σκούρα κόκκινη σάρκα είναι πλούσιες σε πολυφαινόλες, ουσίες με αντιοξειδωτική δράση.
Ρυθμίζουν την αρτηριακή πίεση. Τα σύκα αποτελούν πλούσιες πληγές καλίου, το οποίο βοηθάει στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης.

Εμποδίζουν τη δυσκοιλιότητα.

Λόγω της υψηλής περιεκτικότητας τους σε φυτικές ίνες, τα σύκα μπορούν να δώσουν τη λύση σε ανθρώπους που ταλαιπωρούνται από το πρόβλημα της δυσκοιλιότητας. Η καθημερινή κατανάλωση τριών σύκων (φρέσκων ή αποξηραμένων), βοηθάει στην ανακούφιση της δυσκοιλιότητας.

Προστατεύουν τις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες από τον καρκίνο του μαστού.

Έρευνα που διεξήχθη επί 8ετία σε περισσότερες από 50 χιλιάδες εμμηνοπαυσιακές γυναίκες στη Σουηδία, έδειξε ότι όσες κατανάλωναν τις περισσότερες φυτικές ίνες από φρούτα (τα πλουσιότερα των οποίων είναι τα σύκα, τα μήλα, τα αχλάδια, τα δαμάσκηνα) μείωσαν τον κίνδυνο κατά 34% σε σχέση με αυτές που κατανάλωναν τις λιγότερες.

Προλαμβάνουν τις καρδιακές παθήσεις.

Μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί σε ζώα έχουν αποδείξει ότι η κατανάλωση του λαχταριστού αυτού φρούτου μπορεί να ρίξει τα επίπεδα των τριγλυκεριδίων στο αίμα και κατ' επέκταση να αποτρέψει μακροπρόθεσμα την εμφάνιση καρδιαγγειακών παθήσεων.

Συμβάλλουν στη διατήρηση της πυκνότητας των οστών.

Η πλούσια περιεκτικότητά τους σε ασβέστιο, όπως και σε κάλιο (το οποίο εμποδίζει την απώλεια ασβεστίου στα ούρα που προκαλείται από μεγάλη κατανάλωση αλατιού), καθιστά τα σύκα συμμάχους μας ενάντια στην οστεοπόρωση

Προσοχή στην κατανάλωση

Η υπερκατανάλωση προκαλεί ενδεχόμενο γαστρεντερικών διαταραχών και πρόσληψης ανεπιθύμητων θερμίδων. Ελέγξτε τις ποσότητες που τρώτε και δεν θα αντιμετωπίσετε κανένα πρόβλημα.

Πώς μπορείτε να τα απολαύσετε

Απογειώνουν και την πιο …βαρετή φρουτοσαλάτα.

Λόγω της περιεκτικότητάς τους σε απλά σάκχαρα και της ιδιαίτερης υφής και γεύσης τους, τα φρέσκα σύκα συχνά χρησιμοποιούνται για την παρασκευή μαρμελάδας και γλυκού του κουταλιού.

Παρασκευάστε και προσθέστε λίγη ποσότητα στα επιδόρπια, όπως το γιαούρτι.

Φρέσκα, δοκιμάστε τα στις σαλάτες σας.

Αναμείξτε τα αποξηραμένα σύκα με μέλι και καρύδια.

Προσθέστε τα στη βρώμη ή τα δημητριακά του πρωινού σας

Three Figs by Torrie Smiley 





Σύκο γλυκό του κουταλιού
 Υλικά

•    1 κιλό σύκα (25 - 30 κομμάτια)

•    1 κιλό ζάχαρη

•    3 φλυτζ. τσαγιού νερό

•    35 αμύγδαλα ξεφλουδισμένα ή καρύδια κομμένα στα τέσσερα

•    γαρίφαλλα (όσα τα σύκα)

•    2 κουτ. σούπας χυμό λεμονιού

•    χυμό από 2 λεμόνια

Εκτέλεση
Αν μαζέψουμε μόνοι μας τα σύκα, καλό είναι να φοράμε γάντια, γιατί
η επαφή με το γάλα της συκιάς, δημιουργεί πολύ έντονη φαγούρα.
Πλένουμε καλά τα σύκα, (καλύτερα χρησιμοποιώντας γάντια), για να φύγει το γάλα που θα έχουν βγάλει.
Με κοφτερό μαχαίρι, κόβουμε λίγο το κοτσάνι και αφαιρούμε το σκούρο σκληρό σημάδι που έχουν από την κάτω μεριά, αφαιρώντας και βγάζοντας τυχόν σποράκια που θα υπάρχουν.
Αν θέλουμε, τα τρυπάμε με οδοντογλυφίδα σε 1 - 2 μεριές.
Βράζουμε τα σύκα σε μπόλικο νερό, μέχρι να τρυπιόνται με το πηρούνι, για 5' - 10'
περίπου. (Το νερό πρέπει να τα καλύπτει, γι᾿ αυτό τα σκεπάζουμε με ένα πιάτο).
Προσοχή μην τα παραβράσουμε.
Σουρώνουμε τα σύκα, τα ξεπλένουμε και τα ξανασουρώνουμε.
Έπειτα τα βάζουμε σε μπολ με νερό που έχουμε ρίξει το χυμό από 2 λεμόνια, και τα
αφήνουμε να σφίξουν για 2 - 3 ώρες. Στη συνέχεια τα σουρώνουμε καλά.
Σε αυτό το στάδιο, τοποθετούμε σε κάθε σύκο από ένα αμύγδαλο ή καρύδι και ένα
γαρύφαλο. (Εκεί που είχαμε κόψει με το μαχαίρι).
Βάζουμε το νερό και τη ζάχαρη να βράσει. Όταν λιώσει η ζάχαρη, ρίχνουμε μέσα τα σύκα
και τα αμύγδαλα ή τα καρύδια που μας περίσσεψαν.
Τα βράζουμε στο σιρόπι γύρω στα 10' - 15' λεπτά,(ξαφρίζουμε αν χρειάζεται), σβήνουμε
τη φωτιά, αποσύρουμε και τα αφήνουμε εκεί όλη νύχτα.



Την άλλη μέρα, προσθέτουμε το χυμό λεμονιού και ξαναβράζουμε το γλυκό, μέχρι να
δέσει το σιρόπι, (να μην είναι αραιό).
Αφήνουμε να κρυώσει και τοποθετούμε σε αποστειρωμένα βάζα.
-- Αν το σιρόπι είναι αραιό θα μουχλιάσει σύντομα το γλυκό. Σ' αυτή την περίπτωση,
πετάμε όσα κομμάτια γλυκού έχουν μουχλιάσει και το ξαναβράζουμε προσθέτοντας
λίγη ζάχαρη και κάνοντας το σιρόπι πιο σφιχτό.
-- Εάν το σιρόπι είναι πηχτό θα ζαχαρώσει. Σε αυτή την περίπτωση, ξαναβράζουμε το
γλυκό αραιώνοντάς το με λίγο νερό.


Γλυκό σύκο με κόκκινο κρασί


Συστατικά:      
1500 γρ. φρέσκα σύκα
650 γρ. ζάχαρη
250 γρ. κόκκινο ξηρό κρασί.
2 κουτ. της σούπας ξύδι (κατά προτίμηση από κόκκινο κρασί)
2- 3 γαρίφαλα
2 ξυλάκια κανέλα
      

Οδηγίες:     


Καθαρίζουμε τα σύκα και τα τρυπάμε με τη μύτη ενός μαχαιριού σε αρκετά σημεία.
Σε μια κατσαρόλα βάζουμε το κρασί, το ξύδι, τη ζάχαρη και τα μυρωδικά και τα βράζουμε
σε χαμηλή φωτιά εώς ότου γίνει πηχτό σιρόπι. Ρίχνουμε τα σύκα και συνεχίζουμε το
βράσιμο σε χαμηλή φωτιά. Στην αρχή τα σύκα δεν θα καλύπτονται από το σιρόπι, αλλά
αυτό θα γίνει σταδιακά αφού βγάλουν τα υγρά τους. Βράζουμε για περίπου 2- 2,5 ώρες
εώς ότου το σιρόπι πήξει. Γεμίζουμε αποστειρωμένα βάζα.
Στέλιος Παρλιάρος - Γλυκά με Φρούτα, Εκδόσεις Σιδέρης






Μαρμελάδα Σύκο

Υλικά
Γιια 4-6 άτομα
1 κιλό σύκα
1/2 κιλό ζάχαρη
3 κουταλιές του γλυκού χυμό λεμονιού

Εκτέλεση

Ξεφλουδίζουμε τα σύκα τα βάζουμε σε λεκάνη και τα λιώνουμε. Βράζουμε σε μέτρια φωτιά
τον πολτό από τα σύκα με τη ζάχαρη σε κατσαρόλα και ανακατεύουμε συνεχώς ενώ
αφαιρούμε τον αφρό.
Στο τέλος προσθέτουμε τον χυμό. Αφήνουμε την μαρμελάδα να κρυώσει και την βάζουμε
στα βάζα.
 Κάμειρος Ρόδου, Καρία. Αργυρός στατήρ, 500-480 π.Χ.
Φύλλο συκιάς κοσμεί τα νομίσματα της Καμείρου, της σημαντικότερης πριν την ίδρυση της Ρόδου πόλης του νησιού. Οι ροδίτικες συκιές ήταν φημισμένες στην αρχαιότητα και πολλοί μάλιστα διατύπωναν ότι τα σύκα τους ήταν εφάμιλλα των περίφημων αττικών. http://www.alphanumismatics.gr/



ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ 



Δύο είναι οι μυθολογικές ερμηνείες για την εμφάνιση της συκιάς. Κατά την πρώτη σε αυτή μεταμορφώθηκε ο Τιτάνας Συκέας από την μητέρα του γη προκειμένου να σωθεί από την καταδίωξη του Δία.
Κατά την δεύτερη η θεά της γεωργίας Δήμητρα όταν πληροφορήθηκε την εξαφάνιση της κόρης της Περσεφόνης εγκατέλειψε τον Όλυμπο. Έψαχνε μεταμορφωμένη σε γριά και βαθύτατα εξοργισμένη όπως ήταν, εμπόδισε την γη να παράγει καρπούς. Στην Ελευσίνα φιλοξενήθηκε από τον βασιλιά της Φύταλο. Και σε αντάλλαγμα της φιλοξενίας του,επέτρεψε την βλάστηση της γλυκόκαρπης συκιάς και του δίδαξε τον τρόπο της καλλιέργειά της. Έτσι προέκυψε η γνώμη των Αθηναίων ότι η συκιά προέρχεται από την Αττική. 
Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, η απόφαση του Ξέρξη για την κατάκτηση της Αττικής πάρθηκε όταν δοκίμασε για πρώτη φορά ξερά σύκα από την Αθήνα. Οι Αθηναίοι υπεραγαπούσαν τα σύκα τα οποία συνιστούσαν το δείπνο τους. Για τον λόγο υπήρχαν ειδικές αμοιβές σε όσους κατάγγελλαν κλοπές και η εξαγωγή των σύκων ήταν απαγορευμένη με νόμο αυστηρό. οι παρανομούντες είχαν το όνομα συκοφάντες. Επειδή υπήρξαν και πολλές ψευδείς καταγγελίες, ο όρος άλλαξε και πήρε την σημερινή του σημασία..Η συκή, στην αρχαία Ελλάδα σύμβολο της γονιμότητας και του Διονύσου, ένα προσωνύμιο του οποίου ήταν Συκίτης Τα σύκα στην αρχαιότητα συνδέονταν με τη λατρεία της Δήμητρας και του Διονύσου και αποτελούσαν βασική τροφή κατά τον δείπνο των αρχαίων Αθηναίων.Το σύκο αποτελούσε σημαντικό στοιχείο της διατροφής των μεσογειακών λαών στην αρχαιότητα, ήταν καλή πηγή εσόδων του αρχαίου αθηναϊκού κράτους. 
Στην αρχαιότητα τάιζαν τα ζώα που εξέτρεφαν για το συκώτι τους με σύκα, εξ αιτίας της οποίας προέκυψε η ετυμολογική συγγένεια των λέξεων σύκο και συκώτι. Το σύκο μάλλον σήμαινε στην αρχαιότητα το γυναικείο γεννητικό όργανο ως σεξουαλικό υπονοούμενο




Michal Shimoni - Birds On A Fig Branch



ΣΥΚΟΦΑΝΤΗΣ

 Λοιπόν, ενώ είναι ολοφάνερο ότι ο συκοφάντης ως λέξη προέρχεται από το σύκο και το ρήμα φαίνω, φανερώνω, δεν έχει ακόμη βρεθεί πειστική και αναντίρρητη εξήγηση για ποιο λόγο ονομάστηκαν έτσι όσοι κατηγορούν ψευδώς τους γύρω τους. Απορία για την προέλευση της λέξης είχαν εκφράσει ήδη οι αρχαίοι και ο Ζηνόδωρος, γραμματικός του 2ου αιώνα π.Χ. ήταν ο πρώτος που βρέθηκε σε ετυμολογικό δίλημμα και προτίμησε να παραθέσει δυο εκδοχές αν και φαίνεται να προτιμάει την πρώτη.
Λοιπόν, σύμφωνα με την πρώτη εκδοχή του Ζηνόδωρου, επειδή οι Αθηναίοι αγαπούσαν πολύ τα σύκα, υπήρχαν αρκετοί που πήγαιναν στους αγρούς και έβλεπαν αν ωρίμασαν τα σύκα· κι όποιος έφερνε πρώτος την είδηση ότι τα σύκα της χρονιάς είχαν ωριμάσει, αυτός ονομαζόταν αρχικά συκοσκόπος και αργότερα συκοφάντης· και από εκεί μεταφορικά απεκλήθη συκοφάντης όποιος έχωνε τη μύτη του στην ιδιωτική ζωή των άλλων, όπως πριν ανασκάλευε τα κλαδιά της συκιάς για να δει αν ωρίμασε ο καρπός της.
Η δεύτερη εκδοχή του Ζηνόδωρου είναι αυτή που πολλοί από εμάς ακούσαμε στο σχολείο. Κάποτε είχε πέσει λιμός στην Αθήνα, λέει ο Ζηνόδωρος, και ο δήμος ενέκρινε ψήφισμα που απαγόρευε την εξαγωγή σύκων· όποιοι κατάγγελναν άλλους ψευδώς ότι εξάγουν σύκα, ονομάστηκαν συκοφάντες. Οἱ δὲ λέγουσιν ὅτι λιμοῦ  γενομένου ἐν Ἀθήναις ψήφισμα ἐγένετο μὴ ἐκφέρειν σῦκα· ἐπιτηροῦντες οὖν τινὲς ἐκφέροντα σῦκα διέβαλλον, καὶ παρὰ τὸ περὶ σύκων φάναι, συκοφάντης ὁ ψευδῶς περὶ σύκων φαίνων. Τα ίδια, αλλά χωρίς λιμό, λέει ο Πλούταρχος μερικούς αιώνες αργότερα: κεκωλυμένου γὰρ ἐκφέρειν τὰ σῦκα μηνύοντες καὶ φαίνοντες τοὺς ἐξάγοντας ἐκλήθησαν‘συκοφάνται.’. Τα ίδια και ο Αθήναιος, ο οποίος μάλιστα επικαλείται παλιότερο (χαμένο σήμερα) σύγγραμμα του Ίστρου: Ἴστρος δ΄ ἐν τοῖς Ἀττικοῖς οὐδ΄ ἐξάγεσθαί φησι τῆς Ἀττικῆς τὰς ἀπ΄ αὐτῶν γινομένας ἰσχάδας͵ ἵνα μόνοι ἀπολαύοιεν οἱ κατοικοῦντες· καὶ ἐπεὶ πολλοὶ ἐνεφανίζοντο διακλέπτοντες͵ οἱ τούτους μηνύοντες τοῖς δικασταῖς ἐκλήθησαν τότε πρῶτον συκοφάνται.
Ωστόσο, όπως θα έχετε ίσως ακούσει, η εκδοχή αυτή προσκρούει στο ότι δεν έχει βρεθεί κανένα τέτοιο ψήφισμα σε αρχαίο κείμενο, ούτε έχει και πολύ νόημα η απαγόρευση αφού σύκα είχε όλη η Ελλάδα άφθονα. Παρεμπιπτόντως, να προσθέσω εδώ ότι το ετυμολογικό λεξικό Μπαμπινιώτη κάνει ένα περίεργο λαθάκι, διπλό μάλιστα, όταν παρουσιάζει αυτή την εκδοχή: αναφέρει ότι αυτό έγινε τον καιρό του λοιμού (αντί λιμού!) και αφορούσε όσους εισάγανε σύκα (εννοείται ότι λέει ‘εισήγαν’), όχι όσους εξάγανε. Δεν ξέρω αν έχουν άλλη πηγή υπόψη τους ή αν πρόκειται για αβλεψία. (Πάντως το μεγάλο λεξικό Μπαμπινιώτη μιλάει σωστά για εξαγωγείς σύκων).
Μια τρίτη εκδοχή, που σύμφωνα με το ελληνικό Liddell-Scott τη διατύπωσε κάποιος Lancelot Shadwell, είναι ότι συκοφάντες αρχικά ονομάστηκαν εκείνοι που έσειαν τη συκιά για να φανερωθούν τα σύκα που ήταν κρυμμένα στα ψηλά κλαριά και στο πυκνό φύλλωμα, και από εκεί, μεταφορικά, όποιος ανάγκαζε με απειλές τους πλούσιους να του δίνουν χρήματα. Είναι γεγονός ότι στα αρχαία το σείω εμφανίζεται συχνά πλάι στο συκοφαντώ (π.χ. σε απόσπασμα του Αριστοφάνη) και μάλιστα ο Ησύχιος έχει λήμμα “σείσαι: συκοφαντήσαι”
Μια τέταρτη εκδοχή, που την αναφέρει ο Αθήναιος, είναι ότι στη Ρόδο συκοφάντες ονομάζονταν οι υπεύθυνοι για την είσπραξη των φόρων από τους πολίτες, που καταβάλλονταν σε είδος (σύκα, λάδι και κρασί) -και μάλιστα ότι διάλεγαν για τη δουλειά αυτή τους πιο αξιόπιστους πολίτες.
Μια πέμπτη εκδοχή, που την αναφέρει ο Νικόλαος Πολίτης στην εργασία του για τα υβριστικά σχήματα, αλλά και πολλοί άλλοι, βασίζεται στο υβριστικό σχήμα που οι Ιταλοί λένε far le fiche, με το χέρι σε σχήμα γροθιάς και τον αντίχειρα να προεξέχει ανάμεσα σε δείχτη και μέσο δάχτυλο. Υποθέτοντας ότι το σχήμα αυτό θα υπήρχε και στην αρχαιότητα και θα ονομαζόταν «σύκο» (πάντως στα νέα ελληνικά δεν έχει αυτή την ονομασία), θεώρησαν ότι η αρχική σημασία του συκοφάντη θα ήταν αυτός που δείχνει το σύκο, δηλαδή κάνει αυτό το υβριστικό σχήμα. Σε μια παραλλαγή, ο Κρέτσμερ στο πρώτο τεύχος του περιοδικού Glotta (1909) παραθέτει τη γνώμη ενός A.B.Cook (Classical Review 1907, 133-136), o οποίος βρίσκει το υβριστικό αυτό σχήμα στον Οβίδιο και σε άλλες αρχαίες πηγές και θεωρεί ότι ο συκοφάντης θα ήταν εκείνος που κατάγγελνε άλλους για παραβάσεις τους κάνοντάς τους το υβριστικό σχήμα του «σύκου».
Έκτη εκδοχή, αυτή που δέχεται το ετυμολογικό του Μπαμπινιώτη, και άλλες πηγές, που τη διατύπωσε ο Gernet, όπως βρίσκω στον Σαντρέν. Συγκεκριμένα, ότι συκοφάντες ονομάζονταν αυτοί που αποκάλυπταν όσους είχαν σύκα κρυμμένα στα ρούχα τους, δηλαδή μια ασήμαντη μικροκλοπή, και κατ’ επέκταση όσους κατέδιδαν ασήμαντες πράξεις και στη συνέχεια έκαναν ψευδείς καταγγελίες. Η εκδοχή αυτή δεν είναι απίθανη· πράγματι, σκέφτομαι ότι π.χ. στα συμπόσια πολλοί παράσιτοι θα έφευγαν έχοντας κρύψει ξερά σύκα στο ιμάτιό τους.
Έβδομη εκδοχή, που θα μπορούσε να είναι παραλλαγή της δεύτερης: στην Αθήνα υπήρχαν ιερές συκιές, π.χ. η ιερά συκή των Φυταλιδών στο δρόμο προς Ελευσίνα (εκεί που είναι σήμερα ο Άγιος Σάββας, κοντά στο σταθμό Ελαιώνας του μετρό). Συκοφάντες λοιπόν, όποιοι κατάγγελναν τους κλέφτες των σύκων από τις ιερές συκιές, όπως αναφέρει κάποιος μεταγενέστερος σχολιαστής του Αριστοφάνη.
Όγδοη λοιπόν εκδοχή, του Κ. Ρωμαίου από το Λεξικογραφικό Δελτίο της Ακαδημίας (τ. 4, σελ. 129-136), ότι ο αρχικός συκοφάντης ήταν αυτός που, στα Ελευσίνια Μυστήρια, αποκάλυπτε το «σύκον» των θεών· βλέπει δηλαδή μια λατρευτική αρχή, με τον συκοφάντη να είναι περίπου συνώνυμος του ιεροφάντη και να τελεί μιμητική συνουσία. Να πούμε εδώ ότι ο Ρωμαίος θεωρεί ότι σύκον έλεγαν οι αρχαίοι όχι ειδικά το γυναικείο μόριο αλλά τα αιδοία γενικώς και μάλιστα ότι το far le fiche συμβόλιζε τη συνουσία, με το αντρικό σύκο να είναι ο αντίχειρας και ο δείκτης με τον μέσο να συμβολίζουν το γυναικείο.
Ένατη εκδοχή, που κάπου την έχω διαβάσει, ή την έχω συζητήσει με αφορμή και την έκφραση για τα σύκα και τη σκάφη –αν δεχτούμε ότι η λέξη «σύκα» είχε στα αρχαία τη σημασία των γεννητικών οργάνων, συκοφάντης θα μπορούσε να είναι αυτός που κατάγγελνε μοιχείες και λοιπές ερωτοδουλειές.


Davette  Leonard.- Hazelnuts & Figs

“Λέει τα σύκα σύκα και τη σκάφη σκάφη”


Η παροιμιακή φράση “λέει τα σύκα σύκα και τη σκάφη σκάφη” χρησιμοποιείται για όποιον μιλάει χωρίς περιστροφές, με παρρησία, χωρίς να μασάει τα λόγια του ή να καταφεύγει σε ευφημισμούς. Είναι μια από τις συχνές και γνωστές παροιμιακές φράσεις, με αρκετές καταγραφές στα σώματα κειμένων, και σε λογοτεχνικά άλλωστε κείμενα, από τα οποία το γνωστότερο ίσως είναι το Καπνισμένο τσουκάλι του Ρίτσου, με τον στίχο που έγινε πασίγνωστος χάρη στη φωνή του Νίκου Ξυλούρη:
Κι αύριο λέω θα γίνουμε ακόμα πιο απλοί
Θα βρούμε αυτά τα λόγια που παίρνουνε το ίδιο βάρος
σ’ όλες τις καρδιές, σ’ όλα τα χείλη
Έτσι, να λέμε πια τα σύκα-σύκα και τη σκάφη-σκάφη
 Στο ποίημα του Ρίτσου, η παρρησία αυτή επαινείται σαν προτέρημα, αφού ο απλός και απερίφραστος στίχος, που τον κοροϊδεύουν κάποιοι, έχει στόχο όχι να ξεχωρίσει τον ποιητή από τον κόσμο, αλλά να σμίξει τον κόσμο. Και γενικά, η φράση “λέω τα σύκα σύκα και τη σκάφη σκάφη” έχει πάντοτε θετική απόχρωση. Μερικές φορές, βέβαια, ιδίως στον προφορικό λόγο ή όταν η φράση χρησιμοποιείται παρενθετικά, δεν λέγεται ολόκληρη αλλά μόνο το πρώτο μισό της για οικονομία:Και, για να πούμε τα σύκα σύκα, ο αδελφός σου δεν άξιζε να πάρει προαγωγή. 
Η φράση είναι αρχαία. Την πρωτοβρίσκουμε σε απόσπασμα χαμένου έργου του Αριστοφάνη, αν και εκεί εμφανίζεται μόνο το δεύτερο από τα δύο αντικείμενα, η σκάφη. Η πρώτη της εμφάνιση διασώζεται σε απόσπασμα του Αριστοφάνη, όπου ο ήρωας λέει: “Σκαιός και άγροικός ειμι την σκάφην σκάφην λέγων.” Την ίδια φράση ξαναβρίσκουμε στον Πλούταρχο, αρκετούς αιώνες αργότερα, όμως να επισημάνω ότι ο Πλούταρχος (στο έργο του Αποφθέγματα βασιλέων και στρατηγών) την αποδίδει στον Φίλιππο της Μακεδονίας, άρα το χρονικό κενό μειώνεται πάρα πολύ. Πήγαν λοιπόν κάποιοι και παραπονέθηκαν στον Φίλιππο ότι κάποιοι από το περιβάλλον του Φιλίππου τους αποκαλούν προδότες. Απάντησε λοιπόν ο Φίλιππος, σκαιούς έφη φύσει και αγροίκους είναι τους Μακεδόνας την σκάφην σκάφην λέγοντας......
 {...} Στους επόμενους αιώνες έχουμε χρήση της φράσης από τον αυτοκράτορα Ιουλιανό και από τον Συνέσιο Κυρήνης ενώ, αρκετά αργότερα πια, ο παροιμιογράφος Αρσένιος τον 15ο αιώνα αποθησαυρίζει δύο εκδοχές της, τη γνωστή του κωμικού “άγροικός ειμι την σκάφην σκάφην λέγων” και την “τα σύκα σύκα, την σκάφην σκάφην λέγει”. Εικάζω ότι αυτή η δεύτερη καταχώριση αντιστοιχεί στην καθομιλουμένη τότε μορφή της παροιμίας.
  Και βέβαια η φράση συνεχίζει να χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα στην ελληνική γλώσσα, μόνο που, όπως είπα, μερικές φορές σήμερα παραλείπουμε τη σκάφη για συντομία.
Η προέλευση της φράσης έχει βασανίσει όχι λίγο τους μελετητές. Μάλιστα, επειδή είναι εντελώς ακατανόητη η σχέση των σύκων και της σκάφης, μερικοί προσπαθούν να εκλογικεύσουν τη φράση. Έτσι, ένας αναγνώστης του ιστοτόπου μου με καταγωγή από τη Μύκονο, μου έγραψε λέγοντάς μου ότι στη Μύκονο η φράση αυτή λέγεται “τα σύκα σύκα και την κάφη κάφη”, όπου κάφη, στην τοπική διάλεκτο, η αγριοσυκιά. Του απάντησα δίνοντας μια πρόχειρη ερμηνεία για αυτή την παραλλαγή, δηλαδή ότι:  Ο σημερινός χρήστης της φράσης (και εδώ και πολλούς αιώνες) δεν βρίσκει κανένα λόγο που να συνδέει τα σύκα με τη σκάφη. Όμως τη χρησιμοποιεί επειδή έτσι την άκουσε.  Στη Μύκονο όμως κατά σύμπτωση, υπάρχει η πολύ όμοια με τη σκάφη λέξη, η κάφη, όπως λέτε. Οπότε πολύ σωστά το γλωσσικό αίσθημα των μυκονιατών, τους έσπρωξε να αλλάξουν τη φράση και να την κάνουν πιο λογική.
Ο συνομιλητής μου δεν πείσθηκε και επανήλθε απόλυτα βέβαιος για την άποψή του, και παραβλέποντας το οφθαλμοφανές, που του το τόνισα, ότι η φράση παραδίδεται πολλές φορές στην αρχαία γραμματεία, όχι μία και δύο για να αποδοθεί έστω σε σύμπτωση, επομένως αποκλείεται να είναι μυκονιάτικη και πρόσφατη η αρχή της. Ο συνομιλητής μου αυτός ήταν των θετικών επιστημών, με διδακτορικό δίπλωμα, πρόεδρος κάποιων τοπικών συλλόγων, σοβαρός άνθρωπος εννοώ, κι όμως, σε αυτό το γλωσσικό ζήτημα δεν πείστηκε από την ορθολογική εξήγηση (αφού η φράση υπάρχει στον Αριστοφάνη και στον Λουκιανό, δεν μπορεί να φτιάχτηκε πρόσφατα) και επέμεινε στην ανορθόλογη. Ένας άλλος την εκλογίκευσε παραπέρα, όπως βρήκα πρόσφατα στο Διαδίκτυο: Παππούς φιλόλογος που μού εξήγησε πως ο Λουκιανός κακώς έγραφε “τα σύκα, σύκα και η σκάφη, σκάφη” αφού το “κάφος” είναι το αρσενικό σύκο, ο “ορνός” που λένε στα χωριά. 
(Η υπογράμμιση δική μου. Φυσικά η εκδοχή αυτή δεν στέκει, αν σκεφτείτε όσα λέω παραπάνω, αλλά είναι ενδεικτική για την ανθεκτικότητα των ευάρεστων μύθων -και μετά προσπαθούμε να ξεριζώσουμε το Λερναίο, σου λέει ο άλλος). Σε άλλη παραλλαγή, αντί για την κάφη χρησιμοποιείται η σκάρφη, που είναι η ονομασία ενός φυτού, ίσως του ελλέβορου.
Πολλά είπα για τις ευφάνταστες και ανυπόστατες παραλλαγές, αλλά δεν απάντησα στο ερώτημα που θα έχετε πολλοί. Τι σχέση έχουν τα σύκα με τη σκάφη; Πώς γεννήθηκε η φράση; Λυπάμαι, αλλά δεν ξέρουμε ή μάλλον δεν ξέρουμε με βεβαιότητα. Από όσες εκδοχές έχω διαβάσει δεν βρήκα κάποια πειστική.
 Πάντως, προσωπικά, η υποψία μου είναι ότι εδώ έχουμε σεξουαλικό υπονοούμενο. Δηλαδή, θέλω να πω, ο Αθηναίος της καλής κοινωνίας πιθανόν να μη χρησιμοποιούσε μπροστά σε κόσμο τις λέξεις “σύκα” και “σκάφη”, επειδή πιθανώς στην αργκό της εποχής χρησιμοποιούνταν με άσεμνη σημασία, όπως σήμερα στους κύκλους της καλής κοινωνίας θα διστάσει κάποιος να πει, ξερωγώ, “πουλί” ή κάποια άλλη λέξη με ενδεχομένως διφορούμενη σημασία.
Και για το σύκο ξέρουμε ότι κάτι τέτοιο συνέβαινε (και συμβαίνει ως τα σήμερα, άλλωστε), αν θυμηθούμε π.χ. το στίχο του Αριστοφάνη “Του μεν μέγα και παχύ, της δε ηδύ το σύκον” (Ειρήνη 1351-2). Για τη σκάφη δεν είμαι βέβαιος αν είχε πονηρές σημασίες, το θέμα αξίζει διερεύνηση. (Πάντως, υπάρχει ένα πονηρό νοιώσμα που λέει κάτι σαν Εγώ γι’ αυτό σ’ έβαλα στο σπίτι μου κυρά μου
         να σε ξαπλώνω ανάσκελα να κάνω τη δουλειά μου.

Η απάντηση δεν είναι αυτό που ενδεχομένως σκέφτηκε το πονηρό μυαλό σας, αλλά η σκάφη).
Μπορούμε λοιπόν δοκιμαστικά να προτείνουμε την ιδέα ότι ο καθωσπρέπει Αθηναίος μπροστά σε αγνώστους θα προτιμούσε να αποφύγει να πει “σύκα” και “σκάφη” και θα έλεγε, ας πούμε, “ισχάδες” και “κάρδοπος”. Αντίθετα, ο αγροίκος, που ήταν από χωριό και δεν χαμπάριαζε από λεπτότητες, ο αριστοφανικός Στρεψιάδης λογουχάρη, θα έλεγε τα σύκα σύκα και τη σκάφη σκάφη. ...          

Η εκδίωξη από τον Κήπο της Εδέμ. Ο Μασάτσιο (Masaccio) τον ζωγράφισε το 1425, το φύλλο συκής προστέθηκε το 1680 και αφαιρέθηκε κατά τη συντήρηση του πίνακα το 1980.

ΦΥΛΛΟΝ ΣΥΚΗΣ

 Παλαιά Διαθήκη (κεφ.3), ο Αδάμ και η Εύα έφαγαν τον απαγορευμένο καρπό, "κα διηνοίχθησαν ο φθαλμο τν δύο, κα γνωσαν τι γυμνο σαν, κα ρραψαν φύλλα συκς κα ποίησαν αυτος περιζώματα" (άνοιξαν τα μάτια τους και κατάλαβαν ότι ήταν γυμνοί και έραψαν φύλλα συκής και έφτιαξαν περιζώματα για τον εαυτό τους). 

Έχοντας αυτό σαν παράδειγμα, οι καλλιτέχνες του 15ου αιώνα, κατά την Αναγέννηση, αναγκάστηκαν να καλύψουν τα γεννητικά όργανα σε νέα αλλά και σε υπάρχοντα έργα τέχνης.


ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ
«και ιδών συκήν από μακρόθεν έχουσαν φύλλα, ήλθεν ει άρα τι ευρήσει εν αυτή. Και ελθών επ’ αυτήν ουδέν εύρεν, ει μη φύλλα. Ου γαρ ην καιρός σύκων. Και αποκριθείς ο Ιησούς είπεν αυτή: Μηκέτι εκ σου εις τον αιώνα μηδείς καρπόν φάγοι. Και ήκουον οι μαθηταί αυτού».  (Μαρκ. 11/ια΄13-14).
Ο δε Ματθαίος προσθέτει: «και εξηράνθη παραχρήμα η συκή».  (Ματθ. 21/κα΄ 19).


   18Kαι το πρωί επιστρέφοντας στην πόλη πείνασε. 
19Bλέποντας, λοιπόν, μια συκιά στο δρόμο την πλησίασε αλλά δε βρήκε τίποτε σ’ αυτήν παρά μονάχα φύλλα, και της λέει: “Ποτέ πια να μην παραχθεί καρπός από σένα”.
 Kαι στη στιγμή ξεράθηκε η συκιά! 
20Kαι σαν το είδαν αυτό οι μαθητές, θαύμασαν και είπαν: “Πώς ξεράθηκε έτσι η συκιά από τη μια στιγμή στην άλλη;” 
21Aποκρίθηκε τότε ο Iησούς και τους είπε: “Πραγματικά, σας λέω, αν έχετε πίστη και δεν ταλαντευτείτε, όχι μόνο αυτό που συνέβη με τη συκιά θα κάνετε, αλλά κι αν ακόμα πείτε σε τούτο το βουνό: Σήκω και ρίξου στη θάλασσα, θα γίνει.
 22Kαι όλα όσα ζητήσετε στην προσευχή έχοντας πίστη, θα τα λάβετε”.




Η συκιά είναι κυρίως το δέντρο «απ' όπου κρεμάστηκε ο Ιούδας· γι' αυτό έχει ίσκιο βαρύ κι όποιος κοιμηθεί από κάτω πεθαίνει» (Λευκάδα)·http://www.tovima.gr/


Παροιμίες με Σύκα

Βάλε ελιά για το παιδί σου και συκιά για τη ζωή σου
Να λες τα σύκα σύκα και τη σκάφη σκάφη
Ο άη- Λιας κόβει σταφύλια και η αγία Μαρίνα σύκα
Άλλοι τάφαγαν τα σύκα κι άλλοι τα πληρώνουνε
Γλυκάθηκε η γριά στα σύκα θα φάει και τα συκόφυλλα
Τα θ΄κας είνι σύκα τσι ζλιγόντιν, τα θ' καμ καρύδια τσι βρουντούν
Εγλυκάθηκ, η γρηά στα σύκα, κι εμπαινόβγαινε και ΄ζήτα

  
Αρχαία Γνωμικά για τη συκοφαντία: 


*Απ΄ τα άγρια θηρία το χειρότερο δάγκωμα το κάνει ο συκοφάντης , από τα ήμερα ο κόλακας. (Διογένης από τη Σινώπη). 

*Το μαχαίρι κόβει , αλλά η συκοφαντία χωρίζει φίλους . (Δημόκριτος από Άβδηρα) . 

Μην κακολογείς (ή συκοφαντείς) τους κοντινούς (διπλανούς) σου γιατί διαφορετικά θα ακούσεις πράγματα που θα σε λυπήσουν . (Χίλων από Σπάρτη) 

Ο Σπαρτιάτης Θεαφίδας ακόνιζε κάποτε το ξίφος του . Κάποιος άλλος τον ρώτησε , αν είναι κοφτερό . 

*Πιο κοφτερό και από την συκοφαντία , απάντησε εκείνος. 

Κάποιος είπε στον Αίσωπο από Μ. Ασία *Για εσένα λένε τρομερά πράματα* και του τα είπε όλα όσα είχε ακούσει. Ο Αίσωπος απάντησε: *Δολοφόνοι δεν είναι εκείνοι που φτιάχνουν τα μαχαίρια, αλλά εκείνοι που τα χρησιμοποιούν. Έτσι και τώρα: δε με κακολογούν οι συκοφάντες, αλλά εσύ που χρησιμοποιείς τις συκοφαντίες τους.*

Figs And Cantaloupe by Ylli Haruni


Λ
ΟΓΟΤΕΧΝΙΑ


ΟΜΗΡΟΣ 


Οταν γυρισε στην Ιθακη ο Οδυσσεας και παρουσιασθηκε στον
πατερα του τον γερο Λαερτη,εκεινος του ζητησε σημαδια να
τον γνωρισει,του κορμιου του και του σπιτιου του κι ο Οδυσσεας
του ειπε:


"οὐλὴν μὲν πρῶτον τήνδε φράσαι ὀφθαλμοῖσι,
τὴν ἐν Παρνησῷ μ᾽ ἔλασεν σῦς λευκῷ ὀδόντι
οἰχόμενον· σὺ δέ με προΐεις καὶ πότνια μήτηρ
ἐς πατέρ᾽ Αὐτόλυκον μητρὸς φίλον, ὄφρ᾽ ἂν ἑλοίμην
δῶρα, τὰ δεῦρο μολών μοι ὑπέσχετο καὶ κατένευσεν.
εἰ δ᾽ ἄγε τοι καὶ δένδρε᾽ ἐϋκτιμένην κατ᾽ ἀλωὴν
εἴπω, ἅ μοί ποτ᾽ ἔδωκας, ἐγὼ δ᾽ ᾔτεόν σε ἕκαστα
παιδνὸς ἐών, κατὰ κῆπον ἐπισπόμενος· διὰ δ᾽ αὐτῶν
ἱκνεύμεσθα, σὺ δ᾽ ὠνόμασας καὶ ἔειπες ἕκαστα.
ὄγχνας μοι δῶκας τρισκαίδεκα καὶ δέκα μηλέας,
συκέας τεσσαράκοντ᾽· ὄρχους δέ μοι ὧδ᾽ ὀνόμηνας
δώσειν πεντήκοντα, διατρύγιος δὲ ἕκαστος
ἤην· ἔνθα δ᾽ ἀνὰ σταφυλαὶ παντοῖαι ἔασιν--
ὁππότε δὴ Διὸς ὧραι ἐπιβρίσειαν ὕπερθεν."
Ομηρου Οδυσσεια,ραψωδια ω'

''πρωτα κοιταξε με τα ιδια σου τα ματια τη βαθια ουλη
που μου'σκαψε με τ'ασπρο κοφτερο του δοντι αγριοχοιρος
πανω στον Παρνασο που εσυ μ'εστειλες με τη σεβαστη μητερα
στον Αυτολυκο τον αγαπημενο πατερα της μητερας να φερω δωρα
καθως αυτος καποτε εδω που ηρθε μου υποσχεθηκε,
και τωρα να σου πω τα δεντρα στ' ομορφο περιβολι μας,
τα δεντρα που καποτε μου'δωκες,εγω ημουν παιδι και το καθενα
ζητουσα ,στον κηπο σ'ακολουθησα ,αναμεσα τους περπατουσαμε,
και συ τα ονοματιζες κι ελεγες το καθενα:μου'δωκες δεκατρεις
αχλαδιες και δεκα μηλιες,συκιες σαραντα,πενηντα σειρες αμπελι
μου'ταξες να μου δωσεις,καθε μια με την δικια της ωρα του τρυ-
γου,γιατι απ'ολες τις ποικιλιες σταφυλια ηταν,και καθε χρονια
θα στελνε αφθονια ο Διας απο ψηλα''
μεταφραση χ.ν.κουβελης




Louis Melendez: Νεκρή φύση με ψωμί σύκα και βιβλίο!




Ο Αριστοφάνης για το σύκο

Για ένα τόσο διαλεχτό φρούτο, δικαιολογείται η πληθώρα των στίχων, που αφιέρωσε ο Αριστοφάνης:

«Ουδέν γαρ όντως γλυκύτερον των ισχάδων, αλλ’ ουδέ το μέλι γλυκύτερον των ισχάδων».
Το σύκο να τ’ αδράχνω
Που φούσκωσε πάνω στο δέντρο
να το τρώγω χωρίς να το δαγκώνω (ΕΙΡΗΝΗ)

Και τα σύκα τα νωπά
Μύρτα, μενεξέδες πλάι
Τις τσαπέλες με τα σύκα
Στο πηγάδι το κρασί,
Το γλυκό που δεν χτυπά
Και τις θρούμπες τις ελιές


O Αριστοφάνης επίσης στο έργο του Ειρήνη μας δίνει ένα πολύ όμορφο κείμενο
που περιγράφει ένα ζεστό, σπιτικό γεύμα:

Τι όμορφα που είναι σαν βρέχει κι έχει τελειώσει πια η σπορά... Έρχεται ένας γείτονας και
λέει:
—Κωμαρχίδη, για πες, τι να κάνουμε με τέτοιον καιρό;
—Να σου πω, θέλω να το τσούξω λιγάκι, μια κι ο θεός τα φέρνει βολικά... Ε, γυναίκα,
ζέστανε μας
τρία πιάτα φασολάκια, και βάλε μέσα και λίγο σιτάρι... βγάλε μας και κάμποσα σύκα.


δείτε περισσότερα https://homouniversalisgr.blogspot.com/