Εκλεκτοί προσκεκλημένοι-φίλοι-ες, σας ευχαριστώ για την παρουσία σας.
Ολοκληρώνοντας την μελέτη της ποιητικής συλλογής «Το αριστερό μισό του Ήτα» του Κώστα Βασιλάκου, μέσα στην καρδιά μου ήχησαν διάσπαρτες μελωδίες ανέσπερης γνώσης, αισθητικού προσανατολισμού αλλά και ξεκάθαρου υπεραισθητού προβληματισμού, που περιείχε όμως μέσα του διαυγέστατη τη λύση αλλά και την απόδοση της διαδρομής προς αυτήν.
Και νιώθω πραγματικά ευλογημένος να έχω μυηθεί στο φεγγοβόλημα της ποιητικής του μαγείας και ίσως να είμαι από τους τυχερούς που μπορώ να τρέφομαι με τέτοιου είδους και ποιότητας ποιητικά πνευματικά «συσσίτια».
Και ναι, νιώθω πως εκρήγνυμαι από το συμπιεσμένο ποιητικό πάθος του Κώστα Βασιλάκου και την αισθητική του αρτίωση.
Μέσα στην ομόφωνη παραδοχή των δύσκολων – σαν ασύμμετρη απειλή -εποχών που διανύουμε, η αληθινή ποίηση έρχεται να αποκαλύψει τη δύναμη που μας ελκύει προς μία ανώτερη πορεία ενάρετης βιωτής.
Μας διερμηνεύει τις αληθινές αξίες, με μία σταθερή γραμμή ασφαλούς πλεύσης που οδηγεί ταχέως και απρόσκοπτα σε ανώτερες εφέσεις, υψηλές αισθητικές εναρμονίσεις με τη βαθύτερη αλήθεια να κραυγάζει μέσα μας, αποκαλύπτοντας – σχεδόν εκλιπαρώντας μας – τα ταξίδια εκείνα που οδηγούν το αθάνατο μέρος της ύπαρξής μας από τα βαθιά της εσωτερικής μας πυξίδας, προς τα υψηλά του τελικού προορισμού, και του δροσερού μαΐστρου της «αγάπης» τα σπουδαία.
Πόσο μοιάζει η αληθινή ποίηση με το τόξο και το βέλος, που όσο αναπτύσσεται η χορδή του στοχαστικού λόγου, πάνω στο ακίνητο σώμα του τόξου, τόσο μακρύτερα το βέλος της γνώσης θα ταξιδέψει, τόσο πιο πολλά και τολμηρά θα δει, θα ανακαλύψει.
Και όπως το βέλος που ταξιδεύει δεν χάνει την ενέργειά του παρά μόνο όταν αυτό γίνει επιτρεπτό από την αρχική δύναμη που όρισε η έκταση της στοχαστικής του χορδής, έτσι και η αληθινή ποίηση συνεχίζει να ενεργεί ακόμα και μετά το πέρας της αρχικής της ροής, μετά το οριστικό «σβήσιμο» του λόγου.
Διότι η αληθινή ποίηση αρχίζει και αποδίδει καρπούς μέσα στη μεγάλη ησυχία που ακολουθεί τον πρώτο κυματισμό του αρχικού μηνύματος.
Και θέλω – κυρίες και κύριοι- σε αυτό ακριβώς το σημείο να ξεκαθαρίσω ευθύς εξαρχής τι θεωρώ αυθεντική ποίηση και ποια πιστεύω πως είναι η επήρειά της , και η ουσία της.
Γνωρίζω, γνώριζα πάντα, σαν μία υποσυνείδητη αλλά καταλάμπουσα λογική, πως η ποίηση είναι μία γλώσσα θεόσταλτη που ρέει με ζωογόνο ρυθμό μέσα σε άνυδρες γνωστικές αυλές, στεγνές πνευματικές λίμνες, απότιστες, άκαρπες και σκιερές κληματαριές, διψασμένες ανθρώπινες φωνές, αλμυρές εγκαταλελειμμένες ζωές, νεκρές ψυχικές αμπολές και άδειες από αγάπη αγκαλιές.
Και δεν θεωρεί η αληθινή ποίηση πως είναι κάτι το ξεχωριστό, το ιδιαίτερο – με την έννοια της εγωπαθούς και ευτελούς αυταξίας, αλλά έχει επίγνωση ενός έργου που επιτελεί, τόσο σημαντικού όσο και ζωογόνου. Κι όπως το σώμα για να ζήσει, δεκάδες λειτουργίες γίνονται συνεκτικές κι ομόθυμες ροές, έτσι και η ποίηση λειτουργεί για να ζωογονεί το σώμα της κοινωνίας έχοντας το ρόλο της αναπνοής και της καρδιακής λειτουργίας.
Φίλες και φίλοι,
Ο μεγάλος μας ποιητής Οδυσσέας Ελύτης, κατά την απονομή του Βραβείου Νόμπελ θα πει μεταξύ άλλων για την ποίηση:
«Νομίζω ότι η ποίηση πρέπει να ’ναι μυστηριώδης, συνάμα, όμως, διαφανής, με καθαρότητα και με ένα οιονεί γεωμετρικό υπόβαθρο. Είναι πολύ δύσκολο το να επιτύχεις σε ένα ποίημα να είναι διάφανο και οργανωμένο και ταυτοχρόνως πλήρες πυκνού μυστηρίου, όπως το μυστήριον του φωτός».
Έχει επίσης αναφέρει:
«Είναι σωστό να προσκομίζει κανείς στην τέχνη αυτά που του υπαγορεύουν η προσωπική του εμπειρία και οι αρετές της γλώσσας του. Πολύ περισσότερο όταν οι καιροί είναι σκοτεινοί και αυτό που του υπαγορεύουν είναι μια όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ορατότητα.»
Ο ποιητής Κώστας Βασιλάκος προσφέρει αυτήν ακριβώς την ορατότητα μέσα από τις μεγαλειώδεις στιγμές της υπέροχης ποίησής του, σχετικά με την ουσία της ανθρώπινης ύπαρξης και σε σχέση πάντοτε με το περιβάλλον μέσα στο οποίο το άτομο αναπτύσσεται και δρα.
Σημείο αναφοράς αποτελεί η οικουμενικότητα του ανθρώπου, ο οποίος δεν αντιμετωπίζεται πια μόνο ως απλή οντότητα, ως ένα ακόμη δεδομένο, ως ένα επιπλέον στοιχείο μιας ιστορικής συγκυρίας, αλλά ως μια διαχρονική, οικουμενική έννοια που δίνει αξία και σκοπό στον κόσμο που μας περιβάλλει και από τον οποίο αντλεί με τη σειρά του μια ανεξάντλητη μετασχηματιστική δύναμη. Ο άνθρωπος αντιμετωπίζεται ως έννοια που αποκτά νόημα και ουσία μέσα από τη σχέση αλληλεπίδρασης που έχει αναπτύξει με το περιβάλλον του. Πρόκειται στ’ αλήθεια, για ένα έργο επαναστατικό, αυτό της επανασύστασης της προσωπικής ταυτότητας του ατόμου και παράλληλα της ταυτότητας του κόσμου που στηρίζεται στη γνώση, μια γνώση που δεν αλλοιώνει, δεν παραμορφώνει, δεν αποξενώνει, δεν καταπιέζει ούτε περιορίζεται σε κανόνες και υποκειμενικές συνθήκες, αλλά απελευθερώνει, προβάλλει, προωθεί, μεταλλάσσει και αναδιαμορφώνει, επειδή και η ίδια αναδιαμορφώνεται.
Η πέμπτη ποιητική συλλογή του Κ. Βασιλάκου, με τίτλο “το αριστερό μισό του ήτα” είναι ένα «κόσμημα» για τα σύγχρονα ελληνικά γράμματα δοσμένη από έναν αυθεντικό όσο και ουσιώδη ποιητή του νεότερου ελληνικού ποιητικού λόγου.
Αλληγορικός και πνευματώδης, εξερευνά με έμπνευση και ακόρεστη δημιουργική φαντασία -καθώς τον διακατέχει ένα απαράμιλλο αισθητικό κριτήριο- την ανθρώπινη ύπαρξη με τις ατέλειες και τις υπερβολές της και αποτυπώνει με σταθερές και εμπνευσμένες παραδοχές ένα πρωταίτιο στίγμα, κάτι -σαν πυξίδα γνώσης- την πορεία προς την τελική σύγκλιση και την ενσάρκωση της ελπίδας.
Διαφαίνεται καθαρά η άριστη αισθητικά αλλά και «τεχνικά» χρήση του λόγου που υπηρετεί την ποιητική τελειότητα, με θαυμάσια στοίχιση των λέξεων και εξαιρετική οργάνωση των ποιητικών εννοιών.
Ο Ποιητής Κ. Βασιλάκος είναι δημιουργός της εύρυθμης μετάπλασης και μύστης της μαγείας της ιδέας. Διαθέτει μία φυσική σαγήνη γραφής και η ποιητική του γλώσσα και έκφραση εναρμονίζει πλήρως σημαίνοντα και σημαινόμενα. Το αποτέλεσμα της ποίησής του είναι αγαστό γιατί η έμπνευση και η γραμματεία στο δούλεμα των ιδεών ισχυροποιεί το γίγνεσθαι και όχι το είναι. Ο εξαιρετικός ποιητικός του νους, μπορεί να λαμπρύνει με ιδεατό φως το ερέθισμα καθώς του δίνει αρχιτεκτονικό χαρακτήρα γραφής και ποιητικής ουσίας. Γράφει αληθινή ποίηση καθώς σε κάθε ποιητική του έκφραση και έκρηξη η ποιητική πραγμάτωση έρχεται να την υπηρετήσει.
Υψώνεται δε με τρόπο γοργό και ασφαλή σε ύψη που ισορροπούν τον λόγο του με την προσωπική του ουσία.
Αντιλαμβάνεται ξεκάθαρα ο μελετητής του έργου τούτου, την έντονη διάθεση του ποιητή να «βουτήξει» την πένα του μέσα σε τοπία συνεχών αποκαλύψεων, που δίνονται αργά και σταθερά με γλαφυρή γραφή και γλώσσα, εμβαθύνοντας με συλλογισμούς και στοχασμούς σε μία σειρά ενατενίσεων αλλά και εμπειρικών αναφορών που σκοπό έχουν όχι μόνο την περιγραφή του αντικειμενικού προορισμού αλλά και του οραματικού δημιουργικού ποιητικού τόξου. Ενός τόξου που το βέλος του στοχεύει πέρα και μακριά στην τελική πρόταση και λύση. Διεισδύει ο ποιητής στην ανθρώπινη ψυχή όχι μόνο εμπειρικά αλλά τολμώ να πω και μέσα από σπάνια προορατικά πεδία, κι όλο αυτό καταφαίνεται να συμβαίνει υπό άκρα συγκινησιακή καθαρότητα, συνεπικουρούμενη δε και υπό αλάνθαστη πνευματική ροή!
Λίγες φορές μπορώ να πω πως η «κρινόμενη ποίηση» υπηρετεί ακριβώς τον απώτερο σκοπό της που είναι η ύψιστη πνευματική καλλιέργεια του ανθρώπου και η αναβίωση των υπερπολύτιμων και ζωογόνων ψυχικών αρετών που τόσο πολύ – στην εποχή μας- αλλά και σε κάθε εποχή αποτελούν ζητούμενο και τελικό στόχο και σκοπό.
Απογειωτικό και τιμητικό για το ανθρώπινο γένος, το παρακάτω φιλοσοφικοποιητικό του «πύρωμα» της ποιητικής του διάνοιας:
«Μη σέρνεσαι κατάχαμα/ ποδοπατούν τα φτερά για να μην πετάξεις/ όρθωσε το ανάστημα/ ακόμα κι ο ίσκιος σου φέρνει τον κόσμο ανάποδα.
Και η συγκινητική όσο και πανανθρώπινη πύλη ικεσίας του:
«Θεέ μου,/ έχω μόνο μια προσευχή:/ Πλάσε μας και πάλι από την Αρχή».
Ένα έργο όχι μόνο απλά ποιητικό αλλά και με λόγο διδακτικό- όχι όμως πιεστικό -όπως κάθε ποιητικό έργο που σέβεται τον εαυτό του οφείλει να αποδίδει:
Γράφει ο ποιητής:
«της ψυχής ξεχασμένες οφειλές», «οι έρωτες μελίσσι που τρυγάει την άνοιξη», «μην στερέψουν ελπίδες και όνειρα», «κι αυτοί στοχάζονται τον ουρανό/ λες και πλημμύρισε από αγάπη η γη», για να καταλήξει στο μοναδικά αληθινό και για τον μέτριο τούτο κόσμο που ζούμε και αληθινά υπερβατικό:
«το κάλλος της ζωής αντάμα με σοφία.»
Κυρίες και κύριοι,
Ο Κ. Βασιλάκος ακολουθεί με βαθύ αναστεναγμό την ουσία της λογοτεχνικής του έμπνευσης και υπηρετεί την ποιητική του τέχνη, διότι δεν μπορεί να κάνει αλλιώς.
Το τάλαντο είναι βαθύ και το χρέος μεγάλο κι ο ποιητής το νιώθει!
Γράφει: “αυτή η φωνή που με τρομάζει/ είναι ο αντίλαλος των προηγουμένων αιώνων στο σήμερα/ και προοιωνίζει το μέλλον της ανθρωπότητας./ Εσύ κράτησε στην ψυχή, την ομορφιά των μικρών πραγμάτων/ σαν ελάχιστη συμβολή στην αλλαγή του ρου της ιστορίας/ των επόμενων γενεών”
είναι μια καταιγιστική ομορφιά που μας την προσφέρει απλόχερα.
Δωρεάν έλαβε, δωρεάν δίδει!
Φίλες και φίλοι,
Η Ποίηση είναι μία «ψυχική αρετή» η οποία οδηγεί σε έναν αποκαλυπτικό λόγο, μέσω ενός ιδιαίτερου μουσικού κυματισμού έκφρασης, μίας μελωδικής ρυθμικής συχνότητας λόγου, προορισμένης να ταξιδέψει κατευθείαν στην καρδιά του ανθρώπου, να ριζώσει μέσα στις παρυφές του τριμερούς της ψυχής του και να ανθίσει ένα άνθος που το άρωμά του, σκοπό έχει την άνοδο του ανθρώπινου πνεύματος.
Ο αληθινός ποιητής είναι ένας ταχυδρόμος που αρκεί να έχει αγαθή ψυχή, ενάρετη φύση, καλή προαίρεση, και ελεύθερο πνεύμα.
Μόνο ο ποιητής με αυτά τα χαρακτηριστικά μπορεί να μεταφέρει το μήνυμα μέσα από μία αποκωδικοποίηση της γλώσσας που προέρχεται από την αρχική και μεγαλειώδη διάνοια.
Η πορεία είναι μοναδική και μοναχική συνάμα!
Ο αληθινός ποιητής είναι ελεύθερος ταξιδιώτης που μεταφέρει τα μηνύματα της αρχικής πηγής της ζωής και φύεται με τρόπο θαυμαστό και μυστηριώδη συνάμα μέσα σε κάθε διψασμένη για εξέλιξη ψυχή και μέσα σε κάθε ώριμο δοξαστικό λιβάδι που αναμένει την ανατολή της σποράς του για να ανθίσει.
Και ενώ όλοι πιστεύουν πως ο αληθινός ποιητής αισθάνεται «υπεροχή» και δικαίως στρέφεται στην «υψηλή διάνοια» της κοινωνίας, λίγοι είναι σε θέση να αντιληφθούν πως στην πραγματικότητα είναι ένας «εργάτης του πνεύματος» που η ευθύνη του δεν αποδίδεται με τρόπο ανθρώπινο αλλά μέσα από αψεγάδιαστα κι υπερούσια μνημεία υψηλής πνευματικής ευφορίας και λαμπρής κατανόησης της «αρχικής κι αδιαίρετης πηγής»
Ακούει μόνο εκείνος τις «εκρήξεις» του καθώς βρίσκεται σε δική του «τροχιά», αλλά οι εκρήξεις του προσφέρουν στην ανθρωπότητα «ζέστη», «ζωή», και «φως αληθείας»!
Και είναι αυτόφωτος κατά τα ανθρώπινα μέτρα, καθώς μπορεί να παράγει τα δώρα του και να τα μοιράζει παντού!
Είναι ευγνώμων, καθώς ξέρει πως «Εκείνος» που τον τρέφει με σχήματα ανώτερου νοηματικού λόγου, του επιτρέπει και τη δόξα την προσωρινή!
Και είναι μόνος...
Όλοι όμως τον αγαπούν, τον θέλουν και τον αποζητούν.
Φίλες και φίλοι,
Διαβάζοντας - μελετώντας τον ποιητή Κ.Βασιλάκο, ήρθε στο νου μου η παρατήρηση του Ελύτη για τη λειτουργία της γλώσσας . Ο νομπελίστας μας είχε πει : ‘’ Τριάντα αιώνες και πάνω, ο άνθρωπος πασχίζει να βάλει τη μια λέξη δίπλα στην άλλη με τέτοιο τρόπο που η σκέψη του να εξαναγκάζεται να παίρνει καινούριες αδοκίμαστες στροφές.’’
Ο Κ. Βασιλάκος τις έβαλε!
Ο Ποιητής Κ.Βασιλάκος είναι ένα διαμάντι στο στέμμα της σύγχρονης ελληνικής Ποίησης.
Αδαμάντινη γραφή, αυστηρή κύρωση της σύνθεσης. Κάτι σαν απάντηση στα ποιητικά θρύμματα τα απομονωμένα κι ασύντακτα που ξεθωριάζουν στο ρευστό νεφέλωμά τους. Το στοιχείο της αισθητής αρτίωσης είναι το ζητούμενο. Και τότε θα βοήσομεν τη ποιήσει: Χαίρε ακτίς Ηλίου, χαίρε βολίς του αδύτου φέγγους.
Ένας αληθινός ποιητής!
Σας ευχαριστώ θερμά και ολόψυχα για την τιμή της προσοχής σας.
Κωνσταντίνος Γεωργάτος
Ποιητής Συγγραφέας
Μέλος της Εθνικής Εταιρείας των Ελλήνων Λογοτεχνών
και της Ποιητικής Ακαδημίας
