Ο Γκυστάβ Φλωμπέρ (Gustave Flaubert, 12 Δεκεμβρίου 1821 – 8 Μαΐου 1880) ήταν Γάλλος μυθιστοριογράφος, που με το έργο του εγκαινίασε μια νέα εποχή στη γαλλική πεζογραφία και ειδικότερα στο μυθιστόρημα. Είναι γνωστός ιδιαίτερα για το πρώτο του δημοσιευμένο μυθιστόρημα, τη Μαντάμ Μποβαρύ (1857), και για τη σχολαστική του αφοσίωση στην τέχνη και το στυλ του.
Η δημοσίευση της Μαντάμ Μποβαρύ προκάλεσε σκάνδαλο και υπήρξε αιτία ποινικής δίωξης του συγγραφέα και του εκδότη. Αναγνωρίστηκε όμως τελικά σαν μια αριστουργηματική και ακριβέστατη εξεικόνιση των ηθών και της ζωής. Περίφημο είναι και το "μυθιστόρημα μαθητείας" του Φλωμπέρ L’Éducation sentimentale (Η αισθηματική αγωγή), ένα από τα πιο καθοριστικά έργα του 19ου αιώνα.
Ο Γκυστάβ Φλωμπέρ γεννήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου του 1821 στη Ρουέν της Νορμανδίας της Γαλλίας, το δεύτερο παιδί της Αν Ζυστίν Φλεριό (Anne Justine Caroline Fleuriot) και του γιατρού, διευθυντή του νοσοκομείου της Ρουέν , Ασίλ Φλωμπέρ (Achille-Cléophas Flaubert). Έλαβε την εγκύκλια εκπαίδευση του στο τότε Λύκειο των Ιησουιτών Πιέρ Κορνέιγ (Lycée Pierre Corneille). Το 1840 έφυγε από την ιδιαίτερη πατρίδα του για να σπουδάσει Νομικά στο Παρίσι. Η νομική όμως δεν του τραβούσε ιδιαίτερα το ενδιαφέρον και λόγω και των κρίσεων επιληψίες που πρωτοεμφανίστηκαν τότε, το 1846 έφυγε από το Παρίσι χωρίς να ολοκληρώσει τις σπουδές του. Εγκαταστάθηκε στην κοντινή με τη Ρουέν πόλη, της Κρουασέ (Croisset) και έζησε εκεί μέχρι το τέλος της ζωής του.
Στη διάρκεια της ζωής του ταξίδεψε αρκετά: το 1840 επισκέφτηκε τα Πυρηναία και την Κορσική, εξερεύνησε την επαρχία της Βρετάνης το 1846 και το 1849 με 1850 έκανε ένα μεγάλο ταξίδι στην Ανατολή με σταθμούς στην Κωνσταντινούπολη, την Ελλάδα, το Λίβανο (όπου και κόλλησε σύφιλη από μια τυχαία επαφή με πόρνη), και την Αίγυπτο. Πέθανε το 1880 σε ηλικία 58 ετών, από εγκεφαλική αιμορραγία και θάφτηκε στον οικογενειακό τάφο στη Ρουέν.
Έργα
Παρόλο που σύμφωνα με τους βιογράφους του ο Φλωμπέρ άρχισε να γράφει από την ηλικία των 8 χρονών, το πρώτο δημοσιευμένο έργο του είναι η νουβέλα του Νοέμβρης (Novembre) που εκδόθηκε το 1842.
Το 1849 είχε τελειώσει την πρώτη γραφή του σημαντικού μυθιστορήματός του Ο πειρασμός του Αγίου Αντωνίου (La Tentation de Saint Antoine) το οποίο όμως άφησε στην άκρη λόγω των κακών κριτικών που πήρε από τους φίλους του. Σε βιβλίο εκδόθηκε το 1857.
Το 1850 επιστρέφοντας από την Αίγυπτο, άρχισε τη συγγραφή της διάσημης πια, Μαντάμ Μποβαρύ (Madame Bovary) την οποία τελείωσε το 1856. Το μυθιστόρημα πρωτο- δημοσιεύτηκε σε συνέχειες στην εφημερίδα "La Revue de Paris" προκαλώντας κραυγές διαμαρτυρίας για το ανήθικο, όπως το χαρακτήρισαν οι γαλλικές κρατικές αρχές, περιεχόμενό του. Η κυβέρνηση μάλιστα παρέπεπψε σε δίκη τόσο τον συγγραφέα όσο και τον εκδότη, αλλά οι κατηγορίες κατέπεσαν.
Το 1858, ύστερα από ένα ταξίδι στα ερείπια της Καρχηδόνας, άρχισε τη συγγραφή του μυθιστορήματός του, Σαλαμπό (Salammbô), συγγραφή που θα κρατούσε και αυτή άλλα τέσσερα χρόνια.
Το τελευταίο μεγάλο έργο του, την Αισθηματική αγωγή (L'Éducation sentimentale), μια μυθιστορηματική ανάπλαση των νεανικών του χρόνων θα άρχιζε να τη γράφει το 1862 για να την ολοκληρώσει επτά χρόνια αργότερα το 1869.
Εργογραφία
Madame Bovary (Μαντάμ Μποβαρύ), 1857—μτφ. Νίκος Σαρλής (εκδ. ;, χχ)—μτφ. Γιάννης Λο Σκόκκο (εκδ. "Κλασικά Παπύρου", 1972)
Salammbô (Σαλαμπό), 1862, οριστική έκδοση 1874—μτφ. Γ. Βλαστός (εκδ. "ΗΡΙΔΑΝΟΣ")
L'Éducation sentimentale (Η αισθηματική αγωγή), 1869—μτφ. Παναγιώτης Μουλλάς (εκδ. "ΓΑΛΑΞΙΑΣ")
La Tentation de saint Antoine (Ο πειρασμός του Αγίου Αντωνίου), 1874 οριστική έκδοση 1903—μτφ. Κώστας Βάρναλης (εκδ."ΗΡΙΔΑΝΟΣ")
Trois contes : Un cœur simple, La Légende de saint Julien l'Hospitalier, Hérodias (Τρία διηγήματα : Μια απλή καρδιά, Ο θρύλος του Αγίου Ιουλιανού του Φιλοξενητή, Ηρωδιάς), 1877—μτφ. Όλγα Δαμάνη (εκδ."ΗΡΙΔΑΝΟΣ")
Η Γυναίκα του Κόσμου και άλλες ιστορίες, μτφ. Έφη Κορομηλά, Gutenberg, 2017
Bouvard et Pécuchet (Μπουβάρ και Πεκυσέ), 1881 (ημιτελές)—μτφ. Αντώνης Μοσχοβάκης (εκδ. "ΗΡΙΔΑΝΟΣ") https://el.wikipedia.org/
Μαντάμ Μποβαρύ - Madame Bovary
Η Μαντάμ Μποβαρύ (πλήρης τίτλος στα γαλλικά: Madame Bovary. Mœurs de province) είναι το πρώτο μυθιστόρημα του Γάλλου συγγραφέας Γκυστάβ Φλωμπέρ, το οποίο δημοσιεύθηκε το 1856. Η πρωταγωνίστρια του βιβλίου προσπαθεί με κάθε τρόπο να ξεφύγει από τη βαρετή και άδεια επαρχιακή ζωή.
Όταν το μυθιστόρημα πρωτοδημοσιεύθηκε στη La Revue de Paris ανάμεσα στην 1η Οκτωβρίου 1856 και την 15η Δεκεμβρίου 1856, οι δημόσιοι κατήγοροι επιτέθηκαν στο μυθιστόρημα για αισχρότητα. Η επακόλουθη δίκη κατέστησε το μυθιστόρημα διαβόητο. Μετά την αθώωση του Φλωμπέρ, το Μαντάμ Μποβαρύ έγινε ανάρπαστο τον Απρίλιο του 1857, όταν δημοσιεύθηκε σε δύο τόμους. Ένα επιδραστικό έργο στον λογοτεχνικό ρεαλισμό, το μυθιστόρημα θεωρείται το αριστούργημα του Φλωμπέρ και ένα από τα πιο επιδραστικά έργα στην ιστορία της λογοτεχνίας. Ο Βρετανός ιστορικός Τζέιμς Γουντ έγραψε: «ο Φλωμπέρ, για το καλύτερο ή το χειρότερο, καθιέρωσε αυτό που οι περισσότεροι αναγνώστες θεωρούν ως σύγχρονη ρεαλιστική αφήγηση και η επίδρασή του είναι πολύ οικεία για να είναι ορατή»
Πλοκή
Το Μαντάμ Μποβαρύ διαδραματίζεται στην επαρχιακή βόρεια Γαλλία, κοντά στην πόλη Ρουέν της Νορμανδίας. Ο Σαρλ Μποβαρύ είναι ένας ντροπαλός, παράξενα ντυμένος έφηβος που φτάνει σε ένα νέο σχολείο όπου οι νέοι συμμαθητές του τον γελοιοποιούν. Ο Σαρλ προσπαθεί να αποκτήσει ιατρικό δίπλωμα δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και γίνεται Επίτροπος της Υπηρεσίας Δημόσιας Υγείας. Παντρεύεται τη γυναίκα που η μητέρα του επέλεξε γι 'αυτόν, τη δυσάρεστη αλλά υποτιθέμενα πλούσια χήρα Ελουάζ Ντιντίκ. Σκοπεύει να ασκήσει την πρακτική του στο χωριό Τοτ.
Μια μέρα, ο Σαρλ επισκέπτεται ένα τοπικό αγρόκτημα για να θεραπεύσει το σπασμένο πόδι του ιδιοκτήτη και συναντά την κόρη του ασθενούς του, την Εμμά Ρουώλτ. Η Έμμα είναι μια όμορφη, ποιητικά ντυμένη νεαρή γυναίκα που έχει λάβει "καλή εκπαίδευση" σε ένα μοναστήρι. Έχει μια έντονη λαχτάρα για την πολυτέλεια και ρομαντισμό εμπνευσμένο από την ανάγνωση λαϊκών μυθιστορημάτων. Ο Σαρλ προσελκύεται άμεσα από αυτήν και επισκέπτεται τον ασθενή πολύ πιο συχνά από ό, τι είναι απαραίτητο, μέχρις ότου η ζήλια της Ελουάζ να σταματήσει τις επισκέψεις. Όταν η Ελουάζ πεθαίνει απροσδόκητα, ο Σαρλ περιμένει ένα αξιοπρεπές διάστημα προτού νικήσει την Εμμά σοβαρά. Ο πατέρας της δίνει τη συγκατάθεσή του και η Έμα και ο Σαρλ παντρεύονται.
Η εστίαση του μυθιστορήματος μετατοπίζεται στην Εμμά. Ο Σαρλ είναι καλόβολος αλλά αδέξιος. Αφότου ο ίδιος και η Εμμά παρευρεθούν σε ένα κομψό χορό που διοργάνωσε ο μαρκήσιος ντ'Αντερβιγιέρ, η Εμμά βρίσκει την παντρεμένη της ζωή μουντή και γίνεται άτακτη. Ο Σαρλ αποφασίζει ότι η σύζυγός του χρειάζεται μια αλλαγή σκηνικού και κινεί την πρακτική του στη μεγαλύτερη πόλη Γιονβίλ (που παραδοσιακά ταυτίζεται με την πόλη Ρυ). Εκεί, η Εμμά γεννά μια κόρη, την Μπερτ, αλλά η μητρότητα αποδεικνύεται απογοήτευση για την Εμμά. Συναναστρέφεται με έναν έξυπνο νεαρό που συναντάει στη Γιονβίλ, ένα νεαρό φοιτητή νομικής, τον Λεό Ντυπουά, που συμμερίζεται το πάθος της για τη λογοτεχνία και τη μουσική. Ανησυχώντας για τη διατήρηση της εικόνας της ως αφοσιωμένη σύζυγος και μητέρα, η Έμμα δεν αναγνωρίζει το πάθος της για τον Λεό και αποκρύπτει την περιφρόνησή της για τον Σαρλ, αντλώντας άνεση από τη σκέψη της αρετής της. Ο Λεόν χάνει τις ελπίδες του να κερδίσει την αγάπη της Εμμά και αναχωρεί για σπουδές στο Παρίσι.
Μια μέρα, ένας πλούσιος γαιοκτήμονας, ο Ροντόλφ Μπουλανζέ, φέρνει έναν υπάλληλο στο γραφείο του γιατρού για να αφαιρεθεί αίμα. Βλέπει την Εμμά και φαντάζεται ότι θα παρασυρθεί εύκολα. Την προσκαλεί να πάει μαζί του για χάρη της υγείας της. Ο Σαρλ, ανήσυχος για την υγεία της συζύγου του και καθόλου ψυλλιασμένος, συμφωνεί με το σχέδιο. Η Εμμά και ο Ροντόλφ συνάπτουν σχέση. Αυτή, αναλωμένη από τη ρομαντική φαντασία της, κινδυνεύει να αποκαλυφθεί από αδιάκριτα γράμματα και επισκέψεις στον εραστή της. Μετά από τέσσερα χρόνια, επιμένει να κλεφτούν. Ο Ροντόλφ δεν μοιράζεται τον ενθουσιασμό της για αυτό το σχέδιο και την παραμονή της προγραμματισμένης αναχώρησής τους, τερματίζει τη σχέση με μια απολογητική, αυτοεπιβεβαίωτη επιστολή τοποθετημένη στο κάτω μέρος ενός καλαθιού βερίκοκων που έχει παραδώσει στην Εμμά. Το σοκ είναι τόσο μεγάλο που η Εμμά αρρωσταίνει βαριά και σύντομα στρέφεται στη θρησκεία.
Όταν η Εμμά αναρρώνει σχεδόν πλήρως, μαζί με τον Σαρλ, παρακολουθούν την όπερα, με προτροπή του Σαρλ, στην κοντινή Ρουέν. Η όπερα ξαναζωντανεύει τα πάθη της Έμμα και συναντά τον Λεόν, ο οποίος τώρα εκπαιδεύεται και εργάζεται στη Ρουέν και παρακολουθεί την όπερα. Ξεκινούν μια σχέση. Ενώ ο Σαρλ πιστεύει ότι κάνει μαθήματα πιάνου, η Εμμά ταξιδεύει στην πόλη κάθε εβδομάδα για να συναντήσει τον Λεό, πάντα στο ίδιο δωμάτιο του ίδιου ξενοδοχείου, το οποίο οι δύο αρχίζουν να βλέπουν ως το σπίτι τους. Η ερωτική σχέση είναι εκστατική στην αρχή, αλλά ο Λεό αρχίζει να βαριέται τις συναισθηματικές υπερβολές της Εμμά και η Εμμά αρχίζει να αμφιβάλλει για τον Λεό. Η Εμμά απολαμβάνει την φαντασίωσή της για είδη πολυτελείας με αγορές που γίνονται με πίστωση από τον πονηρό έμπορο Λερώ, ο οποίος τη βοηθάει να αποκτήσει πληρεξούσιο για την περιουσία του Σαρλ. Το χρέος της Εμμά αυξάνεται σταθερά.
Όταν ο Λερώ ζητάει το χρέος των Μποβαρύ, η Εμμά ζητάει χρήματα από πολλούς ανθρώπους, συμπεριλαμβανομένου του Λεό και του Ροντόλφ, μόνο για να απορριφθεί. Σε απόγνωση, καταπίνει αρσενικό και πεθαίνει θλιβερά. Ο Σαρλ, αποκαρδιωμένος, παραδίδεται στη θλίψη, διατηρεί το δωμάτιο της Έμμα ως ιερό και υιοθετεί τις στάσεις και τις προτιμήσεις της για να κρατήσει τη μνήμη της ζωντανή. Τους τελευταίους μήνες, σταματά να εργάζεται και ζει με την πώληση των περιουσιακών στοιχείων του. Τα υπόλοιπα αγαθά του κατασχέθηκαν για να αποπληρώσουν τον Λερώ. Όταν βρει τις ερωτικές επιστολές του Ροντόλφ και του Λεόν, καταρρέει για πάντα. Πεθαίνει, και η νεαρή του κόρη Μπερτ μετακομίζει στη γιαγιά της, η οποία πεθαίνει σύντομα. Η Μπερτ ζει έπειτα με μια φτωχή θεία, που την στέλνει να δουλέψει στην υφαντουργία. Το βιβλίο ολοκληρώνεται με τον τοπικό φαρμακοποιό Ομαί, ο οποίος ανταγωνίστηκε με την ιατρική πρακτική του Σαρλ, κερδίζοντας την εύνοια των ανθρώπων της Γιονβίλ και ανταμείβεται για τα ιατρικά του επιτεύγματα.
Στυλ
Το βιβλίο είναι εμπνευσμένο με κάποιον τρόπο από τη ζωή ενός σχολικού φίλου του συγγραφέα που έγινε γιατρός. Ο φίλος και ο μέντορας του Φλωμπέρ, Λουί Μπουγέ, του πρότεινε ότι αυτό θα μπορούσε να είναι ένα θέμα για ένα «προσγειωμένο» μυθιστόρημα και ότι ο Φλωμπέρ πρέπει να προσπαθήσει να γράψει με έναν «φυσικό τρόπο», χωρίς αποκλίσεις. Πράγματι, ο τρόπος γραφής ήταν εξαιρετικής σημασίας για τον Φλωμπέρ. Ενώ έγραφε το μυθιστόρημα, έγραψε ότι θα ήταν «ένα βιβλίο για τίποτα, ένα βιβλίο που δεν εξαρτιόταν από τίποτα εξωτερικό, το οποίο θα συνενωνόταν από την εσωτερική δύναμη του ύφους του» ένας στόχος που, για τον κριτικό Ζαν Ρουσέ, έκανε τον Φλωμπέρ «τον πρώτο ημερολογιακά των μη εικονιστικών μυθιστοριογράφων», όπως ο Τζέιμς Τζόις και η Βιρτζίνια Γουλφ. Παρόλο που ο Φλωμπέρ δεν φάνηκε να προτιμά το ύφος του Ονορέ ντε Μπαλζάκ, το μυθιστόρημα που έγραψε κατέστη αδιαμφισβήτητα πρωταρχικό παράδειγμα και ενίσχυση του λογοτεχνικού ρεαλισμού. Ο «ρεαλισμός» του μυθιστορήματος θα αποδεικνυόταν σημαντικό στοιχείο στη δίκη για τη απρέπεια: ο επικεφαλής εισαγγελέας ισχυρίστηκε ότι όχι μόνο ήταν το μυθιστόρημα ανήθικο, αλλά ότι ο ρεαλισμός στη λογοτεχνία ήταν επίσης παράβαση της τέχνης και της ευπρέπειας.
Το ρεαλιστικό κίνημα ήταν, εν μέρει, μια αντίδραση κατά του ρομαντισμού. Η Εμμά μπορεί να ειπωθεί ότι είναι η ενσάρκωση μιας ρομαντικής: στην ψυχική και συναισθηματική της διεργασία δεν έχει καμία σχέση με τις πραγματικότητες του κόσμου της. Αν και με κάποιο τρόπο φαίνεται να ταυτίζεται με την Εμμά, ο Φλωμπέρ συχνά χλευάζει την ρομαντική ονειροπόληση και το γούστο της στη λογοτεχνία. Η ακρίβεια του υποτιθέμενου ισχυρισμού του Φλωμπέρ ότι η "Madame Bovary, c'est moi" ("Η Μαντάμ Μποβαρύ είναι εγώ") έχει αμφισβητηθεί.Στις επιστολές του, αποστασιοποιήθηκε από τα συναισθήματα του μυθιστορήματος.
Η Μαντάμ Μποβαρύ θεωρείται σχόλιο για τους αστούς, την ανόητη φιλοδοξία που δεν μπορεί ποτέ να πραγματοποιηθεί ή την πίστη στην εγκυρότητα μιας αυτοεπιβεβαιωτικής, παραπλανημένης προσωπικής κουλτούρας, που σχετίζεται με την περίοδο του Φλωμπέρ, ειδικά κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Λουδοβίκου Φιλίππου, όταν η μεσαία τάξη έγινε όλο και περισσότερο αναγνωρίσιμη σε αντίθεση με την εργατική τάξη και την αριστοκρατία. Ο Φλάμπερτ περιφρονούσε την αστική τάξη. Στο λεξικό των ληφθέντων ιδεών, που έγραψε, η μπουρζουαζία χαρακτηρίζεται από πνευματική και πνευματική επιπολαιότητα, ακατέργαστη φιλοδοξία, ρηχό πολιτισμό, αγάπη των υλικών πραγμάτων, απληστία και πάνω απ 'όλα ανόητη παρωδία των συναισθημάτων και των πεποιθήσεων.
Αποδοχή
Καθιερωμένο από καιρό ως ένα από τα σπουδαιότερα μυθιστορήματα, το βιβλίο έχει περιγραφεί ως ένα «τέλειο» έργο μυθοπλασίας. Ο Χένρι Τζέιμς έγραψε: «Η Μπαντάμ Μποβαρύ έχει μια τελειότητα που όχι μόνο σφραγίζει, αλλά αυτό το κάνει να ξεχωρίζει: διατηρείται ενωμένο με μια τέτοια υπέρτατη απροσδιόριστη διαβεβαίωση, που τόσο ενθουσιάζει όσο και αψηφά την κρίση».." Ο Μαρσέλ Προυστ επαίνεσε τη «γραμματική καθαρότητα» του στυλ του Φλωμπέρ, ενώ ο Βλαντίμιρ Ναμπόκοφ δήλωσε ότι «στυλιστικά είναι η πεζογραφία που κάνει ότι υποτίθεται πρέπει να κάνει η ποίηση». Ο Μίλαν Κούντερα έγραψε στον πρόλογο του βιβλίου του Το Αστείο: «Με τη δουλειά του Φλωμπέρ η πεζογραφία έχασε το στιγματισμό της αισθητικής κατωτερότητας. Από τότε, η τέχνη του μυθιστορήματος θεωρήθηκε ίση με την την τέχνη της ποίησης ». Ο Τζόρτζιο ντε Κίρικο δήλωσε ότι κατά την άποψή του «από πλευρά αφήγησης, το πιο τέλειο βιβλίο είναι η Μαντάμ Μποβαρύ του Φλωμπέρ». Ο Τζούλιαν Μπαρνς το χαρακτήρισε το καλύτερο μυθιστόρημα που γράφτηκε ποτέ.. Το μυθιστόρημα υποδεικνύει την τάση του ρεαλισμού, κατά τη διάρκεια του δέκατου ένατου αιώνα, να γίνει όλο και πιο ψυχολογικός, και να ασχολείται με την ακριβή αναπαράσταση των σκέψεων και των συναισθημάτων αντί των εξωτερικών πραγμάτων
